از دهه ۷۰ تا امروز، در پوشش پروژه‌های عمرانی-امنیتی توسعه حرم شاهچراغ بخش مهم معماری قدیمی شهر، کوچه‌ها و خیابان‌کشی‌ها از بین رفته است
این روزها نام شیراز با ویرانی، سرقت آثار تاریخی، زمین‌خواری و تصاحب اجباری املاک با مجوز تولیت حرم شاهچراغ و طرح مصوب رهبر جمهوری اسلامی ایران گره خورده است. چهره‌های شاخص مبارزه با فساد در شیراز معتقدند ارزش رانت و فساد اقتصادی که به نام توسعه حرم شاهچراغ و نظر علی خامنه‌ای و به کام دلالان، زمین‌خواران و تجاری‌سازان امنیتی، مذهبی و سیاسی نظام در این شهر رخ داده است، قابل ارزیابی نیست. ارزش ریالی آسیب‌های ناشی از اجبار مردم به تخریب خانه‌های تاریخی، همین‌طور تخریب خیابان‌ها، کوچه‌ها و اماکن قدیمی در هسته اولیه شکل‌گیری شیراز را هم که قدمت بافت آن به قبل از اسلام تا قرن اول هجری می‌رسد، نمی‌توان مشخص کرد.
تخریب شبانه و خریدوفروش علنی تزیینات خانه‌های تاریخی مانند نقوش، خطوط، کاشی‌کاری و آینه‌کاری‌های سقفی و دیواری، در و پنجره‌های قدیمی آسیبی جبران‌ناپذیر است که باندهای قدرت در یکی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران انجام داده‌اند.
حالا دولت ابراهیم رئیسی هم به کمک منتفعان سیاسی، امنیتی و مذهبی تخریب بافت قدیمی شیراز آمده است که به بهانه توسعه مجدد حرم شاهچراغ و خیابان‌کشی در طرح ۵۷ هکتاری، قصد دارند ۲۰۰ خانه تاریخی باقی‌مانده از دوره‌های صفویه، زندیه و قاجار را تخریب کنند و مخالفان این جریان هم تنها کنشگران اجتماعی، علاقه‌مندان میراث و تعدادی از دانشگاهیان‌اند.
گفته شده در موج جدید تخریب حتی بنای مسجد عتیق شیراز که قدمت آن به دوره صفاریان می‌رسد و مدارس مقیمیه و منصوریه با بیش از شش قرن قدمت، از آسیب در امان نخواهند بود و در میانه پروژه‌های تخریب بافت تاریخی شهر، به مکان‌های جداافتاده و غریب تبدیل می‌شوند که دیگر با بافت شهری ارتباط طبیعی ندارند.
این تنها آسیبی نیست که طی سه دهه اخیر به بافت تاریخی یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین شهرهای ایران وارد شده است. از دهه ۷۰ تا امروز، در پوشش پروژه‌های عمرانی-امنیتی توسعه حرم شاهچراغ بخش مهم معماری قدیمی شهر، کوچه‌ها و خیابان‌کشی‌ها از بین رفته و امروز دیگر نشانی از آن‌ها نمانده است.
در دهه ۷۰، متولیان امر به بهانه ایجاد مرکز فرهنگی که بعدتر کاربری اقتصادی پیدا کرد، بافت تاریخی ضلع جنوبی حرم شاهچراغ را تخریب کردند و مجتمع تجاری بین‌الحرمین را ساختند که بعدها هتلی در آنجا ساخته شد و ساختمان شورای شهر به آن مکان منتقل شد. از نکات بارز این ساختمان، تناسب نداشتن معماری و کاربری آن با بافت تاریخی و حتی حرم شاهچراغ است.
مجموعه تجاری نیکان در محل مدرسه خان و بر خیابان لطفعلی‌خان در جنوب و شرق بازار وکیل نیز در اراضی بافت قدیم شهر شیراز و کنار بازار وکیل با وسعت ۳۳ هزار متر ساخته شد که ۲۱ هزار متر آن منازل قدیمی خریداری و تخریب شده است؛ اتفاقی نادر در شهری تاریخی که ظرفیت گردشگری فعال آن به مجموعه تجاری تبدیل شده است.
یکی از افراد مطلع در شهرداری شیراز در این مورد به خبرنگار ایندیپندنت فارسی گفت: «در مورد خرید املاک مسکونی بافت قدیم و ساخت مجتمع نیکان تنها تخلف مربوط به خرید ارزان املاک مردم و گرفتن مجوز ساخت تجاری با رانت سیاسی نیست. در بحث پرداخت عوارض ساخت تجاری، برای ۱۵ هزار مترمربع واحد تجاری کمتر از دو میلیارد تومان عوارض دریافت شده؛ در صورتی که در کنار همین مجتمع برای ۱۰۰ مترمربع اضافه بنای تجاری، از یک فروشگاه لوازم‌خانگی ۹۷۰ میلیون تومان عوارض گرفته شد.»
این مقام آگاه همچنین توضیح داد: «خرید املاک مردم بدون اینکه متوجه برنامه‌ریزی برای تغییر کاربری‌ها باشند، بخشی از طریق تحت‌فشار قرار دادن ساکنان و قطع خدمات شهری انجام شد. موضوعی که بی‌تردید تخلفی آشکار است؛ اما مقام‌های سیاسی، امنیتی و حتی مقام‌های قضایی شیراز از تجاری‌سازان حمایت کردند و صدای مردم به جایی نرسید.»
با آغاز طرح حرم تا حرم و ۵۷ هکتاری در سال ۱۳۸۷، هم‌زمان با سفر علی خامنه‌ای به شیراز، کنشگران اجتماعی، علاقه‌مندان میراث فرهنگی و استادان معماری و شهرسازی به تخریب بافت تاریخی اعتراض کردند. آن‌ها با اشاره به تجربه اسف‌بار تخریب به بهانه توسعه حرم و ساخت مجتمع تجاری بین‌الحرمین در دهه ۷۰، تاکید کردند که خالی شدن هویت شیراز از سابقه تاریخی آن حتی به حرم شاهچراغ و موقعیت آن نیز آسیب جدی وارد کرده است.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید