چهار سال پس از آتش سوزی و فروریختن ساختمان پلاسکو، نه وعده ساخته شدن دو ساله آن اجرا شد و نه مصوبات شورای شهر تهران درباره ایمنی ساختمان ها و تامین امکانات برای خاموش کردن آتش در برج‌ها اجرا شد.

روز سه شنبه (۱۹ ژانویه/۳۰ دی) و در سالگرد حادثه پلاسکو علی اعطا، سخنگوی شورای شهر تهران، یادآوری کرد که سه سال و نیم پس از حادثه، پلاسکو و در وضعیتی مشابه حادثه کلینیک سینا به کشته شدن ۱۹ نفر و مصدومیت ۱۴ نفر از شهروندان منجر شد. وضعیت ایمنی ساختمان سینا و سخنان مقامات درباره آن نیز شبیه به ساختمان پلاسکو بود.

در همین حال در تیر ماه ۹۸ نیز خبرگزاری ایرنا با اشاره به آتش سوزی کلنیک سینا و تکرار اتفاقات رخ داده در این آتش سوزی در مقیاسی کوچکتر نوشت: “اگرچه حادثه پلاسکو زنگ خطری جدی برای آتش سوزی در ساختمان‌های فرسوده، ناکارآمد و غیر ایمن را به صدا درآورد اما حادثه کلینیک سینا نشان داد که صدای این هشدار در همان سال ۱۳۹۵ به فراموشی سپرده شده است.”

درباره کلینیک سینا نیز پس از حادثه مقامات شهرداری اعلام کردند که پیش از حادثه هشدار داده بودند اما این هشدارها جدی گرفته نشده است.

وجود سیلندرهای گاز و انفجار آنها در ساختمان پلاسکو نیز کلینیک سینا تکرار شد و مقامات شهرداری گفتند که “دو سیلندر گاز بزرگ و چهار سیلندر گاز کوچک منفجر شده است.”

نبود امکانات برای خاموش کردن آتش در برج‌ها

یکی از دلایل ناکامی در خاموش کردن آتش سوزی پلاسکو نبودن نردبان بلند و دیگر امکانات بود. نردبان آتش نشانی تنها ۱۱ طبقه ارتفاع داشت و همین موضوع سبب شده بود آتش نشان‌ها آب را به سمت بالا بپاشند که سرعت خاموش کردن آتش را کم کرد و در نهایت ساختمان فرو ریخت.

پس از گذشته چهار سال هنوز گزارشی درباره خرید تجهیزات جدید برای خاموش کردن آتش سوزی برج‌ها از جمله نردبان های بلند منتشر نشده و تنها پیروز حناچی، شهردار تهران، در مرداد ۹۹ گفته بود که تجهیزات آتش نشانی “قابل مقایسه با قبل از حادثه پلاسکو نیست.”

پس از حادثه پلاسکو محسن سرخو، عضو شورای شهر تهران، در یادداشتی نوشت که شورای شهر تهران بعد از حادثه خیابان جمهوری در سال ۹۲، مصوبات متعددی را در مورد تامین تجهیزات مدرن و بالگرد برای سازمان آتش نشانی داشته است اما شهرداری تهران اقدام موثری انجام نداده است.

روزنامه دنیای اقتصاد نیز از مصوبه شورای شهر در سال ۹۴ خبر داده بود که بر اساس آن باید ناوگان پشتیبانی از عملیات اطفای حریق در آتش‌نشانی به یگان هوایی مجهز می‌شد.

هیات تعیین شده از سوی رئیس جمهور ایران برای بررسی حادثه پلاسکو نیز خواستار نصب آسانسور دسترسی آتش‌نشانی در ساختمان‌های بلند شده بود.

مقامات شهرداری تهران گزارشی درباره اجرای این مصوبه و یا دیگر اقدامات خود برای ایجاد یگان هوایی اطفای حریق نداده اند.

در این چند سال اما تعداد آتش نشان ها در شهرداری افزایش یافته است. محسن هاشمی، رییس شورای شهر تهران، ۲۵ مرداد گفته بود که مجوز جذب ۲۰۰ نیرو برای آتش‌نشانی تهران صادر شده است.

نبود امکانات برای مقابله با آتش سوزی در برج ها تنها محدود به تهران نیست. با وجود افزایش ساخت برج در برخی از شهرهای بزرگ ایران امکانات آتش نشانی افزایش نیافته است.از جمله در سال‌های اخیر تلویزیون ایران گزارش‌هایی را درباره نبود امکانات برای خاموش کردن آتش سوزی برج‌ها در سمنان و استان مازندران منتشر کرده است.

“منع امنیتی” دلیل اعلام نشدن ساختمان های ناامن

تعداد ساختمان‌های غیر ایمن در تهران پس از حادثه پلاسکو بار دیگر به صورت جدی مطرح شد. شورای شهر مصوبه ای برای معرفی این ساختمان‌ها داشت اما این مصوبه اجرا نشد. عبدالرضا گلپایگانی، معاون معماری و شهرسازی شهردار تهران، در سالگرد حادثه پلاسکو دلیل اجرا نشدن این مصوبه را “منع امنیتی” ذکر کرده است.

احمد خرم، رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان کشور، روز ۲۹ دی در یک برنامه تلویزیونی گفت که « بیش از ۳۰ هزار واحد شبیه پلاسکو در تهران داریم که در مقابل حریق از ایمنی لازم برخوردار نیستند. اما مسوولان حقایق را به مردم نمی‌گویند تا نگران نشوند.»

این عدد تقریبا برابر با عددی بود که مقامات شهرداری و شورای شهر پس از حادثه پلاسکو بیان کردند و گفته شد که در میان این ۳۳ هزار ساختمان هزار ساختمان بلند مرتبه هستند.

به گفته زهرا صدراعظم نوری، رییس کمیته ایمنی و مدیریت بحران شورای شهر تهران، حدود ۲۸ هزار ساختمان خصوصی ناایمن، سه هزار و ۴۹۵ ساختمان دولتی و هزار و ۲۰۷ ساختمان متعلق به شهرداری مورد بازدید قرار گرفته است.

در ۲۹ دی ۹۸ اعضای شورای اسلامی شهر تهران طرح ایجاد سایتی برای پایش ایمنی ساختمان‌ها در برابر خطر آتش‌سوزی را تصویب کردند. قرار بود که مشخصات ساختمان‌های بزرگ ناایمن در این سایت منتشر شود. پس از آن اعلام شد که مشخصات هزار ساختمان نیز وارد شده اما در نهایت این سایت از دسترس خارج شد و گفته شد که فقط آتش نشانی به اطلاعات آن دسترسی دارد.

پس از آن زهرا صدراعظم نوری، رییس کمیته ایمنی و مدیریت بحران شورای شهر تهران، گفت: “اینکه استحکام بنای یک ساختمان به چه صورت است، سازه‌اش چیست و مسائل فنی‌اش چیست و چه دسترسی‌هایی دارد اینها مسائلی نیست که به درد شهروندان بخورد.”

روز ۲۹ دی و در سالگرد حادثه پلاسکو عبدالرضا گلپایگانی، معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران گفت: ” به خاطر امنیت ملی نمی‌توانیم نام ساختمان‌های نا ایمن پایتخت را اعلام کنیم.”

محمد سالاری، عضو شورای شهر، نیز روز ۳۰ دی گفت: ” ۳۳ هزار ساختمان ناایمن تاکنون، پایش و ارزیابی شده اند و دستورالعمل‌های لازم برای آنها ابلاغ شده و اطلاعات آن ها به تدریج در حال بارگذاری در سامانه البته با توجه به ملاحظات امنیتی است. “

ایمن نبودن برج های جدید

ایمن نبودن تنها مخصوص ساختمان های قدیمی نیست و درباره ایمن نبودن برخی از برج‌های نوساز نیز بین نهادهای مختلف درگیری وجود دارد.

از جمله پس از حادثه پلاسکو اعضای شورای شهر به ” ناایمن بودن و احتمال ریزش” مجتمع تجارت جهانی فردوسی اعتراض کردند اما این ساختمان در نهایت ساخته شد.

بر اساس اطلاعات کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر، شهرداری و دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری کشور، حدود یک‌سوم از ۹۷۸ برج ساختمانی مسکونی و غیرمسکونی در شهر تهران در معابر صعب‌العبور (کوچه‌ها و خیابان‌های باریک) قرار دارند که طبق ضوابط طرح جامع و تفصیلی شهر تهران صدور مجوز برج‌سازی در این معابر ممنوع بوده است.

سال گذشته نیز مهدی داوری، مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی شهرداری تهران، گفته بود:” بعضی از مردم تهران در برج های زندگی می کنند که ما به عنوان آتش‌نشان جرات نداریم حتی یک شب در این ساختمان‌ها بخوابیم.”

پراکندگی نهادهای مسئول درباره ایمنی ساختمان‌ها

کمیسیون عمران مجلس در گزارش خود اعلام کرده بود که شهرداری، مالک و مدیر ساختمان، اتاق اصناف، استانداری و فرمانداری تهران، وزارت کار، سازمان برنامه و بودجه و سازمان مدیریت بحران کشور مقصران حادثه پلاسکو هستند.

در نهایت اما هیچ یک از این نهادها مسئولیت این حادثه را به صورت مشخص نپذیرفتند. در گزارش هیات تعیین شده توسط رییس جمهور ایران نیز اعلام شده بود که درباره نهاد مسئول درباره ایمنی ساختمان ها “پراکندگی و ناهمگنی نظام حقوقی” وجود دارد.

در سالگرد حادثه پلاسکو علی اعطا سخنگوی شورای شهر تهران نیز گفت: “در موارد متعددی که ماموران شهرداری‌ها برای رفع خطر احتمالی به املاک شخصی اشخاص خصوصی ورود می‌کنند، مورد تعقیب و پیگرد قضایی قرار می‌گیرند و استناد آن‌ها به بند ۱۴ ماده ۵۵ قانون شهرداری‌ها محل اعتنا واقع نمی‌شود چراکه چنین استنادی صرفاً می‌تواند به شهرداری به عنوان ذینفع اجازه دهد تا از مراجع قضایی دستورات قضایی مرتبط را اخذ کند.”

اجرا نشدن وعده ساخت دو ساله پلاسکو

سه روز پس از حادثه پلاسکو محمد سعیدی کیا، رییس بنیاد مستضعفان، وعده داد که ساختمان جدید دو ساله ساخته می‌شود. درباره ساخت این ساختمان جدید اما اختلاف نظرهایی بین شهرداری و این بنیاد وجود داشت.

هزینه پروانه ساخت و پارکینگ‌ از جمله اختلافات اصلی بوده است. در نهایت ساخت این ساختمان شروع شد اما اختلاف نظرها درباره موضوع پارکینگ همچنان ادامه یافت.

علی محمد سعادتی، شهردار منطقه ۱۲ ، در مصاحبه با روزنامه اعتماد روز سه شنبه درباره دلیل مخالفت شهرداری با ساخت پارکینگ گفته که در این محدوده مرکزی شهر نباید خدماتی داده شود که “انگیزه استفاده از خودروی شخصی در آن ایجاد شود” و “ساخت پارکینگ برای ۷۰۰ تا هزار خودرو می‌تواند مشکلات ترافیکی بنیادین برای منطقه ایجاد کند.”

در نهایت پرویز فتاح، رئیس بنیاد مستضعفان، اعلام کرده که این بنیاد از ساختمان پارکینگ پروانه برای پارکینگ پلاسکو استفاده خواهد کرد. پرویز فتاح اما درباره وضعیت غرفه‌های جمعه بازار قدیمی پارکینگ پروانه سخن نگفته است. پیش از این اعلام شده بود که غرفه های صنایع دستی بازار پروانه به تپه‌های عباس آباد منتقل شده است.

ناهید خداکرمی، عضو شورای شهر تهران، اما روز ۲۱ دی این تصمیم را غیر کارشناسی دانسته و خواستار آن شده بود که نسبت به ایجاد جمعه بازار صنایع دستی در شهر آفتاب اقدام کند.

پرویز فتاح گفته که ساخت پلاسکو به ۸۵ درصد پیشرفت فیزیکی رسید و کسبه این مجتمع تجاری می‌توانند اردیبهشت سال آینده در آن مستقر شوند.

اگر این وعده اجرا شود افتتاح پلاسکو یک ماه پیش از انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ انجام می‌شود که شکل نمادینی نیز خواهد داشت چرا که پلاسکو موضوع مناظره‌های انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۶ نیز بود. به خصوص اینکه محمدباقر قالیباف، شهردار تهران، در روز حادثه در راه سفر به قم برای دیدار با روحانیون برای انتخابات ریاست جمهوری بود.

از: بی بی سی