دیوان محاسبات، سازمان هواشناسی را به سوءاستفاده، غفلت و اتلاف بیت‌المال متهم کرده است

سردر سازمان هواشناسی کشور- عکس ایرنا

دیوان محاسبات کشور در گزارشی تازه، تخلف گسترده سازمان هواشناسی ایران را افشا کرد. این گزارش نشان می‌دهد طی سال‌های اخیر، بیش از ۸۰ درصد پروژه‌های عمرانی سازمان هواشناسی ناتمام مانده و بخش قابل‌توجهی از بودجه‌های تخصیص‌یافته به این سازمان بدون نظارت و پیگیری به هدر رفته است.

طبق این گزارش، سازمان هواشناسی، که زیرمجموعه وزارت راه، مسکن و شهرسازی است، علاوه بر تخلف مالی، به پیش‌بینی‌های نادرست شرایط جوی نیز متهم است که خسارت‌های سنگینی به بخش‌های مختلف ازجمله کشاورزی و مدیریت بحران وارد کرده است.

براساس گزارش دیوان محاسبات، یکی از تخلفات آشکار سازمان هواشناسی پرداخت‌های بی‌ضابطه به پیمانکاران است. در یکی از این موارد، ۲۴ میلیارد تومان به یک پیمانکار پرداخت شده، درحالی‌که در متن قرارداد هیچ اشاره‌ای به پیش‌پرداخت نشده و هیچ پیشرفتی نیز در پروژه مشاهده نشده است.

دیوان محاسبات، سازمان هواشناسی را به سوءاستفاده، غفلت و اتلاف بیت‌المال متهم کرده است و تاکید دارد این تخلف عمدتا در سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۳ رخ‌داده است. انتخاب نادرست پیمانکاران، پیگیری نکردن قراردادها و تکمیل‌ نشدن پروژه‌ها ازجمله مواردی است که در این گزارش به آنها اشاره شده است.

یکی از نمونه‌های بارز تخلفات، بسته‌شدن ۱۸ قرارداد با «شرکت مکث بین‌الملل» است. از این تعداد قرارداد، تنها سه پروژه تکمیل شده و ۱۵ قرارداد دیگر نیمه‌تمام و بدون ارائه مفاصاحساب رها شده است.

قراردادهای پرحاشیه و تاخیرهای طولانی‌مدت

دیوان محاسبات همچنین به هشت قرارداد مشکوک اشاره کرده که در فاصله زمانی ۲۷ تیر ۱۴۰۲ تا اول اسفند ۱۴۰۲ منعقد شده است. در این قراردادها، تاخیرهای ۹ تا ۱۱ ماهه در اجرای تعهد پیمانکاران مشاهده شده است و مدیران سازمان هواشناسی برای پیگیری تعهدات هیچ اقدامی نکرده‌اند.

در یکی از این موارد، سازمان هواشناسی ۲۵ میلیارد تومان بابت پیش‌پرداخت خرید و نصب دو دستگاه رادار هواشناسی باند اکس پرداخت کرده است، اما به‌رغم نزدیک‌شدن به پایان مهلت قرارداد، هیچ پیشرفتی در پروژه مشاهده نشده است.

سازمان هواشناسی طی سال‌های اخیر بارها به دلیل پیش‌بینی‌های نادرست شرایط جوی و هشدارهای ناکافی مورد انتقاد قرار گرفته است. یکی از موارد مهم این پیش‌بینی‌ها، سیلاب‌های تابستانی سال ۱۴۰۱ بود که جان ده‌ها شهروند را گرفت.

در جریان این سیلاب‌ها، بسیاری از مقام‌های محلی از اعلام نشدن هشدارهای به‌موقع  سازمان هواشناسی گلایه کردند. برای مثال، فرماندار استهبان اعلام کرد سازمان هواشناسی در خصوص وقوع سیلاب هیچ هشداری صادر نکرده و تنها احتمال بارش‌های پراکنده را اعلام کرده است.

مدیرکل ستاد مدیریت بحران استانداری فارس نیز از دریافت نکردن اطلاعیه‌های هواشناسی خبر داد. این در حالی است که سازمان هواشناسی این ادعاها را رد و اعلام کرده بود هشدارهای لازم به استان‌های در معرض سیلاب ارسال شده است.

تکرار الگوهای غلط؛ بی‌اطلاعی از بارش‌های سنگین برف

یکی از مشکلات جدی در پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی، بی‌اطلاعی از بارش‌های سنگین برف است که در مواردی باعث گیرافتادن شهروندان در جاده‌های کشور شده است. کارشناسان معتقدند ضعف زیرساخت‌های فناوری و تجهیزات قدیمی یکی از دلایل اصلی این پیش‌بینی‌های نادرست و ناکارآمد است.

در این حال بررسی گزارش دیوان محاسبات نشان می‌دهد نبود نظارت کافی و رانت‌های موجود در سازمان‌های دولتی از عوامل اصلی ناکارآمدی و وجود مشکلات عدیده در عملکرد این سازمان است.

ضمن آنکه برخی تحلیلگران معتقدند نبود سیستم‌های مدرن پیش‌بینی و هشدار جوی در سازمان هواشناسی، در کنار وابستگی شدید به پیمانکاران خاص و بی‌صلاحیت، یکی از دلایل اصلی ناکارآمدی این سازمان است.

سازمان هواشناسی و مدیریت بحران؛ یک حلقه گمشده

در بسیاری از کشورهای پیشرفته، سازمان‌های هواشناسی در مدیریت بحران‌های طبیعی نقش محوری ایفا می‌کنند. این سازمان‌ها با استفاده از سیستم‌های پیشرفته پیش‌بینی و هشدار جوی، به کاهش تلفات انسانی و خسارت‌های مالی ناشی از حوادث طبیعی کمک می‌کنند. اما در ایران، به دلیل ضعف تجهیزات و ناکارآمدی مدیریتی، این حلقه ارتباطی میان سازمان هواشناسی و نهادهای مدیریت بحران دچار اختلال است.

کارشناسان بر این باورند که ارتقای تجهیزات هواشناسی و استفاده از فناوری‌های نوین نقش پیشگیرانه سازمان هواشناسی را در مواجهه با بحران‌های طبیعی افزایش می‌دهد.

شهریورماه سال جاری، صادق ضیاییان، رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی، در واکنش به انتقاد گسترده از پیش‌بینی‌های نادرست این سازمان، مدعی شد کمبود اطلاعات جوی در کشورهای همسایه مانند عراق، سوریه و افغانستان، دقت پیش‌بینی‌های هواشناسی ایران را کاهش داده است. او گفت: «متاسفانه جز ایران و چند کشور دیگر، سایر کشورهای همسایه اطلاعات خوبی از جو اندازه‌گیری نمی‌کنند. این مسئله باعث می‌شود گاهی پیش‌بینی‌های کارشناسی نیز دقت لازم را نداشته باشد.»

با این حال، برخی کارشناسان هواشناسی معتقدند پارازیت‌های ارسالی در کشور نیز یکی از عوامل اصلی اختلال در عملکرد رادارهای هواشناسی است. این مشکل به‌ویژه در رادار تهران مشهود بوده و تاثیر منفی بر پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی داشته است.

این موضوع در دولت‌های پیشین موردبحث قرار گرفته بود، اما در دولت سیزدهم مسکوت ماند و مدیران سازمان هواشناسی از تایید این اختلال خودداری کردند.

سقوط بالگرد ابراهیم رئیسی؛ پیش‌بینی اشتباه یا قصور سازمانی؟

یکی از حوادث جنجالی که سازمان هواشناسی را به مرکز انتقادها بدل کرد، سقوط بالگرد ابراهیم رئیسی در منطقه‌ای با شرایط جوی بحرانی بود. برخی کارشناسان معتقد بودند پیش‌بینی نادرست سازمان هواشناسی از شرایط جوی منطقه، دلیل اصلی این پرواز در ساعات بحرانی بوده است.

با این حال، سحر تاج‌بخش، رئیس سازمان هواشناسی، این ادعا را رد کرد و گفت: «تا امروز سازمان هواشناسی در هیچ سانحه هوایی که شرایط بد جوی از عوامل بروز آن بوده، کوتاهی یا قصوری نداشته است.»

در سال‌های اخیر، عملکرد نمایشی و آمارسازی‌های نادرست یکی از حواشی اصلی سازمان هواشناسی بوده است. این سازمان تغییر داده‌های اقلیمی ثبت‌شده و ارائه اطلاعات نادرست به مبادی تصمیم‌گیر را در کارنامه خود دارد.

یکی از نمونه‌های این آمارسازی‌های نمایشی، افتتاح چندباره پروژه‌های هواشناسی در دولت سیزدهم است. برای مثال، افتتاح سامانه هشدار سیل در حضور رستم قاسمی، وزیر وقت راه و شهرسازی، درحالی‌که این سامانه امکان دسترسی برون‌سازمانی نداشت.

افتتاح مجدد سامانه ارتباطات ماهواره‌ای وی‌اس‌ای‌تی (VSAT) در حضور مهرداد بذرپاش، وزیر وقت راه و شهرسازی، در شرایطی رخ داد که در زمان افتتاح نیز این سامانه نتوانست بین تهرانسر و سازمان هواشناسی ارتباط برقرار کند.

یکی دیگر از تخلفات جدی سازمان هواشناسی در سال‌های اخیر، محدودسازی دسترسی به برخی داده‌های هواشناسی است. این اقدام خلاف رویه‌های تعریف‌شده برای این سازمان و ناقض شفافیت اطلاعات جوی است.

کارشناسان معتقدند که این محدودسازی باعث کاهش آمادگی نهادهای امدادی و دولتی در برابر حوادث طبیعی شده و خسارت‌های سنگینی به کشور وارد کرده است.

از: ایندیپندنت