طرح دونالد ترامپ برای «در اختیار گرفتن» و «مالکیت» غزه، که شامل جابجایی جمعیت آن نیز می‌شود، عملی نخواهد شد. این طرح نیازمند همکاری کشورهای عربی است که آن را رد کرده‌اند.

این کشورها شامل اردن و مصر هستند – کشورهایی که ترامپ می‌خواهد فلسطینیان غزه را بپذیرند – و همچنین عربستان سعودی که ممکن است از آن انتظار برود که هزینه‌های این اقدام را بپردازد.

متحدان غربی آمریکا و اسرائیل نیز مخالف این ایده هستند.

برخی از فلسطینیان غزه اگر چنین فرصتی برایشان فراهم شود، شاید به خروج از این باریکه تمایل داشته باشند.

اما حتی اگر یک میلیون نفر از آنجا خارج شوند، باز هم حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر دیگر در آنجا باقی خواهند ماند.

لابد ایالات متحده – به عنوان صاحب جدید «ریوییرای خاورمیانه» ترامپ – مجبور خواهد شد که برای بیرون راندن آن‌ها از زور استفاده کند.

با توجه به سابقه مداخله فاجعه‌بار آمریکا در عراق در سال ۲۰۰۳، این اقدام در ایالات متحده به شدت غیرمحبوب خواهد بود.

این امر به منزله پایان امیدواری به راه‌ حل دو کشوری در این منطقه خواهد بود؛ امید به اینکه ‌مناقشه‌ای که بیش از یک قرن ادامه داشته است، با تأسیس کشور مستقل فلسطین در کنار اسرائیل پایان یابد.

دولت نتانیاهو قاطعانه مخالف این ایده است و در طول سال‌ها مذاکرات ناموفق برای دستیابی به صلح، «دو کشور برای دو ملت» تبدیل به یک شعار توخالی شده است.

اما این موضوع از ابتدای دهه ۱۹۹۰ بخش اصلی سیاست خارجی آمریکا بوده است.

طرح ترامپ همچنین نقض قوانین بین‌المللی خواهد بود.

در صورت عملی شدن این طرح، تأکید نخ‌نمای ایالات متحده ‌مبنی بر اینکه به نظم بین‌المللی مبتنی بر قوانین اعتقاد دارد، از بین خواهد رفت و در عین حال، جاه‌طلبی‌های سرزمینی روسیه در اوکراین و چین در تایوان تقویت خواهد شد.

این طرح چه پیامدی برای منطقه خواهد داشت؟

اگر قرار نیست برنامه ترامپ – حداقل به آن شیوه‌ای که او در واشنگتن اعلام کرده است- عملی شود، چرا باید نگران پیامدهای آن باشیم؛ پیشنهادی که هنگام اعلام آن بنیامین نتانیاهو با لبخند و خوشحالیِ آشکار تماشا می‌کرد؟

پاسخ این است که اظهارات ترامپ، هر قدر هم که عجیب و غریب به نظر برسد، عواقبی خواهد داشت.

او رئیس‌جمهور ایالات متحده است، قدرتمندترین مرد جهان. او دیگر یک مجری برنامه تلویزیونی یا یک کاندیدای سیاسی نیست که در تلاش باشد توجه رسانه‌ها را جلب کند.

در کوتاه‌مدت، اظهارات شگفت‌انگیز او می‌تواند سبب اخلال در آتش‌بس شکننده در غزه و تضعیف آن شود. یک منبع ارشد عرب به من گفت که ممکن است این اعلام «ناقوس مرگ» آتش‌بس باشد.

پیش از اعلام ترامپ هم، نبود طرحی برای حکومت‌داری آینده غزه نقطه ضعفی برای توافق آتش‌بس بود.

اکنون ترامپ طرحی ارائه کرده است که حتی اگر به وقوع نپیوندد، واکنش شدید فلسطینیان و اسرائیلی‌ها را به همراه خواهد داشت.

این طرح برنامه‌ها و آرزوهای یهودیان ملی‌گرای افراطی را تقویت خواهد کرد که معتقدند تمام سرزمین بین دریای مدیترانه و رود اردن و شاید فراتر از آن، مُلک خداداد یهودیان است.

رهبران این گروه از یهودیان که بخشی از دولت نتانیاهو هستند و او را در قدرت نگه می‌دارند، خوشحالند زیرا ‌ می‌خواهند جنگ غزه از سر گرفته شود و هدف بلندمدتشان بیرون راندن فلسطینیان و جایگزینی آن‌ها با یهودیان است.

بِتسالل اسموتریچ، وزیر دارایی اسرائیل، گفته است که ترامپ پس از حملات هفتم اکتبر، اکنون راه‌حلی برای آینده غزه ارائه کرده است.

او در بیانیه‌‌ای گفت: «هر کسی که وحشتناک‌ترین کشتار را در سرزمین ما مرتکب شده باشد، شاهد از دست دادن زمینش برای همیشه خواهد بود. اکنون ما اقدام خواهیم کرد تا با کمک خدا، ایده خطرناک دولت فلسطینی را برای همیشه دفن کنیم.»

رهبران اپوزیسیون میانه‌رو در اسرائیل با استقبال ملایم از این طرح، نسبت به آن کمتر ابراز خوشحالی کرده‌اند که شاید به دلیل ترس از مشکلات آینده باشد.

حماس و دیگر گروه‌های مسلح فلسطینی ممکن است احساس کنند که باید با نوعی نمایش قدرت علیه اسرائیل، به ترامپ پاسخ دهند.

برای فلسطینیان، درگیری با اسرائیل با خاطره از دست دادن سرزمینشان و همچنین یادآوری آن‌چه که «نکبت» (فاجعه) می‌نامند، پیش می‌رود. نکبت برای مهاجرت دسته‌جمعی فلسطینیان به کار می‌رود که در پی پیروزی اسرائیل در جنگش برای استقلال در سال ۱۹۴۸ رخ داد.

در آن زمان بیش از ۷۰۰ هزار فلسطینی یا از خانه‌های خود فرار کردند یا توسط نیروهای اسرائیلی مجبور به ترک خانه‌هایشان شدند. همه به جز تعداد کمی هرگز اجازه بازگشت به خانه‌هایشان را پیدا نکردند و اسرائیل قوانینی را تصویب کرد که هنوز برای تصرف املاک آنان استفاده می‌شود.

حال نگرانی این است که این اتفاق دوباره بیافتد.

بسیاری از فلسطینیان پیش از این معتقد بودند که اسرائیل از جنگ با حماس برای نابود کردن غزه و اخراج ساکنان آن استفاده می‌کند.

این بخشی از اتهام مطرح شده توسط آن‌ها است که اسرائیل در حال ارتکاب نسل‌کشی است. ممکن است فلسطینی‌ها اکنون به این نتیجه برسند که دونالد ترامپ در حال استفاده از قدرت خود برای عملی کردن برنامه‌های اسرائیل است.

انگیزه احتمالی ترامپ چیست؟

فقط به این دلیل که ترامپ چیزی می‌گوید، بدان معنا نیست که درست یا قطعی است.

اظهارات او اغلب بیشتر شبیه شروع مذاکرات املاک و مستغلات است تا بیان سیاست ثابت ایالات متحده.

شاید ترامپ در حال ایجاد سردرگمی‌ باشد در حالی که روی طرح دیگری کار می‌کند. گفته می‌شود که آرزوی او دریافت جایزه صلح نوبل است.

صلح‌‌آوران خاورمیانه، حتی وقتی که در نهایت موفق نمی‌شوند، پیشینه‌ای قوی در به دست آوردن پیروزی در اقدامات خود دارند.

در حالی که جهان در حال هضم اظهارات او درباره غزه است، ترامپ در شبکه اجتماعی خود، تروث سوشال، خواسته‌اش برای «توافق صلح هسته‌ای تأیید‌پذیر» با ایران را منتشر کرد.

رژیم ایران منکر هرگونه تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای است، اما در تهران بحثی علنی وجود دارد در این باره که آیا اکنون حکومت آن‌قدر تهدید شده ‌که نیاز به یک بازدارنده نهایی داشته باشد یا خیر.

سال‌هاست که نتانیاهو خواسته است که آمریکا با کمک اسرائیل، سایت‌های هسته‌ای ایران را نابود کند. انجام یک توافق با ایران هرگز بخشی از برنامه او نبوده است.

در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ، نتانیاهو کمپینی طولانی و موفق داشت تا او را متقاعد کند که آمریکا از توافق هسته‌ای که دولت اوباما با ایران امضا کرده بود، خارج شود.

اگر ترامپ می‌خواست به جناح راست‌ افراطی اسرائیل امتیازی بدهد تا آن‌ها را خوشحال نگه دارد در حالی که به ایران نزدیک می‌شود، باید گفت در کارش موفق شده است.

اما او همچنین باعث ایجاد وضعیتی نامطمئن و بروز بی‌ثباتی بیشتر در پرآشوب‌ترین منطقه جهان شده است.