در جریان جنگ غزه که از اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد، حداقل پنج خبرنگار فلسطینی که از هلیشات برای مستندسازی و تهیه گزارش استفاده می‌کردند، کشته یا به‌شدت مجروح شده‌اند. این یکی از نتایج تحقیقات مشترک ار‌اف‌ای و یازده رسانه بین‌المللی دیگر است که به ابتکار کنسرسیوم فوربیدن استوریز (Forbidden Stories) انجام شده است. این تحقیق نشان می‌دهد که خبرنگاران فلسطینی، به‌ویژه آن‌هایی که از فناوری‌های تصویربرداری هوایی استفاده می‌کردند، هدف حملات سیستماتیک ارتش اسرائیل قرار گرفته‌اند.
شادی الطباطیبی، خبرنگار و اپراتور هلیشات فلسطینی، قبل از شروع جنگ جنگ غزه تصاویری هوایی از غروب‌های این سرزمین واقع در ساحل دریای مدیترانه و خیابان‌های شلوغ این منطقه منتشر می‌کرد. اما پس از حمله مرگبار حماس به اسرائیل و حمله متقابل اسرائیل، تصاویر هوایی شادی نمایانگر ویرانی‌های گسترده، ساختمان‌های فرو ریخته و دود ناشی از بمباران‌ها بود.
این جوان ۳۰ ساله که فارغ‌التحصیل دانشگاه الازهر غزه است در گفتگو با رادیو بین‌المللی فرانسه گفت: «همیشه عاشق تصویربرداری هوایی بودم. در ابتدا بالای برج‌ها می‌رفتم تا [از غزه] از بالا عکاسی کنم. رویای داشتن یک پهپاد ر ا در سر می‌پروراندم.» او سرانجام یک هلیشات چند برابر گران‌تر ار قیمت واقعی آن خریداری می‌کند، چرا که در نوار غره که تحت محاصره اسرائیل قرار دارد، دسترسی به بسیاری از اجناس تنها از طریق قاچاق امکان‌پذیر است.
در ژانویه ۲۰۲۴، شادی قرار بود با دوستش مصطفی ثریا برای تصویربرداری از ویرانی‌ها برود، اما در آخرین لحظه منصرف شد. مصطفی هنگام کار با پهپاد در یک حمله هوایی اسرائیل کشته شد. شادی پس از این حادثه می‌گوید: آن روز برای اولین بار از پهپادها و شغل خبرنگاری متنفر شدم.
هدف قرار دادن خبرنگاران استفاده کننده از هلیشات
در ادامه خبرنگاران دیگری که با پهپاد کار می‌کردند هدف قرار گرفتند؛ در ۲۴ فوریه، عبدالله الحاج، خبرنگار فلسطینی در حمله‌ای که درست پس از فرود آوردن پهپادش رخ داد، هر دو پای خود را از دست داد. در ۲۶ آوریل، ابراهیم و ایمن الغرباوی، دو برادر خبرنگار در اولین تلاش خود برای تصویربرداری با پهپاد، کشته شدند.
شادی الطباطیبی که از این حوادث وحشت‌زده شده بود، در نهایت در ماه مه ۲۰۲۴ از غزه خارج شد. او می‌گوید: «می‌دانستم که اسرائیلی‌ها تلفنم را ردگیری می‌کنند. شب‌ها آن را در جایی مخفی می‌کردم و بدون آن به خانه برمی‌گشتم تا خانواده‌ام در امان باشند».
نبود قاعده مشخص در ارتش اسرائیل
یک سرباز ذخیره اسرائیلی که در نظارت بر عملیات نظامی در غزه شرکت داشته، به فوربیدن استوریز گفت که هیچ دستورالعمل رسمی درباره مواجهه با پهپادها دریافت نکرده‌اند، اما فضای عمومی این بوده که «هر کسی که پهپاد هدایت کند، باید هدف قرار گیرد».
موریس هیرش، مشاور حقوقی سابق ارتش اسرائیل می‌گوید: هر خبرنگاری که گزارشی منتشر کند که می‌تواند موقعیت نظامیان را فاش کند، یک هدف مشروع است. اما در مقابل، اران شامیر بورر، یک مقام سابق ارتش معتقد است که «استفاده غیرنظامی از پهپاد به‌معنای شرکت در درگیری نیست» و ارتش باید در هدف‌گیری خبرنگاران دقت بیشتری داشته باشد.
در مارس ۲۰۲۵، پروژه‌ای توسط فوربیدن استوریز راه‌اندازی شد تا تصاویری را بازسازی کند که به واسطه هدف قرار گرفتن خبرنگاران کشته شده امکان وجود نداشته‌اند. در همین راستا، محمود السلیم الباصوص، خبرنگار فلسطینی که سابقه همکاری با خبرگزاری رویترز و آناتولی را داشت، اقدام به تصویربرداری کرد. اما تنها چند روز بعد در ۱۵ مارس در یک حمله هوایی اسرائیل کشته شد.
ارتش اسرائیل مدعی شد که «تروریست‌های فعال در حال استفاده از پهپاد» را هدف قرار داده است. اما نام محمود در لیست افراد مورد ادعای ارتش نبود. تحقیقات فوربیدن استوریز نشان داد که فردی با نامی مشابه، که ارتش اسرائیل او را عضو حماس معرفی کرده بود، اساساً در این حمله کشته نشده است.
سرکوب خبرنگاران یا تهدید امنیتی؟
ارتش اسرائیل در پاسخ به درخواست فوربیدن استوریز برای ارائه شواهد، از ارائه جزئیات بیشتر خودداری و ادعاهای مربوط به هدف قرار دادن سیستماتیک خبرنگاران را رد کرد. اسرائیل ادعا می‌کند که تنها اعضای گروه‌های مسلح و افرادی را که مستقیما در درگیری‌ها شرکت دارند، هدف قرار می‌دهد. اما مستندات متعدد نشان می‌دهد که خبرنگاران، به‌ویژه آن‌هایی که از پهپاد استفاده می‌کنند، به‌طور خاص هدف قرار می‌گیرند. بنیاد بشردوستانه الخیر که تیم محمود السلیم الباصوص برای آن کار می‌کرد، می‌گوید که این حمله عامدانه انجام شده و مأموریت آن‌ها کاملاً بشردوستانه بوده است. این سازمان و منابع دیگر، از جمله نمایندگان حماس، تأکید دارند که این خبرنگار هیچ ارتباطی با این گروه یا جهاد اسلامی نداشته است.
شادی الطباطیبی هم به رادیو بین‌المللی فرانسه گفت: «من هیچ ارتباطی با این چیزها ندارم. من فقط یک خبرنگارم و وظیفه‌ام اطلاع‌رسانی، پوشش دادن رویدادهای سرزمینم و نشان دادن واقعیت زندگی مردم است».
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید