محمدباقر قالیباف رئیس مجلس ایران در جلسه علنی روز یکشنبه (۱۱ اردیبهشت/ثور) گفته است که آمریکا با “بهره‌گیری” از داعش به دنبال ایجاد ناامنی در افغانستان است تا به گفته او “تا با ایجاد فتنه قومی – مذهبی در افغانستان مردم مظلوم این کشور را در بحرانی بی‌سابقه فرو برده و از حکومت مستقر در کابل باج خواهی کند”.

آقای قالیباف با ابراز نارضایتی نسبت به امنیت در افغانستان افزوده که دولت ایران تامین امنیت در افغانستان را وظیفه کابل می‌داند “که متاسفانه تاکنون نتوانسته به وظیفه خود عمل کند”.

رئیس مجلس ایران همچنین “تشکیل دولت فراگیر که همه اقوام افغانستان را نمایندگی کند” را از الزامات موفقیت در تامین امنیت پایدار محسوب کرده است.

حملات اخیر در افغانستان به خصوص انفجارها در مساجد شیعیان که بیشتر موارد آن را گروه داعش به عهده گرفته است، موجب نگرانی مقام‌های ایرانی شده است.

در چند روز گذشته برعلاوه آقای قالیباف، چند مقام ارشد دیگر ایران نیز از وضعیت در افغانستان ابراز نگرانی کرده‌اند.

ایران نگران امنیت نمایندگی‌های دیپلماتیک خود در افغانستان است

حسین امیر عبداللهیان، وزیر خارجه ایران نیز در سخنانی از مسئولان حکومت طالبان خواسته است تا درباره امنیت نمایندگی‌های ایران در افغانستان اطمینان دهند.

وزارت خارجه ایران همچنین در بیانیه‌ای از تهدیدات امنیتی بر ساختمان سفارت ایران در کابل و کنسولگری‌های این کشور در ولایات هرات، بلخ، قندهار و ننگرهار ابراز نگرانی کرده است.

نظر به این خبرنامه، آقای امیرعبداللهیان در صبحت تلفنی با امیر خان متقی، وزیر خارجه طالبان خواستار اتخاذ تدابیر امنیتی به منظور اطمینان از امنیت نمایندگی‌های ایران در افغانستان شده است.

در این خبرنامه آمده که آقای متقی به وزیر خارجه ایران اطمینان داده است که امنیت نمایندگی‌های دیپلماتیک ایران در افغانستان را تامین خواهند کرد. اما جزئیاتی بیشتری از این صحبت‌ها را منتشر نشده است.

همچنین اخیرا، حسن کاظمی قمی، نماینده رئیس‌جمهور ایران در امور افغانستان نیز در توییتی با اشاره به تحولات و حوادث اخیر افغانستان نوشت که عاملان رویدادهای اخیر در تلاش ایجاد “فتنه و آشوب قومی-مذهبی” در افغانستان هستند. او افزود: زمان آن فرا رسیده که حاکمان با تشویق و بهره‌گیری از همه ظرفیت‌های ملی و نخبگانی برای کشوری امن سعی نمایند. زمان محدود است.”

به نظر می‌رسد هدف قرار گرفتن مساجد و مراکز آموزشی شیعیان از سوی داعش در افغانستان مقام‌های ایرانی را بیشتر نگران کرده است.

آیا تنش میان افغانستان و ایران افزایش یافته است؟

قبل از حاکمیت دوباره طالبان در افغانستان، با وجود نارضایتی دولت پیشین افغانستان، دولت ایران با طالبان که آن زمان در جنگ با دولت بود، روابط نزدیک برقرار کرد. محمد جواد ظریف، وزیر خارجه سابق ایران میزبان رهبران طالبان در ایران شد.

ولی با گذشت چند ماه از به قدرت رسیدن طالبان، روابط ایران و گروه طالبان دچار تنش شده است. موضوعاتی مانند حقابه، مهاجرین و تنش‌های مرزی از جمله موارد اختلاف بوده است.

در هفته‌های اخیر گزارش‌ها از بدرفتاری در برابر مهاجران افغانستان در ایران منتشر شد. همزمان گزارش‌هایی از زد وخوردهای مرزی که به فرستادن نیروهای نظامی بیشتر از سوی ایران به مرز این کشور با افغانستان منجر شد، منتشر شده است.

درچند روز گذشته، گروه موسوم به دولت اسلامی (داعش) هم فعالیت خود در افغانستان را افزایش داده و طی رشته انفجارهایی باعث کشته و زخمی شدن ده‌ها نفر شده است.

شماری از این حملات شیعه‌های افغانستان را هدف قرار داده است که موجب نگرانی ایران در همسایگی این کشور شده است.

پیشینه روابط ایران با طالبان

ایران هرچند هنگام حمله آمریکا به افغانستان به نیروهای آمریکایی کمک نظامی و اطلاعاتی کرد، و در کنفرانسی که در سال ۲۰۰۲ برای بازسازی افغانستان در شهر بن در آلمان برگزار شد، حضوری فعال داشت.

اما در پی ظهور داعش در افغانستان در سال ۲۰۱۵، ایران همکاری خود با طالبان را به منظور محافظت از مرزهایش افزایش داد. بخش‌های از نواحی مرزی دو کشور در اختیار این گروه قرار گرفت. این “همکاری پنهانی” در عین حال به گسترش روابط دیپلماتیک نیز منجر شد.

حد و حدود روابط طالبان با ایران هنگامی مشخص شد که ملا اختر منصور، رهبر پیشین این گروه، هنگامی که در ماه مه ۲۰۱۶ از ایران به پاکستان بازمی‌گشت، در حمله پهپادی آمریکا کشته شد.

ایران نخستین بار در اواخر ۲۰۱۸ اذعان کرد که میزبان فرستادگان طالبان بوده است. به گفته این کشور دولت افغانستان در جریان این دیدارها بوده است و هدف مذاکرات را “حل و فصل مشکلات امنیتی در افغانستان” اعلام کرد.

در پی توافق سال ۲۰۲۰ میان طالبان و ایالات متحده برای خروج نیروهای این کشور از افغانستان، ایران از واشنگتن به خاطر بها ندادن به مذاکرات بین دولت افغانستان و طالبان انتقاد کرد. اما محمد جواد ظریف، وزیر خارجه پیشین این کشور، در سخنانی عمومی اعلام کرد که “طالبان قطعا بخشی از آینده افغانستان است، ولی نه همه آن.”.

اکنون ایران بر فراگیر بودن دولت طالبان تاکید دارد. تمام وزیران سرپرست حکومت طالبان مردان میان‌سال سنی‌مذهب هستند. اکثر آن‌ها از قومیت پشتون و عالم دین (روحانی) هستند.

از: بی بی سی