آموختنی ها برای ما ایرانیان در بند حکومت نکبت اسلامی بسیار است. از مواردی که تقریبا ندیده ام اهل سیاست و فرهنگ، یا حتی اهل اندیشه و تفکر ایرانی به آن بپردازند یکی هم این است که بعد از سقوط محتوم حکومت اسلامی، ما مردم، و خاصه افراد اهل فرهنگ، با خرابکاری ها و بحران های فکری و رفتاری که حکومت اسلامی طی نیم قرن گذشته برای ما به ارث گذاشته چه ها خواهیم کرد و آینده را چگونه خواهیم ساخت؟
آیا بعد از دگرگونی عمیق سیاسی، از نظر تفکراتی و رفتاری، خود را دگرگون خواهیم کرد و انسان هایی نو و نو اندیش خواهیم شد و با دیدی نو به کشورمان، به خودمان، و به دنیا نگاه خواهیم کرد یا خیر. بعد از دگرگونی و تغییرات سیاسی، همین آدم هایی که امروز هستیم، باقی خواهیم ماند و به بیان دقیق تر، به تغییر ظاهری و شکلی بسنده خواهیم کرد و به آن راضی خواهیم بود؟
اگر در کنار تغییرات سیاسی و ظاهری به تغییرات اندیشگی و رفتاری نیز معتقد هستیم، این کار را از کجا آغاز خواهیم کرد و چگونه آن را عملی خواهیم ساخت؟ دستگاه سیاسی که بعد از حکومت نکبت به امر اداره ی جامعه خواهد پرداخت، غیر از بازسازی های اقتصادی و فرهنگ عمومی و سیاست بین المللی، در بخش اندیشگی و رفتار اجتماعی به چه تغییراتی دست خواهد زد و چه برنامه ریزی هایی در این زمینه خواهد داشت؟
متاسفانه من چیزی در این زمینه ها تا کنون ندیده ام و سخنی از افراد موثر در سیاست و اجتماع نشنیده ام. همه در اندیشه سرنگونی حکومت حاضر هستند ولی در باره ی فردا و فرداها و چگونگی انجام تغییرات بنیادی و ماهُوی حرف و کلامی در میان نیست.
آلبر کامو، در سال ۱۹۴۶ یعنی بلافاصله بعد از جنگ خانمانسوز دوم و نجات بشریت از شر نازیسم و فاشیسم، در سخنرانی خود که به خواست بخش فرهنگی وزارت خارجه صورت گرفته به پرسش هایی در این زمینه پاسخ می دهد؛ پاسخ هایی عمیق و قابل تامل که می تواند امروز نیز برای ما کاربرد داشته باشد.
سخنرانی کامو ی ۳۳ ساله که در مسیر سفرش با کشتی به امریکا تنظیم شده است بعدها صورت تکمیل شده ترش با عنوان «بحران بشر» منتشر می شود که ترجمه ی آن امروز به شکل کتاب در اختیار فارسی زبانان قرار گرفته است.
این کتاب در کنار سایر آثار این نویسنده که غالبا به فارسی ترجمه شده اند و موجد حرکت هایی در عرصه تفکر و مبارزه در دوران پیش از انقلاب شده اند، موجب شناخت بیشتر این نویسنده و افکارش می شود.
مترجم این کتاب، سرکار خانم بیتا عظیمی نژادان، ترجمه ای پاکیزه و دقیق از مطلب کامو ارائه داده اند که انتشارات «پایان» در ایران آن را با مقدمه ی ممتع و پربار جناب استاد مصطفی ملکیان به شکلی شایسته منتشر کرده است. من سعادت این را داشتم که این کتاب از ایران به دستم رسید و آن را با اشتیاق مطالعه کردم و پاسخ برخی سوالاتی که در ذهن داشتم و در میان اهل اندیشه ی فارسی زبان پاسخی در باره ی آن ها ندیده بودم یافتم.
این کتابی ست که در عین ایجاز و فشردگی نظر، می تواند کارپایه برای کسانی که از آن ها انتظار می رود در باره ی «ایران بعد از جمهوری اسلامی» نظرشان را بیان کنند باشد. به عبارتی، از بحث های فشرده و سرفصل وار کارشان را آغاز کنند و به شاخ و برگ دادن و بیان جزییات در طول زمان بپردازند؛ موضوعی که جامعه ی ما بسیار به آن نیازمند است.
مقدمه ی جذاب و سودمند جناب استاد ملکیان،،، کامو و خلاصه ی اندیشه و جهان بینی او را به ما معرفی می کند و متن کتاب، که بر اساس این جهان بینی نوشته شده، ما را با معضلاتی که بشر بعد از جنگ و فاشیسم با آن رو به روست آشنا می سازد و پاسخ های نویسنده به برخی سوالات اساسی و فراگیر بشری را در اختیار ما قرار می دهد.
تا یادم نرفته در همین جا یک اشتباه تایپی در صفحه ی ۲۰ را که «الف» در کلمه ی «اکراه» جا افتاده تذکر دهم تا ناشر در صورت تجدید چاپ کتاب آن را تصحیح کند.
کامو، در طول زندگی کوتاهش علیه نازیسم و اندیشه ی نازیسم و اصولا اندیشه ی تمامیت خواه، در دوران قبل و بعد از جنگ مبارزه کرد و «اعتراض و مقابله» را بخشی از فلسفه ی خود قرار داد.
با فلسفه ی او می توان موافق بود یا مخالف اما روش اندیشگی او، هم برای موافقان هم برای مخالفان فلسفه ی او مفید و کارآ ست.
چرا باید با بی عدالتی، بندگی، و وحشت مبارزه کنیم؟ کامو به این سوال ها این گونه پاسخ می دهد که:
«…زیرا بی عدالتی، بندگی و وحشت باعث می شود سکوت بین مردم حاکم شود. بین آن ها موانعی ایجاد کند، و نسبت به همدیگر نامرئی شوند…».
و در ادامه به «تنها ارزشی که می تواند آن ها را از این دنیای ناامید نجات دهد» می پردازد: برادری انسان هایی که با سرنوشت خود مبارزه می کنند.
او به این نتیجه رسیده است که اکنون، می دانیم که در مواجهه با این دنیای از هم پاشیده به خاطر بحران ها، چه باید بکنیم….
کتاب «بحران بشریت» را می توان و باید چند بار خواند؛ چند بار خواند تا با عمق اندیشه ی کامو در مورد بحرانی که بشریت و خاصه ما ایرانیان با آن سال هاست رو به رو هستیم آشنا شد.
انتشارات «پایان» این کتاب ارزشمند را به قیمت پنجاه هزار تومان در اختیار علاقمندان قرار می دهد.
https://www.youtube.com/watch?v=qDz18bzsV5M
از: گویا