خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت دچار صدماتی شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۲۱ واقعه محیط زیستی ایران است که در هفته اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده است.
به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، در هفته ای که گذشت، دستکم ۲۱ شکارچی و صیاد متخلف بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند. از سوی دیگر شاخص کیفی هوا دستکم در ۱۵ شهر ناسالم برای گروه های حساس و یا ناسالم و خطرناک برای تمام گروه‌ها اعلام شد. از دیگر اخبار محیط زیستی این هفته می توان به تداوم خشکسالی و فرونشست زمین و همچنین بحران های ناشی از سو مدیریت در مقوله پسماند و آلاینده های محیط زیستی در نقاط مختلف کشور اشاره کرد که در گزارش پیش رو به برخی از آنها پرداخته شده است.
آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از طرفی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید میزان آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.
بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیستی
یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها، حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از 
منابع طبیعی و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی میشود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.
طی هفته گذشته با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، دستکم ۲۱ شکارچی و صیاد متخلف که حاصل جمع آوری ۵ گزارش منابع رسمی است، در استان های خراسان جنوبی، هرمزگان، کرمانشاه، زنجان، اردبیل و کرمان دستگیر و به مراجع قضایی معرفی شدند.
در هفته ای که گذشت روابط عمومی اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران اعلام کرد: ماموران یگان حفاظت محیط زیست استان حین گشت و کنترل در شهرهای نوشهر، بابلسر، آمل، بابل، ساری، میاندورود، بهشهر و میانکاله ازشکارچیان غیرمجاز ۲۹ قبضه سلاح شکاری کشف وضبط کردند.
همچنین علی سالاروند، مدیر کا محیط زیست لرستان، از کشف و ضبط ۱۵ قبضه اسلحه در مناطق حفاظت شده لرستان خبر داد.
علاوه بر این مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل عنوان کرد: در چهار ماه اخیر ۷۵ قبضه اسلحه از شکارچیان غیرمجاز و متخلف در مناطق مختلف استان اردبیل کشف و ضبط شده است.
علاوه بر این، طی این بازه زمانی، جانشین فرمانده انتظامی اردکان یزد از کشف ۲۰ تن چوب قاچاق توسط ماموران ایستگاه بازرسی این شهرستان خبر داد.
حق تنفس و هوای پاک
بر اساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پرشماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.
شاخص کیفی هوا طی یک هفته گذشته در شهرهای شوش ۱۹۲، شوشتر ۱۷۶، دزفول ۱۶۴، اهواز ۱۶۲، هندیجان ۱۵۸، شادگان ۱۵۴، ماهشهر ۱۵۳، اندیمشک ۱۴۴، دشت آزادگان ۱۴۳، گتوند ۱۳۹، مسجدسلیمان ۱۳۴ بهبهان ۱۲۰، رامهرمز ۱۰۵، مشهد ۱۰۸ و امیدیه ۱۰۴ در شرایط ناسالم برای گروه های حساس و یا تمام گروه ها اعلام شد.
شاخص کیفیت هوا (Air Quality Index = AQI) معیاری برای تعیین روزانه کیفیت هوا و میزان ارتباط آن با سطوح سلامتی افراد است که جزئیات آن در پی می آید:
از صفر تا ۵۰ در شرایط پاک (سبز)، ۵۱ تا ۱۰۰ در شرایط سالم (زرد و حدمجاز استاندارد یا حد سلامت)، ۱۰۱ تا ۱۵۰ در شرایط ناسالم برای گروه حساس (نارنجی)، ۱۵۱ تا ۲۰۰ در شرایط ناسالم برای همه (قرمز)، ۲۰۱ تا ۳۰۰ در شرایط بسیار ناسالم (بنفش) و ۳۰۱ تا ۵۰۰ در شرایط خطرناک (ارغوانی) تعیین شده‌است.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه محیط زیست کشور به جایی رسیده است که با یک تلنگر فرو می ریزد، گفت: اگر بارش های خوزستان بسیار کمتر از میانگین شود، فعالیت همه منشاءها و چشمه های گرد و غبار خوزستان آغاز می شود، هر چند بیش از ۹۵ درصد منشاء گرد و غبارهای خوزستان در خارج از کشور است.
وی تصریح کرد: خوزستان دیگر صنعت سخت را تحمل نمی‌کند و تنها صنعتی که با روح انسان عجین باشد را تحمل میکند.
بر اساس داده های شرکت کنترل کیفیت هوای پایتخت، روز شنبه ۱۵ بهمن ماه میانگین غلظت آلاینده ها به روی عدد ۴۷ قرار گرفته بود و یک روز دیگر به روزهای هوای پاک تهران در سال جاری اضافه شد.
براساس این گزارش؛ تعداد روزهای “پاک” پایتخت در سال ۱۴۰۱ به عدد ۳ رسید.
مدیر دفتر مهندسی و نظارت نیروگاه توس: از سوخت روزانه بیش از ۳ میلیون لیتر مازوت در نیروگاه توس خبر داد و گفت: در طول شبانه روز ۸۰ تا ۱۰۰ تانکر سوخت مازوت از اصفهان، ری و اراک به مشهد حمل و در نیروگاه توس تخلیه میشود.
وی افزود: سوخت مازوت در نیروگاه توس بنابر تصمیم مقامات بالادست در تهران به صورت اجباری است.۴۰۰ نفر در نیروگاه توس به صورت مستقیم با خطرات آلودگی گوگرد حاصل از سوخت مازوت در ارتباط هستند.
به طور کلی جنگل‌ها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا میشود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس می‌دهد. از این رو باید مورد توجه ویژه ای قرار گیرند.
طی هفته ای که سپری شد، حسین برزگر سرپرست اداره منابع طبیعی رودسر از وقوع آتش سوزی در قسمتی از جنگل های هیرکانی واقع در اشکور رحیم آباد رودسر، خبر داد.
همچنین فرمانده یگان حفاظت مازندران در رابطه با آتش سوزی وسیع در جنگل های بهشهر و الندان ساری عنوان کرد: در منطقه جنگلی الندان در ۵ نقطه آتش سوزی داشته ایم که امکانات ما جوابگوی این سطح حریق نیست. به تراکتورهای سمپاش در اطفا حریق نیاز داریم تا بتوانیم آتش را مهار کنیم.
وی ادامه داد: ۱۰ گروه در قالب تیم های مهارکننده آتش در سطح جنگل‌های الندان اعزام شده اند و تلاش برای مهار حریق ادامه دارد.
در همین رابطه معاون حفاظت و امور اراضی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران، منطقه ساری گفت: وزش باد گرم موجب گسترش و تشدید حریق در منطقه جنگلی الندان کیاسر شد.
خشک سالی
خشکسالی می‌تواند باعث عدم توازن در میزان آب و در نتیجهٔ آن کمبود آب، نابودی گیاهان، کاهش عمق آب‌های سطحی و خاک مرطوب میشود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تبخیر سطحی و تبخیر آب از گیاهان از حد معمول در مدت معین بیشتر شود و عدم مدیریت صحیح منابع آبی در کشور، اثرات جبران ناپذیر این مهم را عمیقتر میکند.
بر همین اساس در نتیجه فقدان مدیریت کارآمد، خشکسالی و کمبود آب در بسیاری از استان های کشور رو به افزایش است و خسارات جبران ناپذیری را بر اکوسیستم این مناطق وارد کرده است.
در این هفته علی ارواحی، متخصص مدیریت زیست بوم های تالابی گفت: سالهاست از ۲۵ تالابی که در کنوانسیون رامسر ثبت شده اند، ۶ تالاب از جمله انزلی، هامون، بختگان و کمجان، شادگان، شورگل، یادگارلو و درگه سنگی در فهرست مونترو به عنوان تالاب های در معرض خطر شدید انقراض ثبت شده اند اما در همه این سال ها اقدامی انجام نشد تا یکی از این تالاب‌ها از این فهرست خارج شود.
ارواحی همچنین در خصوص دریاچه ارومیه عنوان کرد: شاید یکی از شاخص ترین مصداق عملیات اجرایی برای تالاب ها، احیای دریاچه ارومیه است که طی سال های گذشته روی آن کار شده و ستاد احیای دریاچه ارومیه شکل گرفته است اما شرایط امروز دریاچه از طرفی این پیام را منتقل می کند، راهکارهایی که عمدتا در دست اقدام بوده راهکارهای راهگشایی نبوده اند که بتواند مشکلات، معضلات و بحران آب در کشور و به طور مشخص حال بد تالاب ها را بهتر کند.
وی با اشاره به نقش تونل زاب در احیای دریاچه ارومیه گفت: در آینده نزدیک تونل زاب افتتاح خواهد شد، زمانی که این تونل در دست احداث بود، قرار بود ۶۰۰ میلیون متر مکعب آب تحویل دریاچه ارومیه شود اما اکنون شنیده می شود ممکن است ۳۰۰ میلیون متر مکعب آب از طریق این تونل به دریاچه برسد؛ سوال این است که در زمان طراحی قرار بود ۶۰۰ میلیون متر مکعب آب باشد اما حالا چرا به ۳۰۰ میلیون متر مکعب کاهش یافته است؛ این در حالی است که این ۳۰۰ میلیون متر مکعب کمتر از ۱۰ درصد حقابه دریاچه ارومیه است.
از سوی دیگر علیرضا ورناصری، در مراسم روز جهانی تالاب‌ها که در اهواز برگزار شد، اظهار کرد: بر اساس برنامه قرار بود ۳۰ درصد منابع آبی را از دریا تامین کنیم اما در خوزستان در این زمینه چه اتفاقی افتاد که همه بر کارون تلنبار شده ایم.
وی افزود: در این شرایط، طبیعی است که خروجی این کارها در تالاب‌ها دیده شود. در حال حاضر تالاب شیمبار کاملا خشک شده و به اتوبان تبدیل شده است.
ورناصری با بیان اینکه علت این فجایع خودمان هستیم و خودمان باید آنها را درست کنیم، گفت: همه صحبت ها به گونه ای بود که ظاهرا سازمان حفاظت محیط زیست مقصر همه این قضایا است در حال که همه ما متهم هستیم؛ دست بردن در طبیعت فاجعه است و ادامه این روند شرایط را بدتر خواهد کرد بنابراین نباید به خودمان امیدواری کاذب دهیم و باید در این فرصت، اشتباهات گذشته جبران شود.
آب آرزوی نایاب تالاب های گلستان
سیدمحمد کلنگی، یکی از کارشناسان محیط زیستی عنوان کرد: سازمان حفاظت محیط زیست در راستای عمل به وظیفه قانونی مندرج در قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب‌های کشور، نسبت به تأمین نیاز آبی محیط زیستی تالاب‌ها اقدام و نتایج مطالعات را به وزارت نیرو اعلام کرد، اما گویا گوش شنوایی در آن سوی این تلاش‌ها نیست.
کلنگی ادامه داد: در برخی فصول و سالها اقداماتی موضعی به صورت کوتاه مدت و مقطعی انجام میشود که پاسخگوی تأمین نیاز محیط زیستی تالاب ها و جلوگیری از آثار تخریبی بلندمدت در آنها نیست.
وی گفت: در صورت استمرار این کم توجهی ها شاهد افزایش شوری آب تالاب، کاهش ظرفیت زیستگاهی، کاهش شدید توان حمایت کنندگی تالاب ها از معیشت جوامع بهره بردار و بومی و خشک شدن تالاب خواهیم بود.
همچنین امید سقلی فرماندار گلستان عنوان کرد: تالاب بین المللی گمیشان به عنوان یکی از مهمترین اکوسیستم های تالابی جنوب دریای خزر و زیستگاه منحصر به فرد برای بسیاری از گونه های گیاهی و جانوری در سالیان اخیر با مخاطرات مختلفی مواجه شده است.
سقلی افزود: این تالاب حدود ۲۰ هزار هکتار وسعت دارد که اکثر پهنه آبی آن خشک شده است و به بیابانی لم یزرع تبدیل شده است.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست گنبدکاووس هم در خصوص دو تالاب بین المللی آجی‌گل و آلاگل این شهرستان اظهار داشت: به دلیل کم بارشی سال آبی قبل و جدید و تخصیص نیافتن حقابه آنها از محل رودخانه اترک و سد شیرین دره به طور کامل خشک شدند.
احمد احمدی افزود: در حال حاضر تالاب بین المللی آلماگل این شهرستان فقط در پهنه حدود ۵۰ هکتار آب دارد که آن هم در صورت تداوم کم بارشی و تخصیص نیافتن حقابه در روزهای آینده خشک خواهد شد.
وی اضافه کرد: امسال در سه جلسه کمیته مدیریت بحران گنبدکاووس به اهمیت تالاب‌های و ضرورت لایروبی کانال‌های هدایت آب به آنها و اختصاص حقابه به این پهنه‌های آبی تاکید شد اما از حقابه خبری نشد.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست گنبدکاووس مهمترین عوامل طبیعی شکل‌گیری وضعیت فعلی برای تالاب‌های گنبدکاووس را کاهش نزولات جوی دانست و افزود: سدسازی در بالادست نمی‌گذارد آبی در رودخانه اترک جریان پیدا کند و برداشت غیرمجاز آب توسط کشاورزان و آبزی‌پروران و همچنین عدم تخصیص حقابه از جمله عوامل انسانی مؤثر در خشکسالی این تالاب‌ها به‌حساب می‌آید.
وی افزود: هامون، جازموریان و گاوخونی، سه تالابی هستند که از بین تمام تالاب‌های کشور بدترین وضعیت را از نظر آبگیری دارند و تقریبا هر سه به صورت کامل خشک شده‌اند. متاسفانه با وجود گذشت بیش از چهار ماه از سال آبی جاری، هنوز هر سه تالاب هیچ‌گونه ابی دریافت نکرده‌اند و این در حالی است که در سال آبی گذشته نیز گاوخونی هیچ حقابه‌ای نگرفت، هیچ حقابه‌ای از سمت رودخانه هیرمند به سمت هامون رهاسازی نشد و میزان آبگیری تالاب جازموریان نیز نسبت به حقابه تعیین‌شده توسط سازمان محیط زیست بسیار کمتر بود.
آرزو اشرفی‌زاده بار دیگر تأکید کرد که احیانشدن تالاب‌های ایران با سوءمدیریت کنونی ارتباط دارد و گفت: «ما با اعمال مدیریت پایدار و صحیح بر منابع آبی هر حوضه آبخیز قطعاً می‌توانیم تالاب مربوط به آن حوضه را احیا کنیم.»
از سوی دیگر، مدیرکل حفاظت محیط زیست مازندران، وسعت عرصه آبی تالاب میانکاله را ۴۵ هزار هکتار ذکر کرد و گفت: ۳۰ درصد این عرصه به میزان ۱۵ هزار هکتار خشک شده است.
طی هفته ای که گذشت، رئیس پارک ملی دریاچه ارومیه گفت: مامورین یگان حفاظت پارک ملی دریاچه ارومیه متخلف برداشت شن و ماسه را شناسایی و دستگیر کردند.
وی اظهار داشت: شن و ماسه برداشت شده به محل خود بازگردانده شد و فرد متخلف، ضمن تنظیم صورتجلسه به مرجع قضائی معرفی گردید.
داودی گفت: هرگونه برداشت شن و ماسه در محدوده پارک ملی دریاچه ارومیه ممنوع بوده و با متخلفین، برخورد قانونی به عمل می آید.
همچنین خروجی آب سد‌های کشور ۶.۵ میلیارد متر مکعب بود که نسبت به پارسال ۱۲ درصد کاهش داشته و هم اکنون ۴۰ درصد مخازن سد‌های کشور معادل ۱۹.۹ میلیارد متر مکعب پر شده است که نسبت به پارسال ۶ درصد کاهش داشته است.
ذبیح الله اعظمی ساردوئی سخنگوی کمیسیون کشاورزی، آب، منابع طبیعی و محیط زیست مجلس شورای اسلامی عنوان کرد: حدود ۲۸ درصد پسماند‌های تولیدی در کشور ساماندهی میشود، در حالی که این میزان باید حداقل ۶۰ درصد باشد.
نماینده مردم جیرفت و عنبر آباد با بیان اینکه نقش سازمان حفاظت محیط زیست در زمینه قانون پسماند پر رنگ و کلیدی است، تصریح کرد: متولیان امر در زمینه پسماند که تعدادشان زیاد است، ترک فعل داشته اند و وظایف خود را در سال های گذشته انجام نداده اند.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید