خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما در دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت مورد صدمه واقع شده است.
گزارش پیش رو حاصل ثبت ۷۰ واقعه محیط زیستی ایران است که در روزهای اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده‌اند. بر اساس اعلام وزیر نیرو، هم اکنون ۳۰۰ شهر کشور دارای تنش آبی است که از این میزان ۱۰۰ شهر تنش شدید آبی دارند. در هفته ای که گذشت، جسد یک قلاده پلنگ و لاشه یک خرس در زیست گاه شهرستان های کلاله و کرج کشف شد و دو متهمی که پلنگی بیمار و نحیف را به شکلی وحشیانه با ضربات مهلک سنگ و چوب کشته بودند در دادگاه بدوی تبرئه شدند. همچنین مناطق حفاظت شده خراسان جنوبی که هم اکنون ۷۲ محیط‌بان دارد با کمبود ۱۷۹ محیط بان مواجه است. در هفته ای که گذشت، دستکم ۹۳ صیاد و شکارچی غیرمجاز و ۱۱ عامل قطع درختان و قاچاقچی چوب بازداشت و دو متخلف شکار در شهرهای مشهد و سنندج به ترتیب به ۱۵ سال و ۶ ماه حبس محکوم شدند. طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای اراک، مشهد، تبریز، قصرشیرین، اصفهان، تهران، نظرآباد، اهواز، دشت آزادگان، شوشتر، اندیمشک، شادگان، دزفول، اشتهارد، ساوجبلاغ، کرج، نظرآباد و زنجان ناسالم برای گروه های حساس و یا ناسالم برای تمام گروه‌ها اعلام شد. در این مدت بیش ۱۳۰ هکتار از جنگلهای استان گیلان فرصت تنفس را از دست داده‌اند و فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان رضوی از آتش سوزی حدود ۲۰ هکتار از طبیعت این استان از ابتدای امسال تا کنون خبر داد. بر اساس آمار منتشره از سوی مراکز درمانی کشور نشان می‌دهد که بیماری‌هایی نظیر هپاتیت‌های عفونی، اسهال‌ها، انگل‌های روده‌ای و سایر انواع بیماری‌هایی که به دلیل وجود آلودگی محیط ناشی از دفع نادرست فاضلاب‌ها است، در شهرهای مختلف از قبیل بوشهر، بندر عباس، سنندج، کرمانشاه و دیگر شهرها شیوع پیدا کرده است.
به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از سویی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید میزان آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.
حیات وحش
هفتم آذرماه امسال بود که اداره کل دامپزشکی استان مرکزی رسما از شیوع آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در تالاب میقان اراک خبر داد. سال گذشته شیوع بیماری از ۲۸ آذرماه آغاز شد و بیش از ۱۲۰۰ پرنده را به کام مرگ فرو برد، ولی امسال بیماری زودتر ظاهر شد و تا امروز که نزدیک به یک ماه از پیدا شدن اولین لاشه در تالاب می گذرد، رصدکنندگان تالاب همچنان مشغول رصد و کشف لاشه هستند. به گفته مدیرکل دامپزشکی استان مرکزی، تا امروز ۷۲۶ بال لاشه پرندگان مهاجر در تالاب میقان اراک کشف و دفن شده است.
در گزارشی دیگر یک فعال و کنشگر محیط زیست اهل خراسان رضوی با انتشار پستی در صفحه شخصی خود از تبرئه شدن ۲ عامل کشتار پلنگ خبر داد و نوشت: دو متهمی که پلنگی بیمار و نحیف را به شکلی وحشیانه با ضربات مهلک سنگ و چوب کشته بودند در دادگاه بدوی تبرئه شدند و در مرحله بعدی، پرونده این دو نفر به دادگاه تجدیدنظر ارجاع شده و منتظر رای نهایی است.
همزمان رییس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل حفاظت محیط‌زیست گلستان گفت: جسد یک قلاده پلنگ در منطقه جنگلی دره شمالی خدر اولیا شهرستان کلاله در شرق استان پیدا شد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست البرز نیز از کشف لاشه یک خرس در روستای ولایترود کرج خبر داد و گفت: بررسی اولیه و معاینات صورت گرفته در محل کشف لاشه، حاکی از اصابت گلوله در ناحیه زانوی پای راست بود.
همچنین در سایه بی توجهی مسئولین، همزمان با زمستان و فصل مهاجرت پرندگان به تالاب‌های مازندران، برخی از گونه‌های نادر پرندگان و قوها، شکار و یا در بازار پرندگان یا فضای مجازی فروخته می‌شوند. یکی از شکارچیان و صیادان با بیان اینکه قیمت قوهای زنده و جفت از پنج میلیون تومان تا ۲۵ میلیون تومان در نوسان است مدعی شد: این روزها صید و شکار سخت شده اما اگر مشتری دست به نقد وجود داشته باشد، هر نوع پرنده‌ای صید و عرضه می‌شود.
یاسر سالار رییس اداره محیط زیست فریدونکنار با اشاره به محدود بودن امکانات و نیرو برای جلوگیری از شکار پرندگان، مدعی شد: قوها بین روستاها و اراضی شالیزاری پرواز می‌کنند و برخی دامگاه داران با روش‌های سنتی اقدام به صید و شکار می‌کنند. درصد قابل توجهی از پرندگان مهاجر فرصت بازگشت به سرزمین‌های دور را به دست نمی‌آورند و شکار و کباب می‌شوند.
به علاوه خراسان جنوبی با داشتن ۲ میلیون و ۵۱۰ هزار هکتار مناطق حفاظت شده و گونه‌های جانوری متنوع نیاز به ۲۵۱ محیط بان دارد، این در حالیست که این وظیفه بر عهده تنها ۷۲ نفر است. کمبود محیط بان در مناطق حفاظت شده خراسان جنوبی سبب سوء استفاده شکارچیان از این موضوع شده است.
فقدان مدیریت بارش های حداقلی؛ خشکسالی و از بین رفتن منابع آبی
خشکسالی می‌تواند باعث عدم توازن در میزان آب و در نتیجهٔ آن کمبود آب، نابودی گیاهان، کاهش عمق آب‌های سطحی و خاک مرطوب شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تبخیر سطحی و تبخیر آب از گیاهان از حد معمول در مدت معین بیشتر شود. عدم مدیریت صحیح منابع آبی در کشور، اثرات جبران ناپذیر این مهم را عمیقتر میکند.
در این زمینه احد وظیفه رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی با اشاره به اینکه پتانسیل و توان کشور از نظر تأمین آب به‌شدت ضعیف و آب‌های زیرزمینی متلاشی شده است، یادآور شد: طی دهه‌های گذشته کشاورزی ایران توسعه یافته است اما به‌قیمت نابودی منابع زیرزمینی. الآن دیگر نمی‌توانیم همان روش‌ها را دنبال کنیم، وقتی کم‌بارشی یا خشکسالی روی می‌دهد خودش را به‌سرعت نشان می‌دهد. وی ادامه داد.
وزیر نیرو نیز درباره شهرهای دارای تنش آبی گفت: مجموع شهرهای دارای تنش ۳۰۰ شهر هستند و از این تعداد ۱۰۰ شهر تنش شدید آبی دارند.
همچنین کمبود بارش و برداشت‌های بی‌رویه سبب شده ۱۸ دشت استان کرمانشاه در وضعیت بحرانی و فوق بحرانی قرار بگیرند و مدیر عامل آب و فاضلاب استان کرمانشاه از مواجه ۴۰۰ روستای استان با تنش آبی به علت خشکسالی اخیر خبر داد.
به گفته مدیرکل سازمان هواشناسی سیستان و بلوچستان: بر اساس شاخص بارش، تبخیر و تعرق استاندارد شده یک‌سال تا پایان آبان سالجاری ۹۳٫۸ درصد مساحت این استان تحت تاثیر خشکسالی بوده‌است.
در گزارشی دیگر معاون امور عمرانی استاندار فارس از بحران خشکسالی و کاهش ۴٠ درصد بارش ها در این استان خبر داد، و مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب مشهد نیز با اشاره به کاهش ۶۰ درصدی بارش‌ها در مشهد نسبت به سال گذشته گفت: بر اساس پیش‌بینی‌ها در تابستان آینده مشهد با ۲۶ درصد کمبود آب مواجه خواهد شد.
براساس آماری که حجت جباری، سرپرست مرکز مدیریت هماهنگی و ارزیابی ستاد احیای دریاچه ارومیه اعلام کرد، هم اکنون مساحت دریاچه ارومیه به ۲۰۷۸ کیلومتر مربع رسیده که حدود ۳۹.۴ درصد کمتر از زمان مشابه سال گذشته است. همچنین به گفته این مقام مسئول، در سال آبی گذشته یعنی از ابتدای مهر ۹۹ تا پایان شهریور ۱۴۰۰، تنها ۳۲ درصد حقابه زیست محیطی دریاچه ارومیه تامین شده است.
بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیست
یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها،حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.
طی هفته‌ای که گذشت، با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم ۹۳ شکارچی و صیاد متخلف که حاصل جمع آوری ۱۷ گزارش منابع رسمی است، در استان های فارس، خراسان جنوبی، کرمان، مازندران، آذربایجان غربی، لرستان، قزوین، کرمانشاه، اصفهان، خوزستان و کرمان بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.
همچنین رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان اقلید اعلام کرد: یگان حفاظت این اداره ۸۶ نفر متخلف شکار و صید را از ابتدای سال جاری تاکنون دستگیر کرده است.
در گزارشاتی دیگر مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل از بازداشت ۳۶۶ متخلف محیط زیست و فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان‌جنوبی از بازداشت ۲۳۹ نفر شکارچی غیر مجا در ۹ ماه امسال در این استان‌ها خبر دادند.
از سوی دیگر سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی از محکوم شدن شکارچی متخلف در مشهد به ۱۵ سال حبس و پرداخت ۸۰۰ میلیون ریال جزای نقدی خبر داد، و رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان سنندج گفت: یک متخلف شکار و صید به دلیل انتشار تصاویر شکار حیات وحش در فضای مجازی و ترویج شکار غیرمجاز به ۶ ماه حبس تعزیری محکوم شد.
رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست اردستان نیز از محکومیت شکارچیان متخلف میش وحشی به پرداخت ۷۵ میلیون تومان جریمه خبر داد.
علاوه بر این بیش از ۳۲ تن چوب جنگلی که حاصل جمع آوری ۸ گزارش منابع رسمی است، در استان‌های لرستان، چهارمحال و بختیاری، خراسان رضوی و مازندران کشف و ضبط شده و دستکم ۹ نفر در این رابطه بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان نیز از شناسای و دستگیری دو متخلف قطع درختان در شهرستان بندرگز خبر داد.
حق تنفس و هوای پاک
بر اساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پر شماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.
طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای اراک ۱۵۱، مشهد ۱۲۳، تبریز ۱۵۸، قصرشیرین ۱۰۲، اصفهان ۱۴۱، تهران ۱۳۵، نظرآباد ۱۵۳، اهواز ۱۷۷، دشت آزادگان ۱۲۷، شوشتر ۱۲۰، اندیمشک ۱۱۴، شادگان ۱۰۶، دزفول ۱۰۲، اشتهارد ۱۵۴، ساوجبلاغ ۱۵۸، کرج ۱۶۲، نظرآباد ۱۵۶ و زنجان ۱۰۳ ناسالم برای گروه های حساس و یا ناسالم برای تمام گروه‌ها اعلام شد.
معاون پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی بازگشت سوخت مازوت به مدار مصرف نیروگاه تبریز را عامل آلودگی هوای این شهر عنوان کرد.
شاخص کیفیت هوا (Air Quality Index = AQI) معیاری برای تعیین روزانه کیفیت هوا و میزان ارتباط آن با سطوح سلامتی افراد است که جزئیات آن در پی می آید:
از صفر تا ۵۰ در شرایط پاک (سبز)، ۵۱ تا ۱۰۰ در شرایط سالم (زرد و حدمجاز استاندارد یا حد سلامت)، ۱۰۱ تا ۱۵۰ در شرایط ناسالم برای گروه حساس (نارنجی)، ۱۵۱ تا ۲۰۰ در شرایط ناسالم برای همه (قرمز)، ۲۰۱ تا ۳۰۰ در شرایط بسیار ناسالم (بنفش) و ۳۰۱ تا ۵۰۰ در شرایط خطرناک (ارغوانی) تعیین شده‌است.
به طور کلی جنگل‌ها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا می‌شود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس می‌دهد. از این رو باید مورد توجه ویژه ای قرار گیرند.
طی هفته گذشته بیش ۱۳۰ هکتار از جنگلهای استان گیلان دچار حریق شدند.
همچنین ابوالفضل شعبانی فرمانده یگان حفاظت محیط زیست خراسان رضوی اظهارداشت: ۶ مورد رخداد آتش‌سوزی از ابتدای امسال تا کنون در حدود ۲۰ هکتار از طبیعت خراسان رضوی اتفاق افتاده است.
بحران پسماند و آلاینده های محیط زیستی
فاضلاب یکی از پارامترهای آلاینده محیط زیست انسانی به حساب می آید، چیزی جز آب مصرف شده در جنبه‌های مختلف زندگی انسان نیست که در اثر این مصارف، ترکیب اصلی طبیعی خود را از دست داده است و نه تنها قابل استفاده در مصارف مختلف نیست، بلکه با توجه به میزان آلاینده‌های موجود در آن و نوع آنها، خود می‌تواند تهدیدی بر سلامت و فعالیت‌های مختلف انسانی باشد.
آمار منتشره از سوی مراکز درمانی کشور نشان می‌دهد که بیماری‌هایی نظیر هپاتیت‌های عفونی، اسهال‌ها، انگل‌های روده‌ای و سایر انواع بیماری‌هایی که به دلیل وجود آلودگی محیط ناشی از دفع نادرست فاضلاب‌ها است، در شهرهای مختلف از قبیل بوشهر، بندر عباس، سنندج، کرمانشاه و دیگر شهرها شیوع پیدا کرده است.
در این زمینه میتوان به بالا آمدن و جاری شدن فاضلاب در برخی نقاط حاشیه‌ای شهر شیراز نیز اشاره کرد که سلامت شهروندان را به چالش کشیده است.
در خصوص مدیریت پسماند نیز میتوان به اظهارات مدیرکل دفتر امور روستایی استانداری کرمان مبنی بر عدم وجود مکان دفن زباله در روستاهای این استان اشاره کرد.
همچنین مدیرکل حفاظت محیط زیست استان قزوین گفت: ورود پسماند و زباله به سایت محمد آباد بیش از ظرفیت آن است.
بر اساس گزارشی دیگر روزانه ۲۵۰ تن زباله در شهر یاسوج تولید می‌شود که ۲ برابر میانگین کشوری است و دود ناشی از سوزاندن این زباله ها موجب بروز مشکلاتی برای اهالی روستاهای همجوار شده است.
از سوی دیگر ۲۰ هکتار جنگل در رشت تبدیل به سایت دپوی زباله شده و هم اکنون ۳۰ سایت دپو و دفن زباله در جنگلهای هیرکانی وجود داردکه جنگلهای هیرکانی را به سرعت رو به زوال می‌برند.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید