گفت و گو با بهرام عکاشه؛ زلزله شناس
هدف، ترساندن مردم نیست. هدف، این است که مردم بدانند فرض کنید تهران ما و کشور ما، زلزله خیز است…
عصر ایران؛ یوسف ناصری- در دوره زمانی ۲۳۰۰ ساله اخیر بنا به اطلاعاتی که وجود دارد تعداد ۸ زلزله بزرگ در تهران و اطراف آن اتفاق افتاده است.
در کشور ما برخی می گویند دوره بازگشت زلزله های بزرگ تهران و با قدرت ۷ ریشتر در حد ۱۵۰ سال است و رقم ۱۵۸ سال نیز مطرح شده.
دکتر بهرام عکاشه نیز دوره ۱۵۰ سال و حداکثر ۲۰۰ سال را اعلام کرده است. چند سال قبل، این زلزله شناس با در نظر گرفتن زلزله ۱۸۳۰ تهران و گذشت حدود ۱۸۵ سال از آن زلزله، گفته بود حدود ۱۵ سال به زمان وقوع زلزله بزرگ تهران مانده است.
عصر ایران در گفت و گو با بهرام عکاشه، همین اعداد و ارقام مطرح شده برای دوره بازگشت زلزله احتمالی بزرگ تهران را بررسی کرده است.
عکاشه در سال ۱۳۴۸ از دانشگاه گوته فرانکفورت آلمان، دکترای ژئوفیزیک(فیزیک زمین) دریافت کرد. او بعد از بازگشت به ایران در بخش زلزله شناسی موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران فعالیت کرد.
گفت و گوی عصر ایران با دکتر بهرام عکاشه درباره زلزله احتمالی تهران را می خوانید.
***
*در مورد زلزله احتمالی که گفته می شود مخرب خواهد بود صحبت هایی مطرح شده و همچنان مطرح می شود.
-و من به این موضوع ایمان دارم. من ایمان دارم به این موضوع که زلزله ای بزرگ در تهران اتفاق خواهد افتاد. این زلزله، یک زلزله مخرب و احتمالا با قابلیت ۷ درجه ریشتر خواهد بود.
با توجه به ساختار شهر تهران، جمعیت تهران، ترافیک شهر تهران، زمین شناختی تهران و گسل های بسیار زیاد تهران، تلفات فوق العاده زیاد خواهد بود.
*راجع به این زلزله هایی که گفته شده در محدوده استان تهران اتفاق افتاده از جمله در سال ۱۶۶۵، سال ۱۸۱۵ و سال ۱۸۳۰ میلادی، اطلاعات این زلزله ها از کجا تهیه شده و در دسترس است؟
-با توجه به مراجعه به کتاب های تاریخی، این تاریخ ها مستند هستند. درست است که دقیقا نمی توانیم بگوییم مختصات هر زلزله چه هست ولی عوامل تاریخی وجود دارد که مستند صحبت می شود. این طور نیست که دیمی باشد.
*گسل بزرگ مُشا ـ فشم از استان سمنان شروع شده و از شهر تهران عبور می کند و تا قزوین ادامه دارد. عامل زلزله های سال های ۱۶۶۵، ۱۸۱۵ و ۱۸۳۰ که گسل مُشاـ فشم بوده و عامل زلزله سال ۹۵۸ میلادی همین گسل مشا است که ۷٫۷ درجه ریشتر شدت داشته است.
از چه طریق مشخص شده که عامل همه زلزله ها، همان گسل مُشا ـ فشم است؟
-کتابی هست به نام «تاریخ زمین لرزه های ایران» نوشته «آمبرسیز» و«مِلویل». این کتاب در انگلستان چاپ شده و در ایران با ترجمه آقای ابوالحسن رده، در سال ۱۳۷۰ منتشر شده است.
به عقیده من، نویسندگان کتاب به کمک دانشجویان کشورهای مختلف، داده ها و اطلاعات را جمع کرده اند.
زلزله نگاری با دستگاه، حدود ۱۰۰ سال قدمت دارد. بقیه دانشی که از زلزله داریم، با مراجعه به حوادث مختلف است که کشورهای دنیا اتفاق افتاده. بر این اساس می توانیم بگوییم در تهران در چه تاریخ هایی چنین حوادثی رخ داده است.
برای مثال در ۲۷ مارس سال ۱۸۳۰ یعنی حدود ۱۸۷ سال پیش، زلزله ۷ ریشتری در پهنه حومه تهران به وقوع پیوست و ۴۵ هزار کشته گرفت. زلزله ای هم از قرن سوم قبل از میلاد گزارش شده.
*زلزله سال ۱۸۳۰ تهران مربوط به دوره فتح علی شاه قاجار است. اما بر چه اساس مشخص شده که عامل زلزله سال ۹۵۸ تهران، گسل مُشاـ فشم بود؟
-فقط با تاریخ و جستجو کردن. گسل فعال، گسلی است که فرض کنید در یک میلیون سال گذشته جا به جایی داشته است.
ما دیرینه زلزله خیزی داریم. حتی اگر چند میلیون سال پیش در جایی یک حادثه رخ داده باشد کافی است ما برویم گسل را تماشا کنیم و جا به جایی های زمین را نگاه کنیم و عمر این جا به جایی ها را می توان مشخص کرد.
*در سال ۱۸۱۵ یک زلزله در اطراف دماوند اتفاق افتاده که عامل آن گسل مُشا بوده است. اما اندازه آن زلزله معلوم نیست. در مورد زلزله سال ۱۸۳۰ که گسل مُشا عامل آن بوده گفته شده قدرت آن ۷٫۲ درجه ریشتر بوده است.
اتفاقا اندازه زلزله سال ۱۶۶۵ تهران هم مشخص است و عامل آن باز همان گسل مُشا بوده و ۶٫۵ ریشتر. چطور است که اندازه زلزله سال ۱۸۱۵ تهران هنوز مشخص نیست؟
-در حوزه زمین شناسی گسل مُشاـ فشم تحقیقات انجام شده است. فقط با علم زمین شناسی می توانیم بگوییم زلزله های تاریخی رخ داده است یا نه و با گزارش هایی که در کتاب های مختلف آمده است.
من می توانم بگویم حداقل چند صد گسل فوق العاده خطرناک در پهنه تهران بزرگ وجود دارد. شما کافی است نقشه گسل های منطقه تهران را نگاه کنید. می بینید گسل های بسیار زیادی در تهران وجود دارد و آدم را دچار وحشت می کند.
*شما می گویید گسل ها را می شود بررسی کرد که چه جا به جایی هایی اتفاق افتاده و اندازه زلزله های قبلی را متوجه شد. بر چه مبنا اندازه زلزله ۲ هزار سال قبل اعلام شده ولی اندازه زلزله ۲۰۰ سال قبل مشخص نیست که بزرگی آن چقدر بوده است؟
-از روی جا به جایی گسل می شود حدس زد که زلزله چقدر فعال است. ما شبکه زلزله نگاری در تهران نداشته ایم. حدود ۱۵ سال است که ما این شبکه را داریم. موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران حدود ۵۵ سال است که پایه گذاری شده. تمام اطلاعات ثبت شده در کشور ما، حداکثر مربوط به ۱۴۰ سال قبل است.
*یک زلزله ۳۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در محدوده اطراف تهران اتفاق افتاده که عامل آن گسل پارچین و ری بوده. بزرگی آن زلزله ۷٫۶ ریشتر بوده است. اما اندازه زلزله ای که نزدیکتر به دوره ما هست به چه علت هنوز تشخیص داده نشده؟
-بستگی دارد که روی این موضوع چقدر مطالعه انجام شده. زمین شناسی، ملاک است. ما تا عمق ۷۱۰ کیلومتری زمین، زلزله داریم. یعنی تا زیر پوسته زمین. از عمق ۷۱۰ کیلومتر به پایین تر، وضعیت زمین طوری است که زلزله به وجود نمی آید.
زلزله در تهران، تا حالا کشته گرفته است. از سال ۱۳۴۱ شمسی ما سازمان زمین شناسی را در ایران داریم که مطالعات زمین شناسی را انجام می دهد.
*دقیقا به سوال من جواب ندادید. زلزله ۲۳۰۰ سال قبل تهران مشخص است که یک زلزله ۷٫۶ ریشتری بوده است.
در سال ۸۵۵ میلادی گسل کهریزک تهران، یک زلزله ۷٫۱ ریشتری به وجود آورده ولی به زمان خودمان که نزدیکتر می شویم روشن نیست زلزله ۱۸۱۵ که توسط گسل مُشا اتفاق افتاده چه اندازه ای داشته است؟
-زمین شناس و زلزله شناس به محل گسل می روند و عمر گسل را تعیین می کنند. مقدار جا به جایی را تعیین می کنند. از روی مقدار جا به جایی گسل، اندازه زلزله را حدس می زنیم که چقدر بوده است.
*مشخص شدن اندازه و بزرگی زلزله سال ۱۸۱۵ که در اطراف تهران اتفاق افتاده، مهم است.
-بستگی دارد به این که ما چقدر با دقت زیاد می توانیم گسل را ردگیری کنیم. آیا زمین به ما اجازه می دهد. آیا جلوی آن رودخانه است. آیا زمین، سُست است یا سفت است. مسائل مختلف مطرح است.
*زلزله سال ۱۶۶۵ در محدوده دماوند اتفاق افتاده است. زلزله سال ۱۸۱۵ هم در محدوده دماوند بوده و زلزله ۱۸۳۰ باز هم در محدوده دماوند اتفاق افتاده و عامل همه این زلزله ها، گسل مُشاـ فشم است.
مشخص شده زلزله تهران در سال ۱۶۶۵میلادی با شدت ۶٫۵ ریشتر بوده و زلزله سال ۱۸۳۰ مشخص است که ۷٫۲ ریشتر بوده. اما به چه دلیل بزرگی زلزله سال ۱۸۱۵ تهران مشخص نشده؟
-زمین شناسی حرف آخر را به ما می گوید. اگر بخواهیم زلزله های تاریخی را مطالعه کنیم باید برویم و طول گسل و جا به جایی گسل و جنس زمین را بررسی کنیم.
اما الان همه صحبت ها، حدسیات است و عددها، دقیق نیستند. می توانید به جای ۷٫۲ ریشتر، عدد ۷٫۱ ریشتر هم داشته باشید. بالاخره یک عدد باید بنویسند. نمی شود بنویسند از ۷٫۱ ریشتر تا ۷٫۳ ریشتر است.
*درباره زلزله ای که ۲۳۰۰ سال قبل در اطراف تهران اتفاق افتاده و عامل آن گسل ری و پارچین بوده، گفته شده زلزله با قدرت ۷٫۶ ریشتر بوده. آن رقم صحت ندارد؟
-در پالئو سایز مو لوژی یعنی دیرینه زلزله شناسی، از روی جا به جایی هایی که در گسل اتفاق افتاده است می توانند بگویند این جا به جایی مربوط به چه سالی است و آیا مربوط به ۱۰۰۰ سال پیش است یا ۲۰۰۰ سال پیش است یا ۵۰۰۰ سال پیش است. از این طریق می توانند اظهار نظر کنند ولی فقط اظهار نظر است ولی با قاطعیت نمی توان گفت دقیقا همان مقدار است.
*وقتی اندازه زلزله سال ۱۸۱۵ تهران مشخص نیست نمی شود حکمی داد که با در نظر گرفتن زلزله سال ۱۶۶۵ و زلزله سال ۱۸۱۵ و زلزله سال ۱۸۳۰ دوره بازگشت زلزله های بزرگ در محدوده تهران مثلا در یک دوره ۲۰۰ ساله یا ۱۵۰ ساله است.
-بشر تا این لحظه که ما صحبت می کنیم قادر نیست زلزله ای را پیش بینی کند. در یکی، دو مورد پیش بینی کرد.
*در کجا آن زلزله ها به درستی پیش بینی شده بود؟
-یک مورد در چین بوده است. وقوع چند مورد زلزله ۵ ریشتر و ۵٫۵ ریشتر را در ژاپن اعلام کرده بودند و اتفاق افتاد. یکی، دو زلزله مثلا ۳ ریشتری یا ۴ ریشتری در کالیفرنیای آمریکا. فکر کردند که زلزله باید ۶ ریشتری اتفاق بیفتد ولی زلزله ۵ ریشتری آمد.
من می توانم بگویم انگشت شمار هستند زلزله هایی که پیش بینی شده و درست درآمده است. هنوز علم نمی تواند برای هر جایی و مثلا فلان جای تهران، اظهار نظر کند.
*اگر این عددها دقیقا مشخص نیست که در زلزله تهران در سال ۱۸۱۵ میلادی چه قدرتی داشته است چگونه شما در سال های اخیر گفته اید هر ۱۵۰ سال تا ۲۰۰ سال، دوره بازگشت زلزله است و برخی دیگر از زمین شناسان می گویند دوره ۱۵۰ ساله؟
-فرض کنید وقتی من زلزله های چند هزار سال را مطالعه می کنم ریتم ۱۵۰ سال و ریتم ۲۰۰ سال را مشاهده می کنم. می گویم مطالعات زلزله های ۱۰۰۰ سال گذشته به من چنین چیزی را بشارت می دهد.
از آن ۲۰۰ سال دوره بازگشت زلزله که من حدس می زنم الان ۱۸۵ سال گذشته است و ۱۵ سال بعد حتما زلزله می آید. اما در حال حاضر بشر، قادر نیست زلزله را به طور سیستماتیک و به طور محاسباتی، پیش بینی کند.
*در یک مورد گفته شده دوره بازگشت زلزله محدوده تهران ۱۵۸ سال است. از آقای محمودرضا داوری مدیر کارگروه سیستم های اطلاعاتی مکانی پردیس فنی دانشگاه تهران نقل شده که گفته طبق برآوردها هر ۱۵۰ سال یک زلزله بزرگ در تهران اتفاق می افتد.
-این نوع اظهار نظرها اشتباه است. من شخصا معتقدم بین ۱۵۰ سال تا ۲۰۰ سال است. محاسبات نشان می دهد که به طور میانگین چنین چیزی هست. محاسبات ریاضی کاملا ابتدایی که این عدد را از کم کن و ببین چقدر می شود. تاریخ ها را از هم کم کنیم.
اما علم، نه علم کالیفرنیایی، نه علم روسی، نه علم چینی و نه علم ژاپنی، قادر نیستند که بگویند چه زمانی زلزله اتفاق می افتد.
*شما گفته اید طبق محاسباتی که انجام داده اید متوجه شده اید که دوره بازگشت زلزله تهران ۱۵۰ سال و حداکثر ۲۰۰ سال است. وقتی که مشخص نیست گسل مُشا در سال ۱۸۱۵ چه زلزله ای و با چه اندازه ای در تهران ایجاد کرده است چگونه می توانید نتیجه گیری کنید دوره بازگشت ۱۵۰ سال تا ۲۰۰ سال را؟
-هر ۱۵۰ سال من یک حادثه را انتظار دارم برای تهران و نه این که گسل فلان فعال می شود. این حادثه به طور ریتمیک هر ۱۵۰ سال یا ۱۷۰ سال چنین حادثه ای رخ می دهد. اما نمی توانم قسم بخورم که حتما دوباره این کار انجام می شود. علم زلزله شناسی، در ابتدای راه است.
*این هر ۱۵۰ سال که می گویید یک حادثه در تهران اتفاق می افتد، به غیر از زلزله چه اتفاقات دیگری ممکن است رخ بدهد؟
-چیزی آسمانی، پایین نمی افتد. سنگ های آسمانی پایین نمی افتد که زمین را داغان کنند. فرض کنید می گویند کره ماه، یک تکّه از اقیانوس آرام است. این یک فرضیه است. چون می دانند اندازه کره ماه و آنجا به اندازه هم است و عمق این به اندازه قطر ماه است.
چنین چیزهایی مطرح است ولی همه اینها حدسیات است. مهم این است که ما باید ستاد بحران داشته باشیم. آماده باشیم برای هر حادثه.
وقتی که من می گویم در محاسبات به عدد ۱۵۰ سال رسیده ام، به این معنا نیست که دقیقا با گذشت ۱۵۰ سال آن حادثه رخ می دهد. به این معنا هست که خودمان را برای این حادثه آماده کنیم. اخطار است به مسئولان که گوش شان را باز کنند.
مسئول ما، مسئول زندگی مردم است. من می توانم بگویم اگر الان زلزله ای اتفاق بیفتد دچار مشکل می شویم. در بم، تا قبل از زلزله سال ۱۳۸۲، زلزله آنچنانی اتفاق نیفتاده بود ولی ناگهان در ساعت ۵ صبح زلزله ای در شب جمعه زلزله اتفاق افتاد و ۴۰ یا ۵۰ هزار نفر کشته شدند.
*شما می گویید هر ۱۵۰ سال یک حادثه. منظورتان چه بود؟
-هدف من، ترساندن مردم نیست. هدف، این است که مردم بدانند فرض کنید تهران ما و کشور ما، زلزله خیز است و باید طوری زندگی کنیم که آسیب پذیری ما به حداقل برسد. ما باید فراموش نکنیم که در منطقه زلزله خیزی هستیم.
من ۱۵۰ سال حساب کردم و ۲۰۰ سال هم حساب کردم ولی عدد ریاضی به معنای این نیست که واقعا در عمل همین طور می شود. ما میانگین می گیریم.
*در فاصله بازگشت ۱۵۰ سال تا ۲۰۰ سال به جز زلزله ممکن است یک حادثه بزرگ مخرب دیگری هم در محدوده تهران اتفاق بیفتد؟
-بیان من از روی مطالعه زلزله هایی است که ریتم آن را دارم. نه حادثه ای که چیزی به زمین برخورد کند. یا یک سیاره از جایی دیگر و از منظومه ای دیگر به کره زمین بخورد. من فقط به زلزله اشاره می کنم.
*زلزله ۱۶۶۵ تهران مشخص است که در محدوده دماوند اتفاق افتاده و عامل آن گسل مُشا بوده است. برای شما مهم نیست که مشخص شود زلزله سال ۱۸۱۵ حدودا چه قدرتی داشته است؟
-زمین شناسان باید این کار را انجام بدهند. من زمین شناس نیستم. من زمین شناسی خوانده ام.
*ظاهرا شما در سال ۱۳۶۸ هم هشدارهایی داده اید نسبت به وقوع زلزله ای که برای تهران اتفاق خواهد افتاد.
-من الان هم هشدار می دهم که زلزله، شوخی بردار نیست. کشور ما و شهرهای ما زلزله خیز است. حتی اصفهان که مرکز ایران است و می گویند مرکز ایران از لحاظ زلزله امن است، من می گویم در شرق اصفهان گسلی وجود دارد که هر لحظه ممکن است فعال شود.
*به نقل از آقای دکتر نوربخش غلامی استاد دانشگاه تهران و زمین شناس در سال ۱۳۸۹ گفته شده احتمال وقوع زلزله بزرگ ۷ ریشتری برای تهران در چند سال آینده وجود دارد. چرا به این صورت که پیش بینی کرده بودند اتفاق نیفتاده است؟
-به نظر من، کسانی که به این صورت زلزله را پیش بینی می کنند سواد این موضوع را ندارند که با قاطعیت نظر بدهند.
*یعنی باید با حدس و گمان نظر بدهند درباره دوره بازگشت زلزله احتمالی تهران؟
-بله. در بُعد زلزله، ما نباید بگوییم فلان. مگر این که دستگاه هایی باشد و آن دستگاه ها در آزمایش موفق عمل کرده باشند. هنوز علم زلزله شناسی، در ابتدای راه است.
*وقتی شما دوره بازگشت زلزله محدوده تهران را ۱۵۰ سال تا ۲۰۰ سال اعلام می کنید در واقع یک میانگین اعلام می کنید و مشخص است که به طور متوسط ظرف ۲۰۰ سال زلزله بزرگ اتفاق می افتد.
-ممکن است ۲۵۰ سال باشد و ممکن است ۳۰۰ سال باشد و ممکن است کمتر هم باشد. اما میانگین می گیرم و می گویم. منظورم این است که منطقه، زلزله خیز است و آماده باشیم.
شهر ما آسیب پذیر است. کشور ما آسیب پذیر است. محله ما آسیب پذیر است. محله های مختلف تهران هم با همدیگر تفاوت دارند.
*در مورد زلزله سال ۱۸۳۰ تهران گفته شده بخشی از دیوار سفارت بریتانیا در تهران خراب شده و ظاهرا بخش هایی از دیوارهای کاخ گلستان واقع در تهران تخریب شده است.
-در آن زلزله، کاخ گلستان و بازار تهران آسیب دیده اند. اینها چیزهایی است که گزارش داده اند. البته ممکن است دیوارها، بد بوده باشد.
*چطور در محدوده تهران زلزله در سال ۱۸۱۵ اتفاق افتاده و در سال ۱۸۳۰ هم زلزله ۷ ریشتری داشته ایم ولی از سال ۱۸۳۰ به بعد زلزله بزرگ و در حد ۷ ریشتر اتفاق نیفتاده است؟
-ریتمیک نیست. اصلا ریتم ندارد. ما سعی می کنیم برای آن ریتم درست کنیم. برای این که ما آدم ها بیدار شویم. هدف من، بیداری است. ما با صحبت هایی که داشتیم باعث شدیم در کشورمان، ستاد بحران ایجاد شود.
ستاد بحران یعنی مکانی که باید برای حادثه آماده باشند و نه این که وقتی حادثه اتفاق بیفتد تازه بگویند چه کار کنیم.
*زلزله های تهران در سال های ۱۶۶۵، ۱۸۱۵ و ۱۸۳۰ میلادی به خاطر فعالیت گسل مُشاـ فشم اتفاق افتاده و آخرین زلزله های بزرگ تهران بوده اند. چند گسل فعال تهران را تهدید می کند که یکی از آنها همین گسل مُشاـ فشم است و یک گسل دیگر گسل شمال تهران است و گسل جنوب ری و گسل شمالی ری.
یک گسل اصلی دیگر در شرق تهران است و از سرخه حصار تا پل سید خندان. چرا سه تا زلزله ای که ظرف ۴۰۰ سال اخیر اتفاق افتاده است عامل زلزله فقط گسل مُشاـ فشم بوده؟
– گسل مُشا در منطقه ای کوهستانی تر است. اما جنس زمین منطقه جنوب تهران، فرق می کند.
گسل مُشا که از شرق استان تهران می آید یک شعبه اش از شمال تهران و از نیاوران عبورمی کند و به طرف کرج می رود. این گسل به طرف قزوین حرکت می کند. در مورد این موضوع نمی شود دقیق صحبت کرد.
*عامل سه زلزله بزرگ اخیر اطراف تهران ناشی از گسل مُشا ـ فشم است. شما اعتقاد دارید این گسل نسبت به گسل های ری و کهریزک، فعال تر عمل می کند؟
-آتشفشان هم در محدوده شرقی گسل مُشاـ فشم قرار دارد. چرا آتشفشان فرضا در تهران نیست. چرا آتشفشان در انتهای گسل مُشاـ فشم است؟ زلزله خیزی آنجا فرق می کند. جنس زمین تفاوت دارد.
ما نمی توانیم به طور قاطع صحبت کنیم. ما باید خیلی با احتیاط صحبت کنیم و هوشیار باشیم و بیش تر کار کنیم. یادمان نرود که ما از سال ۱۳۴۱ شمسی، سازمان زمین شناسی داریم. ما ۵۵ سال است که مرکز ژئوفیزیک داریم.
قبل از آن چیزی نداشتیم. در حالی که ۱۲۰ سال پیش، نفت در ایران پیدا شد.
*بالاخره خطر زلزله احتمالی تهران را بیش از همه ناشی از گسل مُشاـ فشم می دانید یا گسل های دیگر تهران هم به همان شدت ممکن است عامل زلزله بزرگ تهران شوند؟
-گسل مُشا می تواند در تهران زلزله ۸ ریشتر به وجود بیاورد. گسل ری نمی تواند زلزله ۸ ریشتری به وجود بیاورد ولی می تواند حداکثر ۶٫۵ ریشتری ایجاد کند. طول گسل مهم است و جا به جایی ها مهم است. من معتقدم اگر ما چشم های خودمان را باز کنیم بهترین کار است.
*نمی شود نتیجه گیری کرد که زلزله بزرگ بعدی تهران توسط همین گسل مُشاـ فشم اتفاق می افتد مثل سه زلزله قبلی؟
-من نمی توانم قسم بخورم. ژاپنی ها هم که در این زمینه پیشرفت داشته اند نمی توانند در این زمینه اظهار نظر کنند. واقعا نمی شود پیش بینی کرد. چرا خودمان را گول بزنیم. اما ما باید برای زلزله احتمالی آماده باشیم.
*تهران بعد از زلزله سال ۱۸۳۰ زلزله بزرگ دیگری را تجربه نکرده است. استانبول پایتخت امپراتوری عثمانی بوده و بعد از تغییر پایتخت ترکیه، شهر استانبول هنوز یکی از شهرهای مهم ترکیه است.
شهر استانبول روی گسل زلزله آناتولی است. اما آخرین بار در سال ۱۷۷۶ در استانبول زلزله رخ داده و بعد از آن هم زلزله بزرگ اتفاق نیفتاده است. در مدت حدود ۲۵۰ سال گذشته به چه علت گسل زلزله در محدوده استانبول هم فعالیت جدی نداشته است؟
-استانبول یک شهر قدیمی است. قسمت اروپایی شهر استانبول دارد خود به خود فرو می ریزد. چرا که بافت فرسوده و افتضاحی دارد. من هفت، هشت بار به استانبول رفته ام. الان موقع وقوع زلزله در استانبول است. خیلی ها متحیر هستند که چرا در استانبول، زلزله اتفاق نیفتاده است.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید