«ایران‌وایر» هر هفته جمعه‌ها به‌صورت زنده در اینستاگرام به میزبانی «رقیه رضایی» و با حضور «فریبا بلوچ»، فعال حقوق‌بشر بلوچ و برنده جایزه بین‌المللی «زنان شجاع سال ۲۰۲۴»، اخبار مهم و موارد نقض حقوق‌بشر در بلوچستان را به زبان‌های فارسی و بلوچی پوشش می‌دهد. در هفته منتهی به جمعه ۱۶شهریور ۱۴۰۳، گزارش‌ها حاکی از این است که قوه قضاییه جمهوری اسلامی، یک زندانی محکوم به اعدام، به نام «پرویز میربلوچ‌زهی» را که مدتی قبل سکته کرده و نیمی از بدنش فلج بوده را اعدام کرده است. همچنین گزارش‌هایی از استخدام نیروهای لشگر «فاطمیون» در یک شرکت وابسته به سپاه در چابهار منتشر شده است. این در حالیست که شهروندان بلوچ ایرانی فاقد شناسنامه، روزانه به افغانستان ردمرز شده و حتی پناهجویان افغانستانی که از دست طالبان به ایران پناه آورده‌اند نیز با تحقیر بازداشت و با وجود خطر مرگ به طالبان تحویل داده می‌شوند.
***
اعدام یا رضایت؟
کمپین «فعالین بلوچ» در گزارشی از رضایت خانواده یک شهروند که پیشتر به قتل رسیده بود خبر داده و از نجات جان فردی که برای اتهام قتل در خطر اعدام بود، خبر داده است. بر اساس اطلاعاتی که این گروه حقوق‌بشری منتشر کرده در سال ۲۰۲۳، ۹ زندانی محکوم به اعدام، با تلاش و پادرمیانی فعالان و ریش‌سفیدان از اعدام نجات یافته‌اند.
فریبا بلوچ ابراز امیدواری کرد که حداقل زندانیانی که محکوم به قصاص هستند و بسیاری از آن‌ها واقعا مرتکب قتل عمد برنامه‌ریزی شده نشده‌اند و در نزاع یا در شرایط جنون آنی مرتکب قتل شده‌اند، با افزایش این عفو و بخشش‌ها نجات پیدا کنند.
خانم بلوچ تاکید کرد که وقتی جان عزیز ما گرفته شده با اعدام نمی‌توانیم عزیزمان را بازگردانیم ولی چند خانواده دیگر را داغ‌دار می‌کنیم.
همزمان با انتشار این گزارش، رسانه‌های حقوق‌بشری بلوچستان از اعدام یک زندانی ۴۶ ساله که پس از سکته یک سال در صف اعدام بود، به نام پرویز میربلوچ‌زهی خبر دادند. بر اساس این گزارش‌ها آقای میربلوچ‌زهی با اتهام مرتبط با مواد مخدر از سال ۱۴۰۲ در صف اعدام بود و هفته پیش در زندان کهنوج اعدام شد.
همچنین یک زندانی دیگر با اتهام قتل عمد در پی ناتوانی از تامین دیه مد نظر خانواده فرد به قتل رسیده، برای اجرای حکم به قرنطینه برده شده است. نام او «خدانور گرگیج» عنوان شده و ۳۱ ساله است. فریبا بلوچ ابراز امیدواری کرد که خانواده داغ‌دار شهروندی که کشته شده رضایت بدهند و این جوان از اعدام نجات پیدا کند.
رقیه رضایی، میزبان این برنامه نیز به برخی استدلال‌ها درباره تحمیل بار روانی گرفتن جان یک انسان بر دوش خانواده‌ای که همین حالا نیز داغ‌دار است، اشاره کرد و گفت که این امر دوباره یک خانواده که عزیزی را از دست داده، قربانی خشونت قتل یک انسان دیگر می‌کند.
تشدید جو امنیتی در آستانه دومین سالگرد جمعه خونین زاهدان
رسانه‌های حقوق‌بشری بلوچستان از تشدید جو امنیتی در اطراف مسجد مکی خبر داده‌اند. این در حالیست که در ماه‌های اخیر هم هر هفته در اطراف مسجد جامع اهل سنت زاهدان جو امنیتی بوده، اما در آستانه دومین سالگرد کشتار بیش از ۱۰۰ نمازگزار و شهروند بلوچ که بیش از ده تن از آن‌ها کودک بودند، این جو امنیتی سنگین‌تر شده است.
همچنین گزارش شده که ایست بازرسی‌های خودسرانه‌ای در راسک برپا شده که در سه کیلومتری مقر سپاه پاسداران واقع شده، اما افرادی که در این ایست‌ها حضور دارند، لباس شخصی هستند و با خودروهای سوخت‌برانی که با پلاک‌های غیر از آن منطقه در حال تردد هستند، برخورد می‌کنند.
فریبا بلوچ از توقیف کارت‌های ملی سوخت‌بران توسط این اشخاص ناشناس خبر داد و گفت که این قضیه باتوجه به نزدیکی این ایست بازرسی به پاسگاه سپاه، مشکوک است. او تاکید کرد که یک حدس که توسط رسانه‌های بلوچستان مطرح شده مبنی بر این است که دلیل این‌که لباس شخصی‌ها در این ایست‌ها حضور دارند این است که بین مردم و به‌ویژه سوخت‌بران تفرقه بیاندازند.
وضعیت مبهم و بلاتکلیفی شماری از زندانیان بلوچ
در هفته گذشته، گزارش‌های متعددی از بلاتکلیفی و بازداشت پر از ابهام برخی از شهروندان بلوچ و اعلام نشدن اتهامات آن‌ها به خانواده‌هایشان در رسانه‌های حقوق‌بشری منتشر شده است. فریبا بلوچ به بازداشت چند شهروند و بلاتکلیفی چند ماهه و بعضا یک ساله برخی از آن‌ها و عدم پاسخگویی دستگاه قضایی به خانواده‌هایشان اشاره کرد.
همچنین گزارش‌هایی نیز از بازداشت‌های خودسرانه شهروندان منتشر شده است. یک جوان ۲۵ ساله بلوچ در شهرستان راسک که برنج‌فروشی داشته، در سطح شهر بدون حکم قضایی بازداشت و به چابهار منتقل می‌شود و خبری هم از او نیست. گزارش دیگری نیز از بازداشت یک شهروند بلوچ در بمپور بدون حکم قضایی و توضیح به اعضای خانواده‌اش منتشر شده است.
همچنین خبر دیگری از بازداشت دو تن از بستگان «نازیلا ایرندگانی»، زن جوانی که در اثر شلیک نیروهای امنیتی به خودرویشان به‌همراه کودکش جان باخت و همسرش نیز اکنون در زندان است، منتشر شده است. دستگاه امنیتی جمهوری اسلامی مدعی شده که این بازداشت‌ها در ارتباط با قتل رییس پلیس اداره آگاهی خاش، «حسینعلی پیری» صورت گرفته است.
حسینعلی پیری، رییس اداره آگاهی شهرستان خاش در استان سیستان و بلوچستان روز جمعه دوم شهریور ۱۴۰۳ هدف تیراندازی قرار گرفت و کشته شد. ساعاتی پس از این رویداد، گروه مسلح «جیش العدل» با انتشار بیانیه‌ای مسوولیت کشتن پیری را بر عهده گرفت.
فریبا بلوچ با تاکید بر این‌که شوهر خانم ایرندگانی بارها تحت فشار بوده که رضایت دهد ولی او رضایت نمی‌دهد و به‌همین دلیل در زندان است، گفت که دارند سعی می‌کنند با بازداشت اعضای خانواده‌شان فشارها را بر این آقا بیشتر کنند، بلکه رضایت دهد.
رسانه‌های حقوق‌بشری بلوچستان گزارش کرده‌اند که یک نوجوان ۱۶ ساله نیز در راسک بعد از این‌که هدف شلیک ماموران امنیتی قرار گرفته بازداشت شده است. دستگاه امنیتی دلیل این حمله و بازداشت او را، عضویت در «جیش العدل» عنوان کرده‌اند، اما این گروه مسلح مخالف حکومت ایران در بلوچستان بلافاصله بازداشت یکی از اعضایش را تکذیب کرده است.
اخذ پول برای ملاقات با عزیز در بند از سوی مسوولان زندان ایرانشهر
در پی انتشار خبر پول گرفتن ماموران زندان زاهدان از خانواده‌های زندانیان برای ملاقات، این هفته رسانه‌های حقوق‌بشری از انجام این عمل در زندان ایرانشهر خبر دادند. بر اساس گزارش‌ها برای ملاقات حضوری، خانواده‌ها تا هشتصد هزار تومان باید وجه به حساب زندان واریز و فیش آن را برای ملاقات با خود بیاورند. این در حالی است که به‌دلیل فقر و تنگدستی بسیاری از زندانیان و خانواده‌های آن‌ها، حتی سفر به شهری که عزیز خانواده در آن در زندان است برای بسیاری از خانواده‌ها غیرممکن بوده و بعضا سال‌ها از دیدار هم محروم می‌مانند.
همزمان، گزارش دیگری از عدم موافقت با اعزام به مرخصی «جنید چاکری»، یک زندانی عقیدتی و سیاسی محبوس در زاهدان که از سال ۱۳۹۶ در زندان است، منتشر شده است. در این گزارش که توسط رسانه‌های حقوق‌بشری بلوچستان منتشر شده، عنوان شده که چون این زندانی اهل تسنن حاضر نشده محاسن (ریش بلند) خود را بزند، با بدرفتاری ماموران روبرو شده است. او پیشتر از سوی دادگاه انقلاب زاهدان به تحمل ۲۰ سال حبس محکوم شده است.
تبعیض در استخدام؛ این بار لشکر فاطمیون به‌جای شهروندان بلوچ
بر اساس گزارش دیگری که هفته پیش در رسانه‌های بلوچستان منتشر شد، یک شرکت وابسته به نیروی هوافضای سپاه پاسداران به نام «آرشین کوه»، شبه نظامیان افغانستانی گروه «فاطمیون» و همچنین دیگر نظامیان پیشین افغانستان را به عنوان کارگر در این شرکت استخدام کرده است.
بر اساس این گزارش که دهم شهریورماه در سایت «حال‌وش» منتشر شده، سرپرست کارگران نیروهای افغان که از شبه‌نظامیان فاطمیون است، «حکمت» نام دارد و با شرکت آرشین کوه «در زمینه تعمیر و نگهداری ماشین‌آلات با حداقل ۲۰ کارگر قرارداد ماهانه یک میلیارد تومانی امضا کرده است.»
فریبا بلوچ با تاکید بر این‌که این تبعیض در حالی صورت می‌گیرد که شهروندان بلوچ در چابهار بیکار هستند و حکومت با تحقیر پناهجویان افغانستانی و شهروندان بلوچ بی‌شناسنامه را بازداشت و رد مرز می‌کند، گفت: «بعد از انتشار این خبر، این نیروها را انتقال دادند به یک قسمت دیگر ولی اصل مطلب سر جایش است و این نیروها در حال کار هستند.»
پیش از این بارها فعالان حقوق‌بشر بلوچ نسبت به اجرای طرح موسوم به «توسعه سواحل مکران» و خاصیت استعماری آن هشدار داده‌اند. آن‌ها می‌گویند که سیاست‌های حکومت در راستای درآوردن زمین‌های آبا و اجدادی شهروندان بلوچ از دست‌شان و تغییر بافت جمعیتی این منطقه که برای سپاه پاسداران از لحاظ امنیتی موقعیت ویژه‌ای دارد، است.
جای خالی خدمات اجتماعی و عمومی
گزارش‌ها در هفته اخیر همچنان از صف‌های طولانی برای بنزین در شهرهای مختلف و گران شدن ۲۵ درصدی قیمت نان در بخش‌های مختلف استان سیستان و بلوچستان حکایت دارند.
بر اساس ویدیویی که رسانه‌های بلوچستان از گران شدن نان منتشر کرده‌اند، یک شهروند می‌گوید که یک قرص نان در یک شب ۷۰۰ تومان گران شده است. این در حالیست که فقر و تنگدستی در بلوچستان، نان را به غذای اصلی بسیاری از شهروندان تبدیل کرده است.
خبر دیگری از آتش زدن درختان کهن‌سال بنه در منطقه تفتان نیز منتشر شده که اعتراض و انتقاد شهروندان را در پی داشته است. در این گزارش‌ها گفته شده که مسوولان محیط زیست هیچ وقعی به این موضوع نمی‌نهند و این اقدام در راستای تخریب محیط زیست از طریق معدن طلای تفتان، علی‌رغم اعتراض‌های مکرر ساکنان منطقه دیده شده است.
ویدیوهای دیگری از تلاش شهروندان در جنوب بلوچستان برای اطفای حریق نخلستان‌ها منتشر شده که گفته می‌شود با وجود گزارش به آتش‌نشانی، خودروی آتش نشانی نبوده که برای کمک ارسال شود.
گزارش دیگری نیز از خرابی آسانسور بخش کلیوی در بیمارستان «امام علی» زاهدان منتشر شده که رییس این بیمارستان در پاسخ به اعتراض شهروندان گفته که فقط با برانکار و ویلچر بیمار باید جابه جا شود، نه آسانسور.
همچنین گزارش دیگری از فرسودگی ویلچرها در بیمارستان دیگری در استان سیستان و بلوچستان نیز مخابره شده و شهروندی که ویدیویی از ویلچرهای فرسوده منتشر کرده، با کنایه گفته که گویی این صندلی‌های چرخدار را از ضایعاتی برای استفاده در بیمارستان آورده‌اند.
ایران وایر
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید