«علی خامنه‌ای» در مراسم عزاداری شهادت امام ششم شیعیان در روز ۴اردیبهشت۱۴۰۴ گفته است که صلح امام «حسن مجتبی»، امام دوم شیعیان با معاویه هم موقتی بوده است.
این صحبت او در شرایطی که جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده در حال مذاکره هستند، از سوی افکار عمومی واکنش‌برانگیز شده است. علی خامنه‌ای پیش‌تر نیز به موضوع صلح امام دوم شیعیان با معاویه از روی مصلحت اشاره کرده بود.
***
علی خامنه‌ای در آخرین سخنرانی خود بار دیگر از «صلح امام دوم شیعیان» یاد کرد. آن‌هم در شرایطی که نمایندگان حکومت متبوعش در حال مذاکره با نمایندگان ایالات متحده‌ای هستند که مذاکره با آن‌ها را «غیرشرافت‌مندانه، غیر عاقلانه و غیر هوشمندانه» خوانده بود.
داستان صلح «امام حسن» چیست؟
در سال ۴۱ هجری قمری یعنی ۱۴۰۵ سال پیش، پس از درگذشت امام اول شیعیان، معاویه که والی شام و مصر بود با فرزند او که در ادبیات شیعه از او با عنوان «امام حسن» یاد می‌شود، بیعت نکرد و خلافت او را نپذیرفت.
درحالی‌که سپاهیان تحت امر امام دوم شیعیان در آستانه جنگ با سپاهیان معاویه والی شام بودند، قرارداد ترک مخاصمه و صلح بین او و معاویه امضا شد. در ادبیات شیعه و تاریخ اسلام این قرارداد به «صلح امام حسن» معروف و پرهیز این شخصیت مذهبی از جنگ و خونریزی به‌عنوان الگویی برای شیعیان در تبلیغ صلح قرار دارد.
تحلیل خامنه‌ای از صلح «امام حسن» چیست؟
در کتاب «دو مجاهد» که گردآوری گفتارهای علی خامنه‌ای درباره امام دوم و سوم شیعیان در سال‌های ۱۳۵۱ و ۱۳۵۲ است، او صلح امام دوم شیعیان را به ترک موقت جنگ برای آمادگی بیشتر جهت ضربه زدن قاطع‌تر تعبیر کرده است: «مشکل از این‌جا پیش مى‌آید که در نظر عموم، “صلح” در جمله “صلح امام حسن”، به معناى تسلیم و سازش است, ولیکن مساله این‌جور نیست. صلح امام حسن به معناى متارکه موقت جنگ است براى آمادگى جهت ضربت زدن قاطع‌تر.»
رهبر جمهوری اسلامی در چه مواردی عبارت «صلح امام حسن» را به کار برده است؟
علی خامنه‌ای در سی‌سالگی یعنی سال ۱۳۴۸ کتابی با عنوان «صلح امام حسن؛ پرشکوه‌ترین نرمش قهرمانانه تاریخ» نوشته «شیخ راضی آل‌یاسین» از علمای حوزه نجف را ترجمه کرده است.
احتمالا به‌دلیل تسلط بر این قسمت از تاریخ اسلام است که بارها درباره این بخش از تاریخ اسلام و به بهانه‌های مختلف صحبت کرده است. اگر سخنرانی‌هایش مصادف با زمان «ولادت» یا «شهادت» امام دوم شیعیان بوده، درباره این دوره تاریخ اسلام صحبت کرده است.
مثلا در ماه رمضان ۱۳۶۹ همزمان با تولد «امام حسن» گفته بود: «در باب صلح امام حسن (علیه‌‌‌السلام) این مساله را بارها گفته‌‌ایم و در کتاب‌ها نوشته‌‌اند که هیچ‌کس، [حتى] اگر خود امیرالمومنین هم به جاى امام حسن مجتبى بود و در آن شرایط قرار می‌گرفت، ممکن نبود کارى بکند غیر از آن کارى که امام حسن کرد. هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید امام حسن فلان گوشه کارش سوال‌‌برانگیز است. نه، کار آن بزرگوار صددرصد منطبق بود بر استدلال منطقىِ غیر قابل تخلف.»
عبارت «صلح امام حسن» در مذاکره با آمریکا و غرب هم نقش مهمی ایفا کرده است. زمانی که علی خامنه‌ای تصمیم می‌گیرد با کسانی که آن‌ها را سال‌ها «دشمن» خوانده سر میز مذاکره بنشیند.
او در زمان ریاست جمهوری «حسن روحانی» هم که تصمیم به علنی کردن مذاکره با آمریکا در عمان گرفت به قرارداد صلح امام دوم شیعیان با معاویه والی شام اشاره کرد و از ضرورت «نرمش قهرمانه» صحبت کرد.
سال ۱۳۹۹ نیز در یک توییت نوشت: «من معتقدم امام حسن مجتبى شجاع‌ترین چهره تاریخ اسلام است. ایشان حاضر شد خود را و نام خود را در میان دوستان نزدیکش، فداى مصلحت واقعى کند و تن به صلح دهد، براى این‌که دیدبانى اسلام و حفاظت از قرآن و هدایت نسل‌هاى آینده تاریخ را در موقع خود انجام دهد.»
حالا اما، در حالی‌که هم جمهوری اسلامی و هم ایالات متحده از پیشرفت مذاکره خبر می‌دهند او در سخنرانی‌اش بخشی از همان تحلیلی را که بیش از یک قرن پیش درباره آن حرف زده و در کتاب دو مجاهد نیز آمده، تکرار می‌کند و می‌گوید: «صلح امام حسن موقتی بود.» او بخش اصلی تحلیل‌اش از صلح امام دوم شیعیان را اما این بار علنی نکرده است: «صلح امام حسن متارکه موقت جنگ است برای آمادگی ضربه زدن قاطع‌تر.»
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید