گمان می‌رود که هدف طالبان، مانند نظام جمهوری مورد حمایت کشورهای غربی، از ادامه سدسازی ‏و مدیریت آب، وارد کردن فشار بر ایران است

بند بخش‌آباد در استان فراه – خبرگزاری باختر

در هفته جاری، مقام‌های محلی طالبان در استان فراه، هم‌مرز با ایران، ۵۰۰ هزار دلار آمریکایی به حساب بانکی مربوط به سد بخش‌آباد واریز کردند. طالبان در فراه ادعا کردند که این مقدار پول از درآمد گردشگری مرتبط با نهاد «الغرافه» قطر تامین شده است. بنیاد الغرافه در این مورد اظهارنظری نکرده است. 

مقام‌های محلی طالبان در فراه گفتند که این نخستین‌ بار است که مقدار زیادی پول به حساب بانک برای ساخت سد بخش‌آباد واریز می‌شود. در گزارش تلویزیون ملی زیر نظر طالبان ذکر شده است که مقام‌های محلی طالبان ساکنان و کارکنان دولتی فراه را متقاعد می‌کنند که برای ساخت سد بخش‌آباد پول واریز کنند. 

سال گذشته، طالبان گفته بودند که حساب بانکی به نام «حساب مردم بخش‌آباد» برای جمع‌آوری پول به‌منظور ساخت سد بخش‌آباد باز کرده‌اند. 

مقام ولایت #فراه ۵۰۰هزار دالر امریکایی از عواید گردش‌گری این ولایت را به‌حساب بانکی مردم و بخش‌آباد اضافه کرد.
این حساب برای کمک به اعمار بند بخش‌آباد ولایت فراه ایجاد شده است.#تلویزیون‌ملی pic.twitter.com/VfvpWuYHGt

— RTA Dari (@rtadari1) September 26, 2023

قطری‌ها بیش از یک دهه است که در استان فراه حضور دارند. حضور آن‌ها زیر پوشش نهاد خیریه «الغرافه» بوده است. شیخ‌های قطری هر از گاهی به فراه سفر می‌کنند و در دشت‌های فراه اردوگاه برپا می‌کنند و به شکار پرندگان می‌پردازند. فراه یکی از استان‌های ناامن در حکومت پیشین افغانستان بود، اما قطری‌ها بدون دغدغه امنیتی به دورترین نقاط شهر فراه سفر می‌کردند و مورد ناامنی هم علیه‌ آن‌ها گزارش نشد. در آن زمان، شیخ‌های قطری در هنگام سفر به فراه، به برخی از مقام‌های محلی و متنفذان قومی هدیه‌های گران‌قیمت اهدا می‌کردند.

شماری از ساکنان فراه نیز حضور قطری‌ها را مشکوک توصیف می‌کردند و از این هراس داشتند که این استان میدان رقابت کشورهای منطقه برای تامین منافع دیگران بدل شود. بنیاد الغرافه قطر در استان فراه ده‌ها مسجد، مدرسه، و تعدادی درمانگاه برای جلب حمایت مردم از ادامه فعالیت این نهاد ساخته است. هر از گاهی نیز این بنیاد کمک‌های خیریه به شماری از افراد مورد نظر می‌دهد.

نهاد الغرافه در حالی در فراه مشغول فعالیت بود که دولت قطر برای طالبان، که درگیر جنگ و شورشگری علیه حکومت افغانستان و متحدان غربی آن بودند، زمینه بازگشایی دفتر سیاسی در فراه را آماده کرده بود. توافق‌نامه میان آمریکا و طالبان در ۲۹ فوریه ۲۰۲۰ در دوحه به امضا رسید. قطر یکی از کشورهای نزدیک به حکومت طالبان است. 

هیئت‌های بلندپایه حکومت طالبان بارها از سدهای آبی نزدیک به ایران بازدید کرده‌اند. ملا عبدالغنی برادر، معاون نخست‌وزیر طالبان، و ملا عبدالطیف منصور، وزیر انرژی و آب طالبان، اردیبهشت امسال دو تونلی را که برای انحراف مسیر آب سد بخش‌آباد ساخته شده بود افتتاح کردند. یکی از این تونل‌ها به طول ۵۱۸ متر و دیگری به طول ۵۵۲ متر است. این تونل‌ها آب را از دل کوه‌ها عبور می‌دهند و به مناطق کشاورزی می‌رسانند.

سد بخش‌آباد روی رودخانه فراه احداث می‌شود و توانایی تولید ۷۲ مگاوات برق دارد. با مدیریت آب، این سد قادر به آبیاری بیش از ۶۸ هزار هکتار زمین کشاورزی است. سد بخش‌آباد ۸۱ متر ارتفاع و ظرفیت ذخیره ۱۳۶۰ مترمکعب آب دارد. حکومت پیشین افغانستان نیز تلاش زیادی برای ادامه کار ساخت‌وساز سد بخش‌آباد کرد، اما طالبان جدی‌ترین تهدید برای ادامه این کار بودند. به همین علت، کار ساختمان این سد از مراحله اولیه پیش‌تر نرفت.  

گمان می‌رود که هدف طالبان، مانند نظام جمهوری مورد حمایت کشورهای غربی، از ادامه سدسازی و مدیریت آب، وارد کردن فشار بر جمهوری اسلامی ایران است، آن هم در شرایطی که استان‌های شرقی ایران با کمبود شدید آب مواجه‌اند. ساخت سد بخش‌آباد نگرانی از کمبود آب در ایران را افزایش می‌دهد. افغانستان و ایران در سال ۱۳۵۱ توافق‌نامه‌ای بر سر تقسیم آب رودخانه هیرمند امضا کردند. بر اساس آن توافق، حقابه ایران سالانه ۸۱۷ میلیون مترمکعب است.

در ماه‌های اخیر، تامین نشدن حقابه هیرمند بر اساس خواست جمهوری اسلامی ایران باعث تنش لفظی میان تهران و طالبان شده بود. این تنش پس از سفر هیئت ایرانی برای بررسی میزان آب رودخانه هیرمند فروکش کرد و هیئت ایرانی دریافت که آب رودخانه هیرمند به‌علت خشک‌سالی و تغییرات اقلیمی کاهش یافته است. در کنار رودخانه هیرمند، آب‌های جاری از طریق استان‌های هرات و فراه نیز به ایران سرازیر می‌شود و فقط افغانستان است که سد سلما را روی رودخانه «هریرود» در هرات ساخته است.  

جمهوری اسلامی ایران در دوران حکومت پیشین افغانستان نیز به حمایت از طالبان متهم بود. مقام‌های محلی فراه بارها ادعا کرده بودند که جمهوری اسلامی ایران برای جلوگیری از ساخته شدن سد بخش‌آباد از طالبان حمایت می‌کند. جمهوری اسلامی ایران از زمان سلطه‌ طالبان در افغانستان در اوت ۲۰۲۱ تلاش زیادی برای گسترش روابط و جلوگیری از ایجاد تنش با طالبان کرده است. جمهوری اسلامی ایران هیئت‌های متعددی را برای دیدار با طالبان به افغانستان فرستاده و از هیئت‌های این گروه در ایران میزبانی کرده است.

به‌رغم تماس و تعامل جمهوری اسلامی ایران با طالبان، نیروهای این گروه چند بار با مرزبانان ایرانی درگیری مرزی داشتند. حتی طالبان نیروهای انتحاری و تسلیحات آمریکایی به‌جامانده از حکومت پیشین افغانستان را در مرز با ایران به نمایش گذاشتند.  

با گذشت بیش از دو سال از عمر حکومت طالبان، تا کنون هیچ کشوری حکومت آن‌ها را به رسمیت نشناخته است و طالبان با بحران مشروعیت ملی و جهانی مواجه‌اند. در این مدت، طالبان باعث تنش با برخی از کشورهای همسایه شده‌اند. بیم آن می‌رود که بر اثر افزایش خشک‌سالی، تغییرات آب‌وهوایی، و کمبود آب، افغانستان زیر حاکمیت طالبان وارد تنش‌های جدیدی بر سر تقسیم آب در منطقه شود.  

از: ایندیپندنت