«ایران‌وایر» هر هفته جمعه‌ها به‌صورت زنده در اینستاگرام به میزبانی «رقیه رضایی» و با حضور «فریبا بلوچ»، فعال حقوق‌بشر بلوچ و برنده جایزه بین‌المللی «زنان شجاع سال ۲۰۲۴»، اخبار مهم و موارد نقض حقوق‌بشر در بلوچستان را به زبان‌های فارسی و بلوچی پوشش می‌دهد.
***
دختر نوجوان قربانی کودک‌همسری
در هفته منتهی به جمعه ۱۱آبان ۱۴۰۳، خبر کشف پیکر یک زن جوان قربانی زن‌کُشی از محل دفن مخفیانه‌اش در رسانه‌های حقوق‌بشری بلوچستان منتشر شد.
«کمپین فعالین بلوچ»، روز چهارشنبه ۹ آبان ۱۴۰۳، در گزارشی نوشت که محل دفن مخفیانه یک زن نوجوان که توسط شوهر و اعضای خانواده او در زاهدان به قتل رسیده بود، شناسایی و «نبش قبر» شد.
بر اساس این گزارش، نام این دختر ۱۹ ساله، «نازیلا خوشا (زاروزهی)» عنوان شده و یک شخص مطلع درباره او به کمپین فعالین بلوچ گفته است: «نازیلا زمانی که ۱۴ سال و ۶ ماه داشت، مجبور به ازدواج شد که در طول زندگی مشترک بارها مورد آزار و اذیت از سمت همسر و خانواده او قرار گرفته بود.»
همزمان، بر اساس گزارشی که کمپین فعالین بلوچ منتشر کرده، «سودابه ایرندگانی»، مادر ۳۴ ساله‌ای که در یک نزاع به قتل یک کودک متهم و به اعدام محکوم شده بود، خبر داد.
با توجه به وضعیت مالی خانواده سودابه، ۲ میلیارد تومان دیه مورد نظر خانواده کودک کشته شده، با کمک‌های مردمی تامین شده است.
طالبان حمله به مهاجران افغان در مرز کله‌گان سراوان را تایید کرد
روز پنج‌شنبه ۱۰آبان ۱۴۰۳، هیات تحقیق طالبان در مورد کشته و زخمی شدن مهاجران افغانستانی در تیراندازی و انفجار مین در مرز سراوان، حمله نیروهای نظامی ایران به این پناهجویان را تایید کرده و گفته دست‌کم دو نفر کشته و ۳۴ تن از شاهدان عینی به همراه شماری از زخمی‌ها به افغانستان منتقل شده‌اند.
پیش‌تر مقامات جمهوری اسلامی از جمله «رضا شجاعی»، فرمانده مرزبانی سیستان و بلوچستان و سفیر ایران در نزد طالبان این موضوع را از اساس انکار کرده بودند.
دو هفته پیش، رسانه حقوق‌بشری «حال‌وش»، در خبری از حمله نیروهای مرزبانی ایران به حدود ۳۰۰ نفر از مهاجران افغانستانی که از کله‌گان سراوان وارد خاک ایران شده بودند، خبرداد. این رسانه در گزارش‌های تکمیلی خود تصاویر، ویدیوها و شهادت شاهدان عینی را نیز منتشر کرده بود. بر اساس این گزارش‌ها، از حدود ۳۰۰ نفری که مورد حمله قرار گرفته بودند، فقط ۳۰-۴۰ نفر سالم از مهلکه جان به‌در برده و بقیه کشته یا زخمی شده بودند.
ماشین اعدام در جمهوری اسلامی در حال فعالیت مداوم
بر اساس گزارش‌های منتشر شده در هفته پیش، دست‌کم دو شهروند بلوچ در زندان‌های بیرجند و زاهدان اعدام شده‌اند. «اسماعیل شه‌بخش»، زندانی که با جرایم مرتبط با مواد مخدر در زندان بیرجند زیر حکم اعدام بود، با وجود بیماری قلبی، به همراه یک زندانی دیگر روز سه‌شنبه ۷آبان۱۴۰۳ اعدام شده است. یک زندانی دیگر با نام «حسن اخلاصی» که در هجده سالگی با اتهام «قتل» بازداشت و به اعدام محکوم شده بود، پس از ۱۴ سال عذاب انتظار زیر حکم اعدام، روز دهم آبان‌ماه به چوبه دار سپرده شد.
علاوه بر این، در هفته‌ای که گذشت، گزارش‌های متعددی از بازداشت خودسرانه شهروندان بلوچ، تعقیب و گریز و شلیک بی‌ضابطه به آن‌ها منتشر شده است. در یک مورد، به گزارش «حال‌وش»، سه‌شنبه ۸آبان۱۴۰۳، یک کودک ۱۳ ساله بلوچ در شهرک «سرجنگل» زاهدان با ضرب‌وشتم نیروهای امنیتی که سرنشین دو خودرو پلاک شخصی و نظامی بودند بازداشت و به مکانی نامعلوم منتقل شد.
«حال‌وش»، هویت این کودک بلوچ، «عبدالمعز شه‌بخش» اعلام کرد و در گزارشی دیگر گفت که او روز بعد آزاد شده است. این رسانه از جان باختن پدر این کودک، به‌نام «محمد شه‌بخش» که از سال‌ها قبل با بیماری «ام‌اس»، «زمین‌گیر» شده بوده، تنها ساعاتی بعد از آزادی فرزندش خبر داد.
همچنین گزارش‌های دیگری از شلیک ماموران امنیتی به شهروندان بلوچ منتشر شده است. «حال‌وش»، روز ششم آبان‌ماه از کشته شدن دست کم ۴ نفر از راکبان دو دستگاه موتور سیکلت در یک حمله پهپادی سپاه پاسداران خبر داد. بر اساس این گزارش آن‌ها در بامداد ششم آبان و در منطقه «سرکال» زاهدان مورد حمله قرار گرفته‌اند و مشخص نیست چند نفر تحت تاثیر این حمله قرار گرفته‌اند.
این رسانه حقوق‌بشری نوشته است: «پس از حمله سازمان مسلح جیش‌العدل به دو خودروی نیروهای نظامی در گوهرکوه شهرستان تفتان که ده نظامی جان باختند، از صبح روز دوشنبه ده‌ها خودرو نیروهای نظامی و پلاک شخصی به مناطق کورین، چاه‌احمد، سرچنگل، در شهرستان زاهدان یورش برده و همزمان بالگردهای نظامی و پهپهادهای تجسسی و انتحاری با ارتفاع کم بر فراز آسمان این مناطق پرواز کرده و به‌شدت جو امنیتی در این مناطق حاکم کرده‌اند.»
فعالان حقوق‌بشر بر این باورند که در شرایطی که حکومت از پاسخ به گروه‌های مخالف خود بازمی‌ماند، فشارها را بر شهروندان عادی بیشتر می‌کند.
انتصاب اولین استاندار بلوچ اهل سنت پس از نیم قرن
در حالی‌که رسانه‌های جمهوری اسلامی با تبلیغات بسیار، انتصاب «منصور بیجار»، از بلوچ‌های اهل سنت به سمت استانداری استان سیستان و بلوچستان از سوی وزارت کشور «مسعود پزشکیان» را منتشر کرده‌اند، فعالان بلوچ در یادداشت و مطالبی که در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های خود آورده‌اند، از ناامیدی خود در ایجاد تغییرات مثبت گفته‌اند.
فریبا بلوچ با توضیح یادداشتی از «عبدالستار دوشوکی»، فعال بلوچ که در آن خود انتصاب این استاندار را به آوردن «تبر با دسته‌ای از جنس چوب در جنگل» توصیف کرده، گفت که مسائل بلوچستان ریشه‌دارتر از این است که با انتصاب یک استاندار بلوچ اهل سنت اوضاع تغییری کند. تا زمانی‌که علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی سیاست‌های امنیتی خود را در این استان پیاده می‌کند، شرایط مردم بلوچ بهبود نخواهد یافت.
او همچنین با اشاره به صحبت‌های مولوی عبدالحمید اسماعیل‌زهی درباره طرح توسعه سواحل مکران از استعماری بودن این طرح خبر داد و گفت: «مردم بومی را از بندر چابهار می‌کوچانند و نیروهای خودشان یا نیروهای غیربومی را جایگزین می‌کنند. فقر و محرومیت این مردم با این طرح حتی بیشتر هم شده است.»
آقای عبدالحمید اسماعیل‌زهی، هفته پیش در جریان سفرش به چند شهر جنوبی استان سیستان و بلوچستان درباره طرحی که فعالان بلوچ به‌شدت مخالف آن هستند، گفته بود: «در تمام سیاست‌گذاری‌ها باید منافع مردم در اولویت باشد.»
امام جمعه اهل سنت زاهدان و از رهبران معنوی شهروندان بلوچ با اشاره به موقعیت استراتژیک و استثنایی این شهرستان و مناطق ساحلی بلوچستان، بر لزوم «اولویت مردم چابهار و مناطق ساحلی در بهره‌مندی از منافع و امکانات» تاکید کرده و گفته بود: «سیستان و بلوچستان و به ویژه مناطق ساحلی این استان که به آب‌های بزرگ و اقیانوسی متصل هستند شرایطی استثنایی دارند. لذا سیاست‌گذاری‌ها در این مناطق باید به نحوی باشند که در بحث منافع، مردم مناطق ساحلی در اولویت اول، مردم بلوچستان در اولویت دوم، و سایر مردم ایران در اولویت بعدی قرار داشته باشند.»
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید