خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت دچار صدماتی شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۳۰ واقعه محیط زیستی ایران است که در هفته اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده است.

به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، در هفته‌ ای که گذشت دستکم بیست و چهار شکارچی غیرمجاز و قاچاقچی چوب بازداشت و به مراجع قضائی معرفی شدند. از سوی دیگر شاخص کیفی هوا دستکم در دوازده شهر ناسالم و خطرناک اعلام شد. افزون بر این، بر اساس گزارشات منتشر شده، بخشی از منابع طبیعی کشور و نیزارهای تالاب فصلی گروس دچار آتش سوزی شدند. همچنین یک قلاده خرس قهوه ای در آذربایجان شرقی تلف شد. از دیگر اخبار مرتبط با محیط زیست میتوان به تداوم خشکسالی در مناطق مختلف اشاره کرد؛ در گزارش پیش رو به برخی از آنها پرداخته شده است.

آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از طرفی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید میزان آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.

حیات وحش

حیات‌ وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین می‌کند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیاط وحش را در معرض انقراض قرار داده است.

در هفته ای که گذشت، ویدیویی از کشتن یک قلاده خرس قهوه ای در آذربایجان شرقی در شبکه های اجتماعی منتشر شد. گفته میشود عده ای، این خرس را محاصره کرده و جانش را گرفتند.

از سوی دیگر، مدیر کل محیط زیست استان گلستان گفت: در دو دهه اخیر، بیش از دو هزار گونه جانوری در این مسیر بر اثر برخورد با خودرو‌های عبوری تلف شده ‌اند.

بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیستی

یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها، حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.

طی یک هفته اخیر با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، پنج تن چوب قاچاق در استان آذربایجان غربی ضبط و در این راستا یک متهم بازداشت شد. همچنین طی این مدت دستکم بیست و سه شکارچی غیرمجاز در استان های خراسان رضوی، هرمزگان، تهران، لرستان، آذربایجان غربی، کهگیلویه و بویراحمد، گیلان و اردبیل بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.

همچنین مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اردبیل از کشف و ضبط یک هزار و ۶۵۳ اصله چوب آلات قاچاق جنگلی در این استان خبر داد.

از سوی دیگر، فرمانده یگان حفاظت محیط زیست قزوین از تشکیل ۱۵۶ فقره پرونده تخلف زیست محیطی، شکار و صید در نیمه نخست سال جاری خبر داد.

حق تنفس و هوای پاک

براساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پرشماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.

در هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای مشهد ۱۶۸، ماهشهر ۱۳۱، شوش ۱۵۰، رامهرمز ۱۳۸، بهبهان ۱۰۲، شادگان ۱۶۷، دزفول ۱۵۳، زنجان ۱۱۰، اصفهان ۱۵۲، سوسنگرد ۱۶۱، اندیمشک ۱۵۶ و اهواز ۱۶۲، ناسالم برای گروه های حساس، ناسالم برای تمام گروه ها، بسیار ناسالم و یا خطرناک اعلام شد.

شاخص کیفی هوا از صفر تا ۵۰ هوای پاک، ۵۱ تا ۱۰۰ هوای سالم، ۱۰۱ تا ۱۵۰ ناسالم برای گروه‌های حساس، ۱۵۱ تا ۲۰۰ ناسالم برای عموم، ۲۰۱ تا ۳۰۰ بسیار ناسالم و ۳۰۱ تا ۵۰۰ خطرناک است.

شاخص کیفی هوا ( Air Quality Index ) معیاری است که غلظت ترکیبات مختلف آلاینده موجود در هوا نظیر مونوکسید کربن، دی اکسید گوگرد، ترکیبات نیتروژن دار، اوزون و ذرات معلق ( ذرات کوچک‌تر از ۱۰ میکرومتر و ذرات کوچک‌تر از ۲.۵ میکرومتر) را که دارای حدود مجاز متفاوت با واحدهای مختلف است به یک عدد بدون واحد تبدیل می‌کند و وضعیت آلودگی هوا را نمایش می‌دهد.

به طور کلی جنگل‌ها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا می‌شود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس می‌دهد. از این رو باید مورد توجه ویژه ای قرار گیرند.

در هفته ای که گذشت، مدیرکل مدیریت بحران استانداری کهگیلویه و بویراحمد از آتش سوزی در جنگل‌های منطقه “السکون” شهرستان باشت خبر داد.

همچنین رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان باشت گفت: بیش از ۱۵۹ هکتار از جنگل ها و مراتع این شهرستان در ماه گذشته در دو فقره طعمه دچار حریق شد.

از سوی دیگر، رئیس اداره حفاظت محیط زیست مهاباد گفت: بیش از ۱۰۰ هکتار از نیزارهای تالاب فصلی گروس دچار حریق شده و سوختند.

فرماندار سراوان در جنوب شرق سیستان و بلوچستان خبر داد: در پی وقوع آتش‌سوزی در مناطق روستایی این شهرستان ۱۰۰ نفر نخل خرمای بارور و ۲ باغ طعمه آتش شد.

فقدان مدیریت بارش های حداقلی؛ خشکسالی و از بین رفتن منابع آبی

خشک‌سالی می‌تواند باعث عدم توازن در میزان آب و در نتیجه آن کمبود آب، نابودی گیاهان، کاهش عمق آب‌های سطحی و خاک مرطوب شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تبخیر سطحی و تبخیر آب از گیاهان از حد معمول در مدت معین بیشتر شود. عدم مدیریت صحیح منابع آبی در کشور، اثرات جبران ناپذیر این مهم را عمیقتر میکند.

فرماندار شهرستان سیریک با بیان اینکه در شرق هرمزگان و شهرستان سیریک با تنش آبی مواجه هستیم، خبر داد: طرح مقابله با اثرات خشکسالی با همکاری کشور ژاپن در شهرستان سیریک استان هرمزگان از ابتدای مهر۱۴۰۲ اجرا شد و تا پایان آبان ادامه خواهد داشت.

از سوی دیگر، خبرگزاری ایرنا خبر داد؛ سال آبی گذشته (ابتدای مهر ۱۴۰۱ تا پایان شهریور۱۴۰۲ ) در حالی به پایان رسید که میزان بارش‌های این سال در مقایسه با دوره بلندمدت ۵۴ ساله با کاهش ۱۴ درصدی همراه شده و این امر سبب شد میزان پرشدگی مجموع سدهای کشور به ۴۷ درصد کاهش یابد.

خبرگزاری تابناک با اشاره به خشکسالی در ایران نوشت؛ خشکسالی‌ های سال‌ های آبی ۱۳۹۹-۱۳۹۸ به بعد، میانگین بارندگی طولانی‌ مدت را از ۲۵۴ میلی ‌متر به حدود ۲۰۰ میلی ‌متر در سال کاهش داده است که کمتر از یک ‌سوم میانگین جهانی و کمتر از نیمی از بارندگی قاره ‌ای در آسیا است. میزان استفاده از آب‌ های زیرزمینی در ایران سه برابر میانگین جهانی است. در نتیجه کاهش سطح آب زیرزمینی و حجم مخازن، حدود ۴۳۰ دشت از ۶۰۹ دشت کشور را در وضع ممنوعه و بحرانی قرار داده است. بیش از ۹۰ درصد از پتانسیل آب زیرزمینی ایران در مناطق محدودی می ‌بارد. در ۵۰ سال گذشته مصرف مخزن آب زیرزمینی حدود ۱۳۰ میلیارد متر مکعب بوده است. حدود ۴۰ میلیارد متر مکعب از این تلفات در ۳۰ سال اول این دوره و در بیست سال آخر آن بیش از ۹۰ میلیارد متر مکعب از دست رفته است.

روزنامه اعتماد در گزارشی در خصوص دریاچه ارومیه نوشت؛ دریاچه ارومیه بزرگ‌ ترین دریاچه داخلی ایران است. این دریاچه به عنوان یک واحد اکوسیستمی موثر در شمال غرب ایران، سهم زیادی در اکولوژی منطقه دارد. سطح آب دریاچه ارومیه بین ۶ تا ۴۰/۷ متر کاهش یافته و مساحت پهنه آبی را کاهش داده است. این کاهش از سال آبی ۱۳۷۵-۱۳۷۴ منجر به افزایش شوره ‌زارها شده است. در اردیبهشت ۱۳۹۶، سطح آب ۳.۱۱ متر کمتر از تعادل اکولوژیکی بود. گسترش شوره‌ زارها به دلیل خشکسالی های پی در پی و افزایش برداشت آب از منابع آب سطحی و زیرزمینی است. این پدیده میتواند منجر به وقوع توفان، گرد و غبار و نمک شده و به مرگ اکوسیستم دریاچه، مهاجرت اجباری و تهدید سلامت جمعیت بیش از ۱۰ میلیون نفر در پیرامون دریاچه منتهی شود.

بحران پسماند و آلاینده های محیط زیستی

مدیرکل حفاظت محیط زیست هرمزگان گفت: پس از تخلیه طولانی مدت و غیرقانونی پسماندهای نفتی در غرب بندرعباس، پالایشگاه نفت بندرعباس، ستاره خلیج ‌فارس و شرکت پالایش نفت آفتاب اخطار زیست محیطی گرفته و مکلف به پاکسازی مکان ‌های آلوده شدند.

---

به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید