مجارستانی‌ها ضرب‌المثل مشهوری دارند که می‌گوید «بستنی هم شما را لیس می‌زند». یعنی مراقب باش، چیزی که با لذت آن را می‌بلعی، شاید در کمین بلعیدن تو باشد.

ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان، طی دست‌کم دو دهه با کوششی مداوم به دیدگاه‌های لیبرال حمله کرده و کشور را به آن‌چه خود گاه «دموکراسی غیر لیبرال» و گاه «ملت آزاد مسیحی» می‌نامد، بدل کرده است.

در عین حال او در سراسر جهان تحسین‌کنندگانی پیدا کرده است؛ از جمله جی‌دی ونس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا، و ایراکلی کوباخیدزه، نخست‌وزیر گرجستان. دونالد ترامپ نیز او را «باهوش» و «سرسخت» خوانده است.

ترامپ در سپتامبر ۲۰۲۴ درباره او گفت: «یکی از محترم‌ترین آدم‌ها که او را مردی قدرقدرت می‌نامند.»

با نزدیک شدن به انتخابات آوریل ۲۰۲۶ در مجارستان، به نظر می‌رسد جامعه ال‌جی‌بی‌تی‌کیو یکی از اهداف اصلی اوربان باشد. حزب فیدس به رهبری او قانونی جدید را تصویب کرد که هدف از آن جلوگیری از برگزاری «رژه افتخار» دگرباشان جنسی شود. با وجود این، ماه گذشته بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار نفر در این رویداد شرکت کردند که نسبت به ۳۵ هزار نفر سال گذشته رشد چشمگیری داشت.

اما با مشاهده جمعیت عظیمی که در بوداپست در دفاع از رژه افتخار، آزادی بیان و حق گردهمایی – همه در مخالفت با این ممنوعیت – راهپیمایی می‌کنند، این سوال مطرح می‌شود: آیا دیدگاه جهانی لیبرال می‌تواند واکنشی متقابل نشان دهد؟

و از جهاتی، خود این پرسش نادرست است. قدرت اوربان اکنون واقعا در معرض تهدید قرار دارد، اما نه به شیوه‌ای که انتظار می‌رود و نه از سوی افرادی که تصور می‌کنیم.

زیرا چالش اصلی نه از طرف چپ لیبرال، بلکه از جناح راست میانه است.

رقیبی غیرمنتظره از حلقه نزدیکان اوربان

پیتر ماگیار، ۴۴ ساله و از افراد پیشین حلقه نزدیک به اوربان، در فوریه ۲۰۲۴ به شکلی غافلگیرکننده وارد عرصه رقابت‌ها شد.

این ماجرا پس از تصمیم به عفو مردی رخ داد که به پنهان‌کاری درباره سوءاستفاده جنسی از کودکان محکوم شده بود و باعث شد کاتالین نوواک، رئیس‌جمهور مجارستان، در برنامه زنده تلویزیونی استعفا کند. جودیت وارگا (همسر سابق ماگیار) که وزیر دادگستری بود نیز کناره‌گیری کرد و این رسوایی ضربه بزرگی به ادعای اوربان درباره حفظ ارزش‌های سنتی خانواده وارد کرد.

ماگیار در مصاحبه‌ای طولانی با «پارتیزان»، کانال اصلی اپوزیسیون در یوتیوب، از خویشاوند سالاری و فساد حزب حاکم به شدت انتقاد کرد.

رابرت پوژر، فعال اپوزیسیون که ریاست برنامه تازه و غیرحزبی«مقاومت شهروندی» را بر عهده دارد، می‌گوید ماگیار در میان مقام‌های فیدس و برخی محافل رسانه‌ای که سعی می‌کنند او را لیبرال یا چپ‌گرا جلوه دهند، با دقت بسیار حرکت می‌کند.

او می‌گوید ماگیار سعی دارد پایگاه محافظه‌کار خود در روستاها را که تا همین اواخر قلمروی مطلق اوربان بود، از دست ندهد. او روایت قدرتمندی ساخته است؛ روایت مجارستانی که در حال فروپاشی است.

بیشتر نظرسنجی‌های سراسری، حزب اصلی اپوزیسیون مجارستان، حزب «تیسا» به رهبری ماگیار، را بین ۹ تا ۱۸ درصد جلوتر از حزب اوربان نشان می‌دهند. تنها یک نظرسنجی، متعلق به یک اندیشکده طرفدار دولت، فیدس را با فاصله‌ای اندک پیشتاز می‌داند.

ماگیار و حزبش، اوربان را مسئول وضعیت وخیم بیمارستان‌های دولتی، مدارس دولتی و راه‌آهن دولتی در مجارستان معرفی می‌کنند. اکنون کتابچه‌ راهنمای سیاست‌های اوربان – که در خارج از کشور بسیار تحسین شده بود – در داخل رو به شکست است. این وضعیت، مجارستان را بیش از هر زمان دیگری به کنار زدن مردی نزدیک کرده که طی ۱۵ سال گذشته بر آن حکومت کرده است.

استراتژی آزموده و کارآمد اوربان

اوربان در ۱۹ سال از ۳۵ سالی که از فروپاشی کمونیسم می‌گذرد، در قدرت بوده است و همین موضوع او را به یکی از باتجربه‌ترین رهبران اتحادیه اروپا تبدیل کرده است. در اوایل دهه ۱۹۹۰، حزب فیدس از ریشه‌های لیبرال خود فاصله گرفت و اوربان هویتی جدید، محافظه‌کار، ملی‌گرا و راست‌گرا به آن بخشید.

سال ۲۰۱۵، که افراد زیادی برای پناهندگی به اروپا می‌رفتند، اوربان از آنان به‌ عنوان بخشی از «جنبش مهاجرتی متشکل از مهاجران اقتصادی، پناهجویان و جنگجویان خارجی» یاد کرد. او از زمان آغاز تهاجم روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ با حمایت نظامی از اوکراین مخالفت کرده و همچنین با درخواست عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا نیز مخالف است.

یکی از ستون‌های اصلی راهبرد اوربان، توانایی او در شناسایی دغدغه‌ها و ترس‌های رای‌دهندگانش بوده است؛ ویژگی‌ای که در پیروزی‌های چشمگیرش در انتخابات ۲۰۱۰، ۲۰۱۴، ۲۰۱۸ و ۲۰۲۲ به وضوح دیده می‌شد.

بر اساس نظرسنجی موسسه پابلیکوس، بین ۲۳ تا ۲۵ ژوئن، ۴۵ درصد مردم از برگزاری رژه افتخار در بوداپست حمایت کردند و ۴۸ درصد مخالف آن بودند. اما در میان رای‌دهندگان حزب فیدس، این حمایت تنها ۸ درصد بود و اوربان توانست از همین موضوع برای همبستگی و تحریک هواداران خود بهره ببرد.

پس از برگزاری رژه، حامیان فیدس تصاویر تحریک‌آمیزی را از رژه افتخار بوداپست منتشر کردند؛ از تصاویری حاوی برهنگی گرفته تا داستان مردی که به دلیل خودارضایی در ملا عام بازداشت شد.

پس از این رویداد، ماریانا ماجوروشی، خواننده موسیقی محلی که یکی از ترانه‌هایش در نمایشی از یک درگ کویین در مراسم رژه افتخار اجرا شده بود، گفت: «عمیقا ناراحت‌کننده است که به عنوان هنرمند هیچ حقی برای جلوگیری از چنین استفاده‌ای از صدایم ندارم.» اوربان هم در فیسبوک از او حمایت کرد.

در سال ۲۰۲۲، دولت هم‌زمان با برگزاری انتخابات سراسری، یک همه‌پرسی‌ هم درباره «حفاظت از کودکان» برگزار کرد. از جمله سوالات مطرح‌شده در این همه‌پرسی این بود که «آیا با حضور کودکان در کلاس‌های آموزش گرایش جنسی در مدارس دولتی بدون رضایت والدین موافقید؟» و «آیا از ترویج تغییر جنسیت برای افراد خردسال حمایت می‌کنید؟»

در مجموع ۳/۷ میلیون نفر از مردم مجارستان در این همه‌پرسی شرکت کردند و اکثریت قاطع به این پرسش‌ها پاسخ «نه» دادند. از آن زمان، مقامات دولتی بارها به نتیجه این همه‌پرسی استناد کرده‌اند تا نشان دهند که مردم مجارستان با آنچه که رژه افتخار نماد آن است مخالف‌اند.

برنده، همه چیز را می‌برد

یکی از نکات کلیدی در راهبرد انتخاباتی اوربان این است که برنده، همه چیز را به دست می‌آورد. اوربان در سال ۲۰۰۲ قدرت را از دست داد، اما در سال ۲۰۱۰ دوباره به قدرت بازگشت و در چارچوب قانون انتخاباتی جدیدی که در سال ۲۰۱۱ تصویب شد، تعداد کرسی‌های پارلمان را از ۳۸۶ به ۱۹۹ کاهش داد. او مرحله دوم انتخابات را حذف کرد که عملا آرای مردم را به سمت قوی‌ترین حزب سوق داد.

در حالی که احزاب مخالف پراکنده، برای سهم اندک قدرت باقی‌مانده رقابت می‌کردند، او همه چیز را از آن خود کرد. در سال ۲۰۱۴ آن‌ها ۴۵ درصد آرا را کسب کردند که معادل ۶۷ درصد کرسی‌های پارلمان بود. نظام «نمایندگی تناسبی» جای خود را به سیستمی نزدیک‌تر به سیستم «نخست‌گزینی» داد که در بریتانیا نیز استفاده می‌شود. نخست‌گزینی روشی از رای‌گیری است که در آن نامزدی که بیشترین تعداد آرا را به دست آورد، حتی اگر کمتر از نیمی از کل آرا باشد، برنده انتخابات اعلام می‌شود.

او همچنین قضاتی که به حزب فیدس گرایش دارند را در دادگاه قانون اساسی و دیوان عالی منصوب کرده است.

در سال ۲۰۱۴ او گفت «دولت غیر لیبرالی» که در حال شکل دادن آن است «اصول بنیادین لیبرالیسم همچون آزادی را نفی نمی‌کند… اما این ایدئولوژی را به عنوان محور اصلی ساختار دولت قرار نمی‌دهد».

اوربان هنوز در جست‌وجوی نام مناسب برای ابداع خود است. آندراش لانچی، فیلسوفی که یکی از افراد موثر بر نخست‌وزیر به شمار می‌رود، آن را «رئالیسم سیاسی» می‌خواند؛ «ایده‌هایی مبتنی بر تجربه، نه آرمان‌گرایی‌ها و اخلاق‌گرایی‌هایی که چپ‌گرایان به آنها علاقه دارند».

چگونه رهبران جهان را با خود همراه کرد؟

اوربان با جملات کوتاه و ساده حکومت می‌کند؛ پیام‌هایی که از نظرسنجی‌های محرمانه‌ای به دست آمده‌اند که دولت او برای پی بردن به دغدغه‌های مردم درخواست برگزاری آن‌ها را داده است. رسانه‌های حامی دولت، شبکه‌های اجتماعی و بیلبوردهای سراسر کشور این پیام‌ها را به‌طور هماهنگ و مکرر بازتاب می‌دهند.

به نظر می‌رسد برخی از رهبران خارجی به رویکرد او احترام می‌گذارند و بسیاری از جمهوری‌خواهان هوادار «ماگا» اوربان را به خاطر مقابله با فرهنگ «ووک» تحسین می‌کنند.

خست‌وزیران اسلواکی و گرجستان هم ظاهرا از طرفداران جدی او هستند، همان طور که آلیس وایدل (حزب آلترناتیو برای آلمان)، خیرت ویلدرز (حزب آزادی هلند) و هربرت کیکل (حزب آزادی اتریش) نیز هوادار او هستند.

آقای لانچی معتقد است که پس از قرن‌ها حکمرانی خارجی، اوربان «اعتماد به نفس تازه‌ای» را در میان هم‌وطنانش ایجاد کرده است. «این ملت قوی‌تر شده و ما می‌خواهیم باور کنیم که از هیچ ملت دیگری پایین‌تر نیستیم.»

اما درست زمانی که اوربان به اوج شهرت خود در خارج از کشور رسیده، ظاهرا فرش از زیر پایش در داخل کشور کشیده می‌شود.

آیا نشانه‌های شکاف آشکار می‌شوند؟

پیتر ماگیار تقریبا به طور مداوم به سراسر کشور سفر می‌کند و به دلیل وضعیت بیمارستان‌ها، شبکه راه‌آهن ناکارآمد و دستمزدهای بخش عمومی که از پایین‌ترین دستمزدها در اروپا است، عملکرد دولت را زیر سوال می‌برد.

او جمعیت زیادی را جذب می‌کند و بازدیدهایش از بیمارستان‌ها، مدارس و خانه‌های سالمندان به‌صورت زنده در فیسبوک پخش می‌شود. بسیاری از این ویدیوها ده‌ها هزار بازدیدکننده دارد.

ماگیار بارها تکرار می‌کند: «ما این کشور را با هم دوباره خواهیم ساخت، آجر به آجر.» و جمعیت یک‌صدا شعار می‌دهد: «آجر به آجر!»

تبلیغات‌چی‌های حزب فیدس، پیتر ماگیار را «مسیحایی دروغین» یا خائنی از درون صفوف خودشان معرفی کرده‌اند. اما ماگیار تصویری متفاوت از بازسازی میهن به مردم ارائه کرده است.

اوربان خودش هم اشتباهاتی مرتکب شده، مثل حمایت از ژرژ سیمیون، نامزد فراملی‌گرای رومانیایی در انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری، با وجود سابقه طولانی او در اظهارات ضد مجارستانی‌. اوربان او را به عنوان متحدی موثر در پارلمان اروپا می‌دید که پیام مشترکشان درباره در معرض تهدید بودن «اروپای مسیحی» را دنبال می‌کرد. اما سیمیون در دور دوم انتخابات شکستی غیرمنتظره خورد.

ناتوانی اوربان در جلوگیری از برگزاری رژه افتخار، با وجود وعده‌اش به هواداران که مانع برگزاری آن خواهد شد، نشانه‌ای از کاهش قدرت او به شمار می‌رود.

اما شاید مهم‌تر از همه این باشد که اقتصاد مجارستان، که به شدت به بازار آلمان – به ویژه به صنعت خودروسازی آلمان در خاک مجارستان – وابسته است، گرفتار رکود شده است. اوربان دیگر نمی‌تواند سطح زندگی بالاتری را برای مردمش فراهم کند.

حتی آندراش لانچی، که معتقد است اوربان در انتخابات آینده پیروز خواهد شد، می‌گوید: «ناگزیر در طول چنین مدت طولانی حکمرانی‌، درگیری‌های زیادی به وجود می‌آید» که «اعتماد و احترام را تضعیف می‌کنند، و بسیاری از چیزهای مثبتی را که جامعه سیاسی را متحد می‌کند، از بین می‌برد».

نبرد برای روح مجارستان

شکست برای اوربان، که طی ۱۵ سال گذشته بر مجارستان حکومت کرده است، رخدادی تاریخی خواهد بود.

زولتان کیسلی، تحلیلگر سیاسی نزدیک به حزب فیدس، می‌گوید: «اوربان می‌تواند رای‌دهندگان اصلی خود را که حدود دو میلیون نفر هستند بسیج کند اما این تعداد برای پیروزی در انتخابات کافی نیست.»

حزب «تیسا» نیز اکنون حدود دو میلیون حامی دارد. در انتخابات ۲۰۲۲ بیش از پنج میلیون نفر در مجارستان رای دادند و میزان مشارکت ۶۹ درصد بود؛ بنابراین نتیجه انتخابات آوریل ۲۰۲۶ به احتمال زیاد توسط رای‌دهندگانی تعیین خواهد شد که هنوز تصمیم نگرفته‌اند.

آقای کیسلی توضیح می‌دهد: «ما به دنبال سیاست‌هایی هستیم که بتواند ۵۰۰ هزار تا یک میلیون رای‌دهنده بیشتری را جذب کند که برای شکست دادن مخالفان لازم است.»

در سال ۲۰۲۲، در بحبوحه جنگ اوکراین، اوربان خود را نامزد «صلح» معرفی کرد و مدعی شد که اپوزیسیون می‌خواهد مجارستان را وارد جنگ کند. این تاکتیک در کشوری که در تاریخ خود بارها از سوی ارتش‌های بیگانه اشغال شده، موفق بود. کیسلی معتقد است که در سال ۲۰۲۶، مسئله اوکراین ممکن است دوباره به اوربان کمک کند تا پیروز شود.

اگر تا آن زمان جنگ اوکراین تمام شده باشد، اوربان به عنوان «واقع‌گرای سیاسی» می‌تواند ادعا کند که تنها رهبر غربی بود که هشدار داد اوکراین نمی‌تواند بر قدرت نظامی روسیه غلبه کند. اما اگر جنگ همچنان ادامه داشته باشد، حزب فیدس می‌تواند مبارزه‌اش را علیه مانفرد وبر، رهبر «حزب مردم اروپا» که از ادامه کمک‌های نظامی غرب به اوکراین حمایت می‌کند، شدت ببخشد.

آقای کیسلی می‌گوید: «اوربان می‌تواند بار دیگر خود را به عنوان کبوتر صلح معرفی کند.»

اوربان همچنین روابط خوب خود با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، را تضمینی برای تامین گاز و نفت ارزان برای مصرف‌کنندگان مجارستانی معرفی می‌کند؛ منابعی که همواره در معرض تهدید تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه روسیه قرار دارند. (اگرچه اوربان تاکنون موفق نشده هیچ‌یک از ۱۸ بسته تحریمی اتحادیه اروپا علیه روسیه را متوقف کند.)

اما رقبای او امیدوارند که حزب تیسا و ماگیار بتوانند برتری خود در نظرسنجی‌ها را حفظ کنند. آقای پوژر، فعال مخالف، باور دارد که تیسا «دیر یا زود» پیروز خواهد شد.

او می‌گوید مجارستان اکنون در نقطه حساسی برای تصمیم‌گیری قرار دارد. به گفته او «مسیرهایی وجود دارد؛ مسیری که کشور را از این نظام نیمه‌استبدادی و نیمه‌مشروطه به سوی گذار دموکراتیک هدایت می‌کند» و «مسیر دیگری که به دیکتاتوری و حکمرانی مطلق می‌انجامد.»

اوربان در ماه مارس گفته بود که مبارزه‌ای «برای روح جهان غرب» در جریان است. برخی انتخابات آوریل آینده را نبردی سرنوشت‌ساز برای روح مجارستان می‌دانند.

بی بی سی