خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت مورد صدمه واقع شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۳۸ واقعه محیط زیستی ایران است که در روزهای اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده اند. در هفته ای که گذشت، دستکم ۱۹ صیاد و شکارچی غیرمجاز و ۱۲ قاچاقچی چوب بازداشت و به مراجع قضائی معرفی شدند. همچنین بنابر اعلام فرمانده یگان حفاظت محیط زیست اداره کل محیط زیست استان زنجان، در سه ماهه نخست سال جاری ۱۵ متخلف زیست محیطی شناسایی و دستگیر شدند. در خبری دیگر، سخنگوی شورای شهر مهریز در استان یزد، از قطع ۱۲ اصله درخت در محل برگزاری نماز جمعه این شهر خبر داد. همچنین طی هفته اخیر شاخص کیفی هوا در شهرهای تهران، اراک، ساوه، شازند، اصفهان و مبارکه برای گروه های حساس و در شهرهای شاهین شهر و سجزی در شرایط ناسالم برای تمام گروه‌ها اعلام شد. در هفته ای که گذشت، ۳۲ هکتار از مراتع و جنگلها در استان های خراسان شمالی و قزوین در آتش سوختند و در استان فارس ۲ تن از عاملین آتش سوزی های این استان بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند. از سوی دیگر فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان تهران اعلام کرد، از ابتدای سال جاری، ۸۸ هکتار از مراتع طبیعی و اراضی ملی این استان دچار آتش‌سوزی شده‌اند. در حوزه پسماند نیز بنابر اعلام مدیر کل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان شرقی، ۷۵ درصد نحوه جمع‌آوری زباله منازل در تبریز، به صورت غیر اصولی انجام می‌شود و پروسه تفکیک زباله در مبداء تنها حدود ۲۵ درصد است. همچنین از دیگر اخبار محیط زیستی این هفته می توان به تلف شدن بیش از ۲۰۰ راس احشام به دلیل بی آبی در منطقه گمبوعه و تالاب هورالعظیم و تلف شدن دو توله شیر در باغ وحش باغلارباغی تبریز اشاره کرد.
به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از سویی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید حجم آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.
حیات وحش و زیستگاه‌های طبیعی
حیات وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین میکند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیاط وحش را در معرض انقراض قرار داده است.
در همین راستا طی هفته ای که گذشت دو توله شیر در باغ وحش باغلارباغی تبریز تلف شدند. معاون محیط طبیعی حفاظت از محیط زیست آذربایجان شرقی با اعلام این خبر مدعی شد: توله شیرها به علت تولد زودهنگام و نارس توان ادامه حیات پیدا نکردند و متاسفانه تلف شدند.
داود غنی پور افزود: اداره‌کل دامپزشکی استان موضوع تلف شدن توله شیرهای باغلارباغی تبریز را بررسی و علت دقیق و نهایی آن را اعلام می کند.
در خبری دیگر، بنابر اعلام محمدنبی موسوی‌فرد نماینده ولی فقیه در استان خوزستان، طی هفته گذشته در منطقه گمبوعه حدود ۲۰۰ راس و در منطقه تالاب هورالعظیم تعداد زیادی از احشام مردم به دلیل نبود آب تلف شده اند.
از سوی دیگر، رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان بیجار در استان کردستان اعلام کرد: به دلیل کاهش شدید نزولات جوی و عدم رهاسازی حقابه زیست محیطی و برداشت بی رویه آب از حریم رودخانه ها، شمار زیادی از ماهی ها در رودخانه های این شهرستان تلف شده‌اند.
بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیست
یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگلها،حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.
طی هفته‌ای که گذشت، با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم ۱۹ شکارچی و صیاد متخلف که حاصل جمع آوری ۸ گزارش منابع رسمی است، در استان های خراسان شمالی، لرستان، قزوین، گیلان، مازندران، و آذربایجان غربی بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.
همچنین فرمانده یگان حفاظت محیط زیست اداره کل محیط زیست استان زنجان با اشاره به اینکه در سه ماهه نخست سال جاری ۱۵ متخلف زیست محیطی شناسایی و دستگیر شدند، گفت: تعداد کل پرونده‌ها در این خصوص ۱۰ مورد بوده است.
بعلاوه بر اساس گزارشات منابع رسمی در هفته ای که سپری شد، بیش از ۳۶ تن چوب جنگلی که حاصل جمع آوری ۴ گزارش منابع رسمی است، در استان های، همدان، کردستان و قزوین کشف و ضبط شده و دستکم ۱۲ نفر در این خصوص بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.
همچنین بنابر اعلام سخنگوی شورای شهر مهریز در استان یزد، ۱۲ اصله درخت در محل برگزاری نماز جمعه این شهر قطع شده است.
بعلاوه محمود قلی زاده مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اردبیل از کشف ۹۲ اصله الوار و چوب آلات قاچاق جنگلی در دو روستای حوزه شهرستان های هیر و نمین این استان خبر داد.
دیر زمانی ست که در سایه نبود حمایت های قانونی، بسیاری از محیطبانان و جنگل بانان کشور، طی درگیری های متعددی که با شکارچیان متخلف و یا قاچاقچیان چوب دارند، بر اثر اصابت گلوله متخلفین مذکور جان خود را از دست می دهند و یا مورد ضرب و شتم قرار می گیرند. شایان ذکر است که در پی وخیم تر شدن اوضاع اقتصادی کشور و بدنبال آن افزایش تخلفات محیط زیستی اعم از شکار غیر مجاز و قاچاق چوب، میزان این ناملایمتی ها توسط متخلفین رشد چشم گیری داشته است. علیرغم وعده های مسئولین مبنی بر رسیدگی مجدد، تجدید نظر و اصلاح قوانین مربوط به حمایت از قشر محیط بانان، تاکنون در زمره عمل اقدامی در این خصوص صورت نگرفته است.
در همین راستا طی هفته ای که گذشت، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان دزفول اعلام کرد: با گذشت بیش از سه سال از ضرب و شتم و مجروحیت محیط بانان توسط صیادان غیرمجاز، با پیگیری‌های انجام گرفته متخلفان شناسایی و به دستگاه قضایی معرفی شده و با بررسی مستندات این پرونده در نهایت ضارب اصلی در دادگاه تجدید نظر استان محکوم به زندان و پرداخت دیه شد.
رضا قپانچی پور خاطر نشان کرد: در سه دهه گذشته، بیش از ۱۴۰ محیط‌بان در کشور در درگیری با شکارچیان غیرمجاز کشته شده و دستکم ۳۷۰ تن نیز دچار نقض عضو شده‌اند.
حق تنفس و هوای پاک
بر اساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پر شماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.
طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای تهران ۱۰۵، اراک ۱۵۲، ساوه ۱۰۹، شازند ۱۶۷، اصفهان ۱۴۷، مبارکه ۱۱۰، برای گروه های حساس و شهرهای شاهین شهر با ۱۵۵ و سجزی ۱۵۹ در شرایط ناسالم برای تمام گروه‌ها اعلام شد.
همچنین بر اساس آمارهای موجود مردم اراک از ابتدای سال جاری تاکنون ۴۴ روز با وضعیت هوای ناسالم مواجه بوده‌اند.
در خبری دیگر بنابر اعلام مدیرکل هواشناسی استان سیستان و بلوچستان، طی هفته گذشته ورود یک توده عظیم گردوغبار به زاهدان، نفوذ غلظت ذرات معلق در هوای این شهر را به ۶۱۶۵ میکروگرم بر مترمکعب رساند.
مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان ادامه داد: گردوغبار گسترده شعاع دید افقی در محدوده فرودگاه زاهدان را نیز به ۵۰۰ متر و میرجاوه در شرق زاهدان را به ۲۰۰ متر کاهش داد.
در هفته ای که گذشت، ۳۲ هکتار از مراتع و جنگلها در استان های خراسان شمالی و قزوین در آتش سوختند و در استان فارس ۲ تن از عاملین آتش سوزی های این استان بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.
از سوی دیگر، فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان تهران با بیان اینکه از ابتدای سال جاری تاکنون در مجموع ۲۵ مورد اطفای حریق در مناطق چهارگانه تحت مدیریت اداره حفاظت محیط زیست این استان انجام شده است، اظهار کرد: تا ۵ تیر ماه ۲۴ مورد حریق اطفا شد و ۸۸ هکتار از مراتع طبیعی و اراضی ملی این استان دچار آتش‌سوزی شدند.
همچنین بر اساس گزارشات طی هفته گذشته چندین فقره آتش سوزی در جنگلها و مراتع شهرستانهای پاوه، گچساران و پیرانشهر به وقوع پیوسته است که هنوز آمار دقیقی از خسارت های آن از منابع رسمی اعلام نشده است.
خشک سالی
خشکسالی می‌تواند باعث عدم توازن در میزان آب و در نتیجهٔ آن کمبود آب، نابودی گیاهان، کاهش عمق آب‌های سطحی و خاک مرطوب می‌شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تبخیر سطحی و تبخیر آب از گیاهان از حد معمول در مدت معین بیشتر شود و عدم مدیریت صحیح منابع آبی در کشور، اثرات جبران ناپذیر این مهم را عمیقتر میکند.
بر همین اساس در نتیجه فقدان مدیریت کارآمد، خشکسالی و کمبود آب در بسیاری از استان های کشور رو به افزایش است و خسارات جبران ناپذیری را بر اکوسیستم این مناطق وارد کرده است.
مدیرکل محیط زیست استان البرز اعلام کرد: در سطح شهرستانهای نظرآباد و اشتهارد بالغ بر ۴۵ هزار هکتار از اراضی استان مستعد انتشار گرد و غبار است و تا دشت قزوین هم شرایط همین‌گونه است.
فردین حکیمی با اشاره به کاهش بیش از حد تراز آب تالاب صالحیه نظرآباد نیز افزود: متاسفانه این تالاب به مرز خشک شدن رسیده است.
بعلاوه بر اساس گزارش ها، بدنه تالاب گاوخونی که در فلات مرکزی ایران واقع است به طور کامل خشک شده است.
از سوی دیگر فرماندار شهرستان طرقبه شاندیز اعلام کرد: رودخانه‌های “کنگ” و “زُشک” در دشت سوران که تامین کننده آبخوان‌ها و منابع آب زیرزمینی و چاه‌های آب شرب مشهد محسوب می‌شوند، متاثر از کاهش بارندگی‌ها از جریان افتاده اند.
حسن حسینی گفت: رودخانه‌های “مج و مغان” که پیش از این آب آن‌ها به سد طرق می‌ریخت اکنون خشکیده و رودخانه‌های کردینه، ازغد و دهبار در شهرستان بینالود نیز که در انتهای مسیر خود به بند گلستان سرازیر می‌شدند، اکنون آبی ندارند.
همچنین غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی رییس سازمان نقشه برداری کشور گفت: در صورت تداوم روند برداشت آب، ۴۴ منطقه و ۱۰۹ نقطه کشور دچار فرونشست خواهد شد.
در خبری دیگر، استاندار خوزستان با اذعان به مشکلات حوضه آبریز کرخه و کاهش ارتفاع آب در دو حوضچه تالاب هورالعظیم گفت: قرار بود حدود ۲۵۰ میلیون مترمکعب آب از بستر رودخانه تا پایان شهریورماه وارد هورالعظیم شود، اما تاکنون حدود ۵۰ میلیون مترمکعب وارد شده است و باید ۲۰۰ میلیون مترمکعب دیگر آب وارد شود.
قاسم سلیمانی دشتکی افزود: اگر هورالعظیم به کویر تبدیل شود، مشکل ریزگردها در خوزستان مردم را بیچاره میکند و سلامت مردم را به خطر می‌اندازد.
از سوی دیگر، محمد درویش، رئیس کمیته محیط زیست در کرسی سلامت اجتماعی یونسکو در خصوص علل خشک شدن تالاب هورالعظیم گفت: واقعیت این است که از نیم قرن پیش قرار پنهان حاکمیت ها در دولت های ایران و عراق این بوده است که هورالعظیم را خشک کنند تا بتوانند به راحتی از آن نفت استخراج کنند. در حال حاضر هم در دو سوی مرز ایران و عراق حوالی میدان آزادگان، بخش بزرگی از هورالعظیم را کاملا خشک کرده اند.
بحران پسماند و آلاینده های محیط زیستی
بر اساس گزارش ها، مدیر کل حفاظت محیط زیست استان آذربایجان شرقی اعلام کرد: تعداد ۵۹ مرکز دفن زباله شهری و روستایی در استان وجود دارد که بر اساس آخرین آمار میزان پسماندهای خانگی تولید شده در استان حدود ۲۵۰۰ تن در روز است که در این میان کلان‌شهر تبریز با میزان تولید زباله یک‌هزار و ۲۰۰ تن در روز بیشترین سهم میزان تولید زباله را در استان داشته و در سایر شهرهای استان نیز 
یک‌هزار و ۵۲۳ تن در روز زباله تولید می‌شود.
حسن عباس‌نژاد افزود: ۷۵ درصد نحوه جمع‌آوری زباله منازل در تبریز، به صورت غیر اصولی انجام می‌شود و پروسه تفکیک زباله در مبداء تنها حدود ۲۵ درصد است.
در خبری دیگر عمادالدین باقی، فعال حقوق بشر در یادداشت کوتاه اینستاگرامی نوشت: بیش از ده میلیون تن پسماند روی در زنجان است که می‌تواند مانند چرنوبیل خطرناک باشد اما با وجود اینکه مطلقا سیاسی نیست و فقط محیط زیستی است نه رسانه‌ها و نه فعالان مدنی جرأت ورود به آن را ندارند و نگران هستند که به تیر غیب گرفتار شوند.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید