زینب اسماعیلی: عربستان از عراق خواسته بین تهران و ریاض میانجیگری کند. این را روز گذشته وزیر کشور عراق در تهران گفته است. او با اشاره به سفر اخیر خود به عربستان و دیدار با ولیعهد این کشور گفت: محمدبن سلمان رسما از من درخواست کرد عراق واسطه‌ای بین ایران و عربستان برای کاهش تنش‌ها باشد.
این نخستین‌بار است که اعلام می‌شود عربستان از کشوری تقاضا کرده تا میانجی رابطه و کاهش تنش با ایران باشد. از دی‌ماه سال ۹۴ که عربستان رابطه‌اش با ایران را قطع کرد، کشورهای مختلفی برای میانجیگری بین ایران و عربستان اعلام آمادگی کرده بودند؛ عراق هم یکی از آنها بود. ایران در مواجهه با همه این اعلام آمادگی‌ها، گفته بود علاقه‌مند به حل مشکلات با عربستان است اما عربستان واکنش مثبتی به این میانجیگری‌ها از خود نشان نداد. رابطه عربستان و ایران در سال‌های دولت محمود احمدی‌نژاد کاهش یافت و درحالی‌که حسن روحانی سال ۹۲ و بعد از انتخاب‌شدن به ریاست‌جمهوری در اولین کنفرانس خبری‌اش گفت که علاقه‌مند توسعه روابط با همسایگان به‌ویژه عربستان است اما چرخ به گونه‌ای چرخید که سال ۹۴ شاهد قطع رابطه دو کشور بودیم. عربستان از مذاکرات هسته‌ای و گفت‌وگوهای دوجانبه محمد‌جواد ظریف و جان کری، بسیار عصبانی بود، به‌دست‌آمدن برجام نفتی بر آتش رقابت
همراه با نفرت عربستان از ایران شد. به زعم عربستان، ایران با آمریکا در مسائل منطقه‌ای نیز به تفاهمی دست یافته‌اند زیرا جان کری چنین مفهومی را به آنها القا می‌کرد؛ اگرچه مذاکره‌کنندگان ایرانی تأکید داشتند موضوع مذاکره تنها هسته‌ای است و اجازه مذاکره درباره مسائل منطقه را ندارند.
ریاض به یکی از بدترین نقاط از رابطه دیرسالش با واشنگتن رسید، باراک اوباما و جان کری سخت درگیر مذاکره با ایران بر سر مسئله هسته‌ای بودند و قصد داشتند در پایان دولت و کارنامه‌شان این گره را بازشده نشان دهند. اینها همراه شد با تغییرات در عربستان، ملک عبدالله پادشاه کهن‌سال و محافظه‌کار عربستان که با جمهوری اسلامی ایران و آیت‌الله هاشمی‌‌رفسنجانی قرابتی داشت، دار فانی را وداع گفت و جایش را ملک سلمان، پادشاهی گرفت که از ابتدای کار، جوانی و خامی را بر پیشانی‌اش گذاشتند. در همان اوایل کار، سعود الفیصل وزیر خارجه کهنه‌کاری که می‌توانست به بهانه شرایط جسمی در میانه مذاکرات هسته‌ای، جان کری را به فرودگاه در وین و داخل هواپیمای اختصاصی‌اش بکشاند، برکنار شد. عادل الجبیر سفیر سابق عربستان در آمریکا، جانشین او شد که هفته‌ای یکی، دو بار ادعایی علیه ایران مطرح می‌کند تا از قافله ایران‌ستیزی عقب نماند.
در همین دوره، عربستان برای رقابت با ایران پا در زمین یمن گذاشت و در نبردی سخت، گیر کرد که هنوز با وبا و کودک‌کشی و نسل‌کشی ادامه دارد. سوریه نیز زمین دیگری از رقابت‌های منطقه‌ای و حاد ایران و عربستان است.
دی‌ماه سال ۹۴ همین تنش‌ها در سطح ملایمی ادامه داشت اما اعدام شیخ نمر، روحانی معترض شیعه در عربستان، موجب اعتراض‌هایی در ایران شد. عده‌ای دامنه اعتراض را آن‌قدر بالا بردند که به ساختمان سفارت عربستان در تهران و کنسولگری این کشور در مشهد حمله کردند و ساختمان را آتش زدند. اگرچه این پرونده در سیستم قضائی ایران مفتوح و در حال بررسی است اما این اقدام تأثیرات بین‌المللی خود را گذاشت؛ عربستان رابطه‌اش را با ایران قطع کرد و در یارگیری منطقه‌ای علیه ایران چند کشور را با خود همراه کرد که برخی از کشورها دست به کاهش رابطه با ایران زدند. این فصلی جدید در رابطه دو کشور بود. ایران و عربستان اگرچه همیشه در رقابت با هم بودند و اوج تنش را در ماجرای کشتار حجاج در دهه ۶۰ تجربه کرده بودند، اما این بار فاجعه تلخ کشتار حجاج در منا بر آتش نفرت افزود. اعزام حجاج نیز یک سال معلق شد. همین‌ها کافی بود تا دو کشور در سردترین فصل رابطه قرار گیرند.
بین دو کشور نه مذاکره‌ای صورت گرفت و نه ملاقاتی. تنها در یک مورد پاییز سال ۹۳، اولین دور مذاکرات سوریه در وین درحالی‌که ایران و ۱۸ کشور دیگر دعوت بودند، بین هیئت‌های دیپلماتیک
سلام‌و‌علیکی ردوبدل شد که مقامات دیپلماتیک ایرانی حاضر در آن نشست، آن را تنها یک احوالپرسی مرسوم بین دیپلمات‌ها تفسیر کردند. رفتاری مشابه در ۱۰ مرداد در حاشیه نشست فوق‌العاده کشورهای همکاری اسلامی در استانبول بین ظریف و الجبیر رخ داد و تا سطح مصافحه پیش رفت.
در همه این مدت، سکان این همه اختلاف‌افکنی با ایران در ریاض در دستان عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان و محمد بن سلمان ولیعهد دوم پیشین و ولیعهد فعلی است که به سرعت در حال پیمودن مسیر پادشاهی است. او که مواضعی ضدایرانی داشته، در ملاقاتی که تیرماه با قاسم الاعرجی وزیر کشور عراق داشته، از او خواسته عراق میانجی رابطه دو کشور باشد. او ۲۷ تیرماه به عربستان سفر کرد. امیر عبدالعزیز بن سعود بن نایف وزیر کشور عربستان از هیئت عراقی استقبال کرد. روز گذشته وزیر کشور عراق در سفر به تهران و در ملاقات با وزیر کشور ایران گفته که ولیعهد عربستان از عراق برای میانجیگری میان تهران و ریاض درخواست کرده است.
به گزارش ایسنا، وزرای کشور ایران و عراق یادداشت‌تفاهم همکاری برای فراهم‌کردن تسهیلات بیشتر برای زائران مراسم اربعین حسینی و گسترش همکاری‌ها در جهت حل موضوعات و مشکلات مشترک امضا کردند.
وزیر کشور عراق در این نشست با اشاره به سفر اخیر خود به عربستان و دیدار با ولیعهد این کشور گفت: محمدبن سلمان رسما از من درخواست کرد عراق واسطه‌ای بین ایران و عربستان برای کاهش تنش‌ها باشد. پیش از این نیز ملک سلمان این درخواست را داده بود. من هم به آنها گفتم شما باید با احترام و بهترین وجه با حجاج ایرانی رفتار کنید و اجازه دهید آنها وارد قبرستان بقیع شوند که طرف عربستانی هم وعده‌هایی در این زمینه داد و الان هم بقیع به روی حجاج ایرانی باز است. ما معتقدیم روابط دوستانه ایران و عربستان به تأمین امنیت منطقه کمک می‌کند.
رحمانی‌فضلی نیز در پاسخ به وزیر کشور عراق گفت: احترام و عزت حجاج ایرانی برای ما بسیار مهم است. ما همیشه دنبال روابط با عربستان بوده‌ایم. سیاست ایران همکاری مؤثر با کشورهای منطقه است و ما در قطع روابط هیچ‌گاه پیش‌قدم نبوده‌ایم. امیدواریم کشورهای منطقه با حمایت مردم خود و دوری از دشمنان واقعی اسلام و دست در دست هم به دنبال حل مسائل مسلمانان باشند.
اگرچه مشخص نیست این میانجیگری در چه سطحی و چگونه انجام شود اما هنوز می‌توان به همان سخن دیپلمات‌های ایران تأکید کرد که ایران و عربستان به‌عنوان دو کشور بزرگ جهان اسلام، می‌توانند بدون میانجی نیز مشکلات خود را حل کنند. این مستلزم تمایل دو طرف برای نشستن پای میز مذاکره است تا مسائل را طرح و برای حل آن چاره پیدا کنند. اگرچه برخی مشکلات دو کشور مثل نقشی که برای خود در جهان اسلام قائل هستند، به نظر نمی‌رسد که قابل مذاکره یا حل‌شدنی باشد.
از: شرق
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید