خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت دچار صدماتی شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۴۸ واقعه محیط زیستی ایران است که در هفته اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده است.
به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، در هفته ای که گذشت، بیش از ۳۳ شکارچی و صیاد غیرمجاز و قاچاقچی چوب بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند. از سوی دیگر شاخص کیفی هوا در ۲۵ شهر ناسالم و خطرناک اعلام شد. به علاوه، بخشهایی از منابع طبیعی کشور طعمه حریق شدند. از دیگر اخبار مرتبط با محیط زیست میتوان به بحران فرونشست، خشکسالی و آلاینده های محیط زیستی اشاره کرد؛ در گزارش پیش رو به برخی از آنها پرداخته شده است.
آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از طرفی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید میزان آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.
بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیستی
یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگلها، حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی میشود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.
طی یک هفته اخیر با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، بیش از ۱۵۰ تن چوب قاچاق در شهرهای شاهرود، اردبیل، آمل ضبط و در این راستا سه متهم بازداشت شدند. همچنین طی این مدت دستکم ۳۰ شکارچی غیرمجاز در شهرهای زیرکوه، مشهد، درگز، دماوند، فیروزکوه، سبزوار، کرج، شهرکرد، اسفراین، بندرعباس، دزفول، خرم آباد، بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.
رئیس نمایندگی حفاظت محیط زیست شهرستان زیرکوه خراسان جنوبی گفت: چهار شکارچی متخلف بازداشت و از آنها لاشه یک راس بز وحشی کشف و ضبط شد. متخلفان با تشکیل پرونده به مرجع قضایی تحویل داده شدند.
از سوی دیگر، رییس اداره پارک ملی تندوره شهرستان درگز از بازداشت یک شکارچی غیر مجاز در این شهرستان خبر داد. به گفته وی شکارچی مذکور که اقدام به شکار قرقاول کرده بود با تشکیل پرونده راهی زندان شد.
رییس اداره منابع طبیعی شاهرود از کشف یک تن چوب تاغ قاچاق در جاده طرود خبر داد. به گفته وی در این راستا یک متهم بازداشت و تحویل مرجع قضایی شد.
علاوه بر این، فرمانده انتظامی لرستان با بیان اینکه ۲۴ تن چوب ام دی اف قاچاق فاقد مجوز در بازرسی از این خودرو کشف شد گفت: ارزش محموله کشف شده برابر نظر کارشناسان بیش از ۶ میلیارد ریال برآورد شده است. یک نفر در این رابطه دستگیر و به مراجع مربوطه معرفی شد.
همچنین، رئیس پلیس پیشگیری فرماندهی انتظامی گیلان از افزایش ۵٪ کشفیات چوب آلات قاچاق در پنج ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل در این استان خبر داد و گفت: طی این مدت ۳۷۰ تن چوب قاچاق در گیلان کشف شد. همچنین در این راستا ۵۳۸ فقره پرونده تشکیل، ۶۲۹ نفر دستگیر و به دادسرا معرفی و ۲۹۶ دستگاه خودرو توقیف شده است.
حق تنفس و هوای پاک
براساس گزارشها، سالانه تعداد پر شماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست میدهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیونها و قراردادهای بینالمللی در این زمینه ندارد.
طی هفتهای که گذشت، شاخص کیفی هوا در شهرهای رباط کریم ۱۵۴، اسلامشهر ۱۱۸، لامرد ۱۵۵، طبس ۱۱۷، بجنورد ۱۴۱، تهران ۱۱۹، رامهرمز ۱۹۴، اندیمشک ۱۵۹، جاجرم ۲۷۲، دزفول ۱۷۴، شوشتر ۱۳۸، اصفهان ۱۲۵، اراک ۱۷۲، ساوه ۱۵۲، شازند ۱۶۷، نهبندان ۱۵۶، شادگان ۱۳۱، آبادان ۱۱۶، اهواز ۱۵۶، ماهشهر ۱۶۴، مسجدسلیمان ۱۵۷، هندیجان ۱۶۱، هویزه ۱۴۴، خرمشهر ۱۵۷ و شوش ۱۱۷ ناسالم برای گروههای حساس، ناسالم برای تمام گروهها، بسیار ناسالم و یا خطرناک اعلام شد.
رییس مرکز پایش کیفیت هوای استان مرکزی گفت: اراک یکی از هشت کلانشهر آلوده کشور است که از ابتدای امسال تاکنون ۶۱ روز ناسالم در کارنامه خود به ثبت رسانده است.
از سوی دیگر، معاون نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست خراسانشمالی گفت: افزایش غلظت ریزگردها در آسمان جاجرم در روز دوشنبه ۱۹ شهریور کیفیت هوای این شهرستان را در وضعیت بسیار ناسالم قرار داده است. به گفته وی، شاخص کیفی هوای جاجرم ۲۸۸ و در وضعیت بسیار ناسالم قرار گرفت.
به گزارش خبرگزاری ایرنا، تهران از ابتدای سال ۵ روز هوای پاک، ۱۱۱ روز هوای قابل قبول و ۵۳ روز هوای آلوده و ۲ روز هوای ناسالم داشته است.
علاوه بر این، مدیر کل مدیریت بحران استانداری اصفهان گفت: از ابتدای سال جاری تا کنون بیش از ۱۰۰ روز هوای ناسالم در اصفهان ثبت شده است. به گفته وی، اصفهان در سال های اخیر با چالش کمآبی، خیزش گرد و خاک و خشک شدن زایندهرود و تالاب گاوخونی مواجه است و در تابستان بدنبال وزش باد و فعال شدن کانونهای فرسایش بادی تحت تاثیر افزایش آلودگی هوا قرار میگیرد.
شاخص کیفی هوا از صفر تا ۵۰ هوای پاک، ۵۱ تا ۱۰۰ هوای سالم، ۱۰۱ تا ۱۵۰ ناسالم برای گروههای حساس، ۱۵۱ تا ۲۰۰ ناسالم برای عموم، ۲۰۱ تا ۳۰۰ بسیار ناسالم و ۳۰۱ تا ۵۰۰ خطرناک است.
شاخص کیفی هوا ( Air Quality Index ) معیاری است که غلظت ترکیبات مختلف آلاینده موجود در هوا نظیر مونوکسید کربن، دی اکسید گوگرد، ترکیبات نیتروژن دار، اوزون و ذرات معلق ( ذرات کوچکتر از ۱۰ میکرومتر و ذرات کوچکتر از ۲.۵ میکرومتر) را که دارای حدود مجاز متفاوت با واحدهای مختلف است به یک عدد بدون واحد تبدیل میکند و وضعیت آلودگی هوا را نمایش میدهد.
آتش سوزی منابع طبیعی
به طور کلی جنگلها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا میشود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس میدهد. از این رو باید مورد توجه ویژه ای قرار گیرند.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان لنده در استان کهگیلویه و بویراحمد از سوخته شدن ارتفاعات جنگلی و مرتعی کوه سمر این شهرستان بعد از ۴۸ ساعت خبر داد. وی میزان خسارت این آتش سوزی را تاکنون حدود ۱۵ هکتار مرتع عنوان کرد و گفت: آتش سوزی کماکان ادامه دارد و در این راستا امدادگران اداره منابع طبیعی و آبخیزداری، جمعیت هلال احمر، کوهنوردان و طبیعت دوستان تا سحرگاه امروز پنجشنبه ۲۲ شهریورماه در حال کنترل و مهار آتش بوده اند. دلیل آتش سوزی و میزان دقیق خسارت در دست بررسی است.
در خبری دیگر، رییس اداره حفاظت محیط زیست قوچان اعلام کرد که روز پنجشنبه ۲۲ شهریورماه ۱۲ هکتار از مراتع و اراضی منطقه حفاظت شده قرچغه شهرستان در آتش سوخت. به گفته وی، علت دقیق و چرایی وقوع این حادثه در دست بررسی است.
علاوه بر این، رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری گچساران اظهار کرد: بیش از ۳۷۰ هکتار از سطح مراتع و جنگل های این شهرستان دچار آتش سوزی شده است.
همچنین رییس اداره حفاظت محیط زیست میاندوآب گفت: سه هکتار از نیزارهای منطقه حفاظت شده تالاب نوروزلوی این شهرستان در آتش سوخت و خسارت زیادی به این زیستگاه وارد شد.
رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری کوهدشت از آتش سوزی در ۳۳ هکتار از مراتع و جنگل های این شهرستان طی ۱۶ تا ۱۸ شهریور ماه جاری خبر داد.
به گزارش ایرنا، رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری بوکان گفت: امسال در مجموع بیش از ۵۰۰ هکتار از مراتع این شهرستان طعمه حریق شده و این آتشسوزی ها در مجموع ۵۰ میلیارد ریال به مراتع منطقه خسارت زده است.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری کرمانشاه گفت: آتش سوزی روز گذشته در بخش فیروزآباد کرمانشاه، ۲۰۰ هکتار از درختان و مراتع را دچار خسارت کرد.
به گزارش خبرگزاری مهر، ۲۰۰ هکتار از مراتع ارتفاعات منطقه قوشا داغ در شهرستان اهر بر اثر آتش سوزی از بین رفت.
همچنین، فرماندار گیلانغرب گفت: به دلیل عوامل انسانی بیش از ده ها هکتار از پوشش گیاهی و جنگلی این منطقه به دلیل آتش سوزی دچار خسارت شد و در این رابطه سه نفر بازداشت شدند.
علاوه بر این، مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اردبیل اظهار کرد: بر اثر سهل انگاری گردشگران در منطقه و مراتع نئور، آتش سوزی در ۱۰ هکتار از این مراتع با حضور به موقع نیروهای منابع طبیعی مهار شد.
طی هفته گذشته، رئیس و فرمانده یگان حفاظت محیط زیست شهرستان گرگان از سوختن بیش از سه هکتار از مراتع و گونه های علفی و تعداد ۱۵۰ اصله درخت اورس و زرشک در منطقه حفاظت شده جهان نما در این شهر خبر داد.
افزون بر این، رئیس یگان حفاظت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری همدان گفت: در سال جاری ۴۰ فقره آتش در عرصه های ملی این استان رخ داده که ۶۲۰ هکتار از مراتع را تبدیل به خاکستر کرده است.
بحران فرونشست زمین در ایران
یکی از مسائلی که در اثر برداشت بیرویهٔ آب زیرزمینی رخ میدهد، فرونشست زمین است. امری که به گفته برخی از کارشناسان، عدم مدیریت آب های سطحی موجود توسط مسئولان متولی و نهایتا اقدام به برداشت بیش از حد از آبهای زیرزمینی، رشد به سزایی به آن می بخشد. نشست زمین باعث ایجاد شکافهای عمیق در سطح زمین، کج شدن لولههای چاه، خرابی ساختمانها و نهایتا ایجاد تلفات جبران ناپذیر برای انسان ها و دیگر موجودات زنده می شود.
به گزارش ایرنا، فرونشست زمین، مانند زلزلهای آرام، در حال بلعیدن قم است. برداشت بیرویه آب از سفرههای زیرزمینی، این شهر را به ورطهای عمیق فروبرده است. نرخ فرونشست در برخی مناطق به ۲۸ سانتیمتر در سال رسیده رقمی که ۱۰ برابر سریع تر از سالیان گذشته شده است.
همچنین، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به فرونشست زمین به عنوان یک چالش در کشور اشاره کرد و گفت: ٣٨٠ شهر و ٩ هزار و ٢٠٠ روستا در کشور در معرض فرونشست زمین قرار دارند به طوری که نرخ فرونشست در ١٨ استان ١٠ سانتیمتر در سال گزارش شده است. بر اساس این آمار، ١٨۵ هزار کیلومتر مربع یعنی معادل ١١ درصد از خاک کشور در معرض فرونشست است.
معاون اداره کل محیط زیست فارس با بیان اینکه فرونشست زمین در این استان به شدت نگرانکننده و چندین برابر استاندارد جهانی است، گفت: فرونشست در استان فارس وضعیت خوبی ندارد و به نزدیک تخت جمشید رسیده است.
از سوی دیگر، ایسنا به نقل از ایمان انتظام سلطانی، رئیس گروه آب زمینشناسی سازمان زمینشناسی گزارش داده که منطقه تخت جمشید طی دو سال اخیر ۲۱ سانتی متر فرونشست داشته است و در نتیجه بخش هایی از سازههای هخامنشی که در بستر خاک قرار دارند، ازجمله کعبه زردشت، در معرض خطر هستند.
افزون بر این، رئیس سازمان حفاظت محیطزیست به تنوع اقلیمی ایران اشاره کرد و گفت: ایران از ۴٢ نوع تالاب در دنیا ۴١ نوع تالاب را داراست اما به علت مدیریت نادرست و تامین نشده حقابه آنها، بیش از ۵ میلیون هکتار از وسعت تالاب ها یعنی ۴٣ درصد از مساحت تالاب ها به کانون های گرد و غبار تبدیل شدهاند.
بحران آلاینده های محیط زیستی
نماینده مردم شهرستانهای رشت و خمام در مجلس گفت: حدود ۴۰ سال است که مردم از این وضعیت آسیب دیدهاند و با تداوم این وضع و جریان شیرآبهها کم کم تالاب انزلی و دریای خزر را از دست میدهیم. سایت پسماند و محل دفن زباله سراوان از معضلات استان و مشکلات اصلی مردم است.
همچنین مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی با بیان اینکه وضعیت فعلی سایت دفن پسماند شهرستان ارومیه مورد تأیید اداره کل حفاظت محیط زیست نیست، اظهار کرد: دستگاه های کم کار در حوزه مدیریت پسماند به مراجع قضائی معرفی شدند.
علاوه بر این، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان شهریار از پلمپ یک واحد آلاینده صنایع غذایی توسط کارشناسان این اداره خبر داد. به گفته وی پلمب مرکز مذکور به دلایلی همچون رهاسازی فاضلاب خام این واحد در محیط و عدم مدیریت فاضلاب تولیدی و پساب صورت گرفته است.