این سفر در حالی انجام می‌شود که ایران در حال بررسی واکنش به موجی از حملات نظامی آمریکا به تأسیسات هسته‌ای خود است.

آقای عراقچی در بیانیه‌ای، روسیه را «دوست ایران» توصیف کرد و گفت: «ایران و روسیه یک شراکت راهبردی دارند و ما همواره با یکدیگر مشورت و هماهنگی می‌کنیم.»

وزارت خارجه روسیه نیز در واکنش به این تحولات، مداخله نظامی آمریکا در ایران را محکوم کرد و آن را تضعیف‌کننده تلاش‌های جهانی برای جلوگیری از اشاعه تسلیحات هسته‌ای دانست. با این حال، کرملین تاکنون هیچ اقدام ملموسی در حمایت از ایران اعلام نکرده است.

به گزارش نیویورک تایمز، این واکنش محتاطانه روسیه منعکس‌کننده محدودیت منابع این کشور در سال چهارم جنگ در اوکراین است. مسکو همچنین به‌دنبال حفظ روابط گرم با رقبای منطقه‌ای ایران از جمله عربستان سعودی است و نمی‌خواهد در مسیری گام بردارد که باعث تنش با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، شود. روسیه به حمایت یا حداقل بی‌طرفی ترامپ برای رسیدن به توافق صلح در اوکراین نیاز دارد.

در عین حال، روسیه از افزایش قیمت نفت که ناشی از بحران در خاورمیانه است، سود برده است.

پوتین: می‌خواهیم بی‌طرف بمانیم

ولادیمیر پوتین، رئیس‌ جمهوری روسیه، در نشست مجمع اقتصادی بین‌المللی سن‌پترزبورگ، دلیل عدم دخالت مستقیم مسکو در حمایت از تهران را توضیح داد. او گفت که با وجود حملات آمریکا به سایت‌های هسته‌ای ایران، روسیه تلاش می‌کند در این بحران بی‌طرف بماند.

آقای پوتین تأکید کرد: «تقریبا دو میلیون نفر از کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق و فدراسیون روسیه امروز در اسرائیل زندگی می‌کنند. اسرائیل امروز تقریباً یک کشور روس‌زبان است. ما همیشه این واقعیت را در سیاست خارجی‌مان در نظر می‌گیریم.»

او همچنین به منتقدانی که وفاداری روسیه به متحدانش را زیر سؤال برده‌اند، پاسخ داد و آنان را «تحریک‌کننده» خواند. پوتین خاطرنشان کرد که ۱۵ درصد جمعیت روسیه مسلمان هستند و روابط این کشور با کشورهای عربی و اسلامی از دیرباز دوستانه بوده است. همچنین یادآور شد که روسیه عضو ناظر در سازمان همکاری اسلامی (OIC) است.

این سخنان پوتین پس از آن مطرح شد که آمریکا عملیات موسوم به «چکش نیمه‌شب» را اجرا کرد و با بمب‌های سنگرشکن ۱۴۰۰۰ کیلویی، سایت‌های هسته‌ای کلیدی ایران در فردو، نطنز و اصفهان را هدف قرار داد.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، این حملات را «یک موفقیت خارق‌العاده نظامی» توصیف کرد و مدعی شد که تأسیسات اصلی غنی‌سازی ایران «به‌طور کامل و تمام نابود شده‌اند».در پاسخ، ایران چندین موشک به سوی اسرائیل شلیک کرد.

عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، اعلام کرد که ایران تا زمانی که پاسخ متقابل به این حملات ندهد، به هیچ‌گونه مذاکرات صلح یا دیپلماسی باز نخواهد گشت. او افزود: «ما از ابتدا پای میز مذاکره بودیم، این آمریکا و اسرائیل بودند که مذاکرات را منفجر کردند.»

پیش‌تر، پوتین پیشنهاد میانجی‌گری برای آتش‌بس میان ایران و اسرائیل را مطرح کرده بود، اما ترامپ این پیشنهاد را رد کرد و گفت: «لطفاً اول بین خودتون میانجی‌گری کنید. بذار روسیه رو اول حل کنیم، بعد به این برسید.»

چرا روسیه وارد جنگ نمی‌شود؟

به نظر می‌رسد که دلایل متعددی برای عدم حمایت نظامی روسیه از ایران وجود دارد:

نخست، توافق شراکت راهبردی میان ایران و روسیه شامل بند دفاع متقابل نیست. اگرچه این توافق به دنبال گسترش همکاری‌های دفاعی است، اما هیچ‌یک از دو طرف ملزم به حمایت نظامی از دیگری در صورت حمله نیستند.

دوم، روسیه حتی اگر بخواهد به ایران کمک کند یا برایش سلاح بفرستد، منابعش به شدت درگیر جنگ در اوکراین هستند.

سوم، مسکو نمی‌خواهد روابط بهبود یافته‌اش با واشنگتن را به خطر بیندازد. هرگونه حمایت از ایران ممکن است روند آشتی با دولت ترامپ را مختل کند.

چهارم، درگیری ایران و اسرائیل برای کرملین یک انحراف مفید از تمرکز جهانی بر جنگ اوکراین است. با متمرکز شدن نگاه‌ها بر خاورمیانه، فشارهای آمریکا برای صلح در اوکراین کاهش یافته است.

پنجم، کسانی که خواهان حمایت روسیه از ایران هستند، بیشتر چهره‌های حاشیه‌ای هستند. برای نمونه، کنستانتین مالوفیف، تاجر روسی تحریم‌شده که به پوتین نزدیک است، گفته: «وقتش است که به تهران کمک کنیم.» اما چنین اظهاراتی قابل پیش‌بینی است ولی در میان افراد تصمیم‌گیر در نهادهای قدرت در روسیه چنین اظهارنظرهایی چندان مطرح نمی‌شود.

اگرچه ایران در سال‌های اخیر یکی از متحدان مهم روسیه بوده و حتی در جنگ اوکراین برای مسکو سلاح تأمین کرده، اما مواضع سرسختانه‌ای چون سخنان دیمیتری مدودف، معاون شورای امنیت روسیه، بیشتر بخشی از استراتژی رسانه‌ای کرملین هستند تا بازتاب‌دهنده سیاست واقعی.

با این حال، کرملین تمایل ندارد بحران بیش از این گسترش پیدا کند. روسیه پس از سقوط رژیم اسد در سوریه در دسامبر گذشته، بخش بزرگی از نفوذ منطقه‌ای خود را از دست داد، و اگر حکومت دوست مسکو در ایران هم سقوط کند، این نفوذ تقریباً به‌طور کامل از بین خواهد رفت.

تلاش پوتین برای میانجی‌گری و گرفتن امتیاز از آمریکا

هفته گذشته، ولادیمیر پوتین با رهبران اسرائیل، ایران، آمریکا، چین و امارات گفتگو کرد. این تلاش‌ها قرار است روز دوشنبه با دیدار با عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، در مسکو ادامه یابد.

اگر گزارش‌ها صحت داشته باشند که آمریکا پیشاپیش به تهران درباره این حملات هشدار داده و اعلام کرده که فقط یک‌باره بوده، احتمالاً مسکو نیز از قبل در جریان بوده است.

هدف پوتین این است که نقش میانجی را بازی کند و از این بحران بهره‌برداری سیاسی کند. اگر بتواند عراقچی را قانع کند که پاسخ ایران صرفاً نمادین باشد و سپس به مذاکره با آمریکا بازگردد، در واقع یک امتیاز بزرگ از دونالد ترامپ گرفته است. امتیازی که ممکن است در قالب کاهش حمایت آمریکا از اوکراین پرداخت شود.