هاوری یوسفی
انتشار «منشور همبستگی و سازماندهی برای آزادی ایران»، با نام اختصاری «مهسا»، که از سوی شاهزاده «رضا پهلوی»، «حامد اسماعیلیون»، «نازنین بنیادی»، «شیرین عبادی»، «مسیح علینژاد» و «عبدالله مهتدی»، چهره‌های سرشناس مخالف جمهوری اسلامی امضا شده، واکنش منفی عمده احزاب اصلی کرد مخالف جمهوری اسلامی ایران را به‌دنبال داشته است.
احزاب کرد جز حزب «کومه‌له کردستان ایران» به رهبری «عبدالله مهتدی»، جملگی منشور مهسا را رد و مخالفت خود را با آن اعلام کرده‌اند.
«ایران‌وایر» در همین رابطه با «ابراهیم علیزاده»، دبیر اول «کومله، سازمان کردستان حزب کمونیست ایران»، «محمد نظیف قادری»، عضو مرکز رهبری و مسوول روابط عمومی «حزب دمکرات کردستان ایران»، «عمر ایلخانی‌زاده»، معاون رهبر «حزب کومله کردستان ایران» و «سیامند معینی»، یکی از دو رهبر مشترک «حزب حیات آزاد کردستان (پژاک)» گفت‌وگو کرده است.
«ایران‌وایر» در این گزارش، صرفا راوی اظهارنظر رهبران و نمایندگان احزاب کرد است و اظهارات موافق و مخالف بیان شده و عبارات به‌کار رفته در آن، لزوما بازتاب دهنده دیدگاه «ایران‌وایر» نیست.
***
منشور مهسا که ۱۹اسفند۱۴۰۱منتشر شد، راه رسیدن به ایرانی آزاد و دموکراتیک را، گذار از جمهوری اسلامی می‌داند. این منشور که دارای ۱۷ بند است، با تکیه بر حکمرانی دموکراتیک، حقوق‌بشر، کرامت انسانی، عدالت، صلح، پایداری محیط‌‌زیستی و شفافیت اقتصادی، تاکید کرده که گذار از جمهوری اسلامی «نیازمند سه عامل همبستگی، سازماندهی و مبارزه‌ی مستمر است.»
در میان احزاب کرد مخالف جمهوری اسلامی، تنها حزبی که از منشور مهسا حمایت کرده و برای جلب حمایت از آن نیز فعال است، حزب کومه‌له کردستان ایران به رهبری عبدالله مهتدی، از امضا کنندگان منشور مهسا است.
عمر ایلخانی‌زاده، معاون عبدالله مهتدی، رهبر حزب کومله کردستان ایران در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» پیش از اشاره به تفاوت رویکرد حزب مطبوع خود با دیگر احزاب کرد مخالف منشور مهسا، تاکید کرد: «سیاست رسمی حزب کومله در حال حاضر جلب حمایت حداکثری از منشور مهسا در میان احزاب کرد و سایر احزاب و سازمان‌های سیاسی در سطح سراسری است.»
عمر ایلخانی‌زاده، در پاسخ به منتقدان پیوستن حزب کومله کردستان ایران به منشور مهسا مخصوصا در فضای سیاسی کردستان، توضیح می‌دهد: «از دیدگاه حزب ما به‌عنوان سازمانی جمهوری‌خواه و فدرالیست، اصل بر کلمات و الفاظ نیست، بلکه مضمون است. حزب ما تمرکززدایی از قدرت با سپردن اختیارات مالی، اداری و سیاست‌گذاری به نهادهای منتخب استانی، شهری و ناحیه‌ای، پذیرش گوناگونی زبانی، قومی، مذهبی و فرهنگی، استقرار یک نظام دموکراتیک سکولار از طریق انتخابات آزاد بر اساس برابری در پیشگاه قانون را مثبت ارزیابی می‌کند و این موازین را جزو خطوط اصلی فدرالیسم می‌داند؛ البته بدون حساسیت نسبت عنوان کردن این لفظ. هرچند باید تاکید کنم که همه منویات ما به‌عنوان کومله کردستان ایران در منشور مهسا گنجانده نشده، اما آن را قابل تغییر و اصلاح هم می‌دانیم.»
عمر ایلخانی‌زاده؛ منشور مهسا تمرکززدایی را تضمین کرده است
ایلخانی‌زاده اما توجه به ظرایف مفهومی مندرج در منشور مهسا برای فهم ظرفیت‌های دموکراتیک آن، به‌ویژه برای اقلیت‌های اتنیکی ایران از جمله کردها را ضروری می‌داند: «در منشور مهسا به‌جای ملت ایران و برای پذیرش تکثر و تنوع اتنیک‌های ساکن ایران، بر ترکیب واژگانی مردم ایران تاکید شده است. مضاف بر این، منشور مهسا تمرکززدایی از قدرت سیاسی در ایران آینده را تضمین کرده و به آن متعهد خواهد بود. همچنین، اغلب بندهای منشور مهسا منطبق بر موازین اعلامیه جهانی حقوق‌بشر و میثاق‌های بین‌المللی است.»
به گفته عمر ایلخانی‌زاده، منشور مهسا قبل از هر چیز، همبستگی برای دوران گذار از جمهوری اسلامی است و نه بیش‌تر. چون پس از سرنگونی جمهوری اسلامی است که احزاب و سازمان‌های سیاسی در راستای استراتژی‌های سیاسی مطلوب خود در یک نظام دموکراتیک پارلمانی، وارد ائتلاف‌های گوناگون و همچنین رقابت سیاسی خواهند شد نه پیش از آن.
آقای ایلخانی‌زاده، در ادامه گفت‌وگو با «ایران‌وایر» اما از تدوین منشور کردستان به‌عنوان خاستگاه انقلاب ژینا در راستای همگرایی و همکاری بیش‌تر احزاب موجود در سراسر ایران سوای منشور مهسا خبر داد و گفت: «حزب ما به همراه حزب دمکرات در مرکز همکاری، در حال تدوین منشور کردستان با افق سراسری هستیم که برآمده از کردستان به‌عنوان خاستگاه انقلاب ژینا است. لازم به اشاره است که این منشور به لحاظ مبنایی، تخالف و تداخلی هم با منشور مهسا ندارد.»
گفتنی است که مرکز همکاری احزاب کردستان ایران مرکب از دو حزب دمکرات کردستان ایران و حزب کومله کردستان ایران است و سایر احزاب کرد به‌ویژه کومله، سازمان حزب کمونیست ایران و حزب حیات آزاد کردستان (پژاک)، در این مرکز حضور ندارند. حزب کومله کردستان ایران به رهبری عبدالله مهتدی، در سال ۲۰۰۰ میلادی از کومله، سازمان حزب کمونیست ایران منشعب شده است.
ابراهیم علیزاده؛ فاقد وجاهت مردمی و اجتماعی است
ابراهیم علیزاده، دبیر اول کومه‌له، سازمان کردستان حزب کمونیست ایران در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» ضمن اعلام مخالفت خود با منشور مهسا تاکید می‌کند که انتشار این منشور به همبستگی میان احزاب مخالف جمهوری اسلامی به‌ویژه احزاب کرد آسیب زده و باعث ایجاد «تفرقه» در میان عمده احزاب کرد نیز شده است.
ابراهیم علیزاده معتقد است که مخاطب اصلی منشور مهسا نه مردم در داخل کشور، بلکه آمریکا و کشورهای اروپایی و هدف آن هم به‌طور کلی رایزنی با دولت‌های دموکراتیک غربی برای منزوی ساختن جمهوری اسلامی در سطح جهانی و جلب حمایت کشورهای غربی است.
به باور او، اما آمریکا و دولت‌های اروپایی این منشور را جدی نخواهند گرفت چون امضا کنندگان آن را محرک‌های اصلی خروش انقلابی مردم و ادامه اعتراضات سراسری در داخل کشور نمی‌دانند و از ظرفیت سازمانی و اجتماعی برای بسیج مردمی آن‌ها هم بی‌خبر نیستند.
آقای علیزاده از سوی دیگر، منشور مهسا را محصول رقابت سیاسی میان «طرفداران رضا پهلوی» و «سازمان مجاهدین خلق» برای دستیابی به قدرت سیاسی در ایران آینده می‌داند: «ما بر این باوریم که همکاری و همگرایی با رضا پهلوی و یا سازمان مجاهدین خلق که به‌نوعی در حال رقابت با یکدیگر برای جلب حمایت دولت‌های غربی به‌ویژه آمریکا علیه جمهوری اسلامی هستند، از اساس با روح انقلاب ژینا و خواست‌های دموکراتیک آن در تضاد است.»
دبیر اول کومه‌له، همچنین جایگاه مردمی و موقعیت اجتماعی امضا کنندگان منشور مهسا در داخل ایران را «ضعیف» ارزیابی می‌کند:
«از دیدگاه حزب ما، امضا کنندگان منشور مهسا به‌رغم هیاهوی رسانه‌ای، فاقد جایگاهی متشکل، مردمی و اجتماعی در داخل کشور هستند. مثلا، آقای عبدالله مهتدی، نماینده جامعه کردستان است؟ آیا سازمان مطبوع او به تنهایی می‌تواند مردم کردستان را به اعتصاب عمومی فرابخواند؟ همچنین آیا رضا پهلوی می‌تواند جنبش ژینا که در حال حاضر تا حدودی فروکش کرده، دوباره به خیابان‌ها بکشاند؟ قطعا نه.»
او در ادامه نقد خود از منشور مهسا توضیح می‌دهد که کومه‌له، سازمان کردستان حزب کمونیست ایران، به‌عنوان حزبی که به حق تعیین سرنوشت باور دارد، خلاصه کردن اعلامیه جهانی حقوق‌بشر و قوانین و کونوانسیون‌ها بین‌المللی در فرمول‌های کلی، گریز از حق تعیین سرنوشت ملیت‌های گوناگون در ایران است:
«مساله اصلی امضا کنندگان منشور مهسا عدم پذیرش ایران به‌عنوان یک کشور چند ملیتی و به رسمیت نشناختن حق تعیین سرنوشت ملیت‌های تحت ستم در این کشور به‌مثابه یک اصل حقوقی شناخته شده در قوانین بین‌المللی است. امضا کنندگان منشور مهسا اما برای حفظ همبستگی صوری خود، کانون اصلی مشکل، یعنی حق تعیین سرنوشت ملیت‌های تحت ستم درون ایران را انکار کرده‌اند.»
او با اشاره به بند دوم و سیزدهم این منشور، یعنی «حفظ یکپارچگی سرزمینی ایران» و «انحلال سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ارتش»، که وظیفه آن دفاع از یکپارچگی سرزمینی تعریف شده، گفت: «ترکیب واژگانی یکپارچگی سرزمینی و همچنین دفاع از آن توسط ارتش، در حالی که هنوز نه به دار است و نه به بار، عملا به معنای تهدید ملیت‌های درون ایران است.»
حزب دمکرات کردستان ایران به‌عنوان حزبی که به فدرالیسم باور دارد، یکی دیگر احزاب اصلی کردستان ایران است که با منشور مهسا مخالف است.
محمد نظیف قادری، عضو مرکز رهبری حزب دمکرات کردستان ایران، در گفت‌وگو با «ایران‌وایر» درباره علت مخالفت این حزب با منشور مهسا گفت: «حزب ما پس از بررسی خطوط اصلی منشور مهسا به‌دلیل ابتنای آن بر خردی مرکزگرا و تمایت‌خواه، با آن مخالفت کرد. چون از نظر ما مرکزگرایی و تمامیت‌خواهی علاوه‌بر اینکه ریشه در تاریخ سیاسی و نظام حکمرانی ایران دارد، نتیجه ناگزیر آن نیز دیکتاتوری، نقض آزادی‌های دموکراتیک و انکار هویت ملیت‌های گوناگون ایران خواهد بود.»
محمد نظیف قادری: نیازهای ایران را تامین نمی‌کند
این عضو رهبری حزب دمکرات، معتقد است که پیش‌فرض منشور مهسا، تاسیس نظامی دموکراتیک مبتنی‌بر تقسیم قدرت سیاسی در ایران آینده نیست: «منشور مهسا علاوه‌بر اینکه با آرمان‌های حق‌طلبانه انقلاب ژینا فاصله دارد، همچنین قادر نیست به نیازهای ملیت‌های تحت ستم ایران پاسخ دهد و پیش فرض آن هم تاسیس نظامی دموکراتیک مبتنی‌بر تقسیم قدرت سیاسی و اداری نیست.»
آقای قادری، با تاکید بر پایبندی حزب دمکرات به کومله کردستان ایران به عنوان حزب هم‌پیمان خود در مرکز همکاری احزاب کردستان ایران، درباره برنامه حزب خود برای ایجاد یک ائتلاف وسیع با احزاب سراسری سوای منشور مهسا گفت: «برنامه حزب دمکرات در حال حاضر گفت‌وگو با هم‌پیمانان خود در “کنگره ملیت‌های ایران فدرال”، “همبستگی برای آزادی و برابری” و “شورای دموکراسی‌خواهان” برای دستیابی به یک ائتلاف وسیع و گفتمان مشترک است. همچنین گفت‌وگو و رایزنی با احزاب و سازمان‌های سیاسی در سطح سراسری که معتقد به حل مساله کرد در ایران و تاسیس نظام جمهوری، دموکراتیک و سکولار هستند. لازم به اشاره است که دیدار و نشست اخیر حزب دمکرات با حزب کمونیست کارگری ایران و سازمان مجاهدین خلق نیز، صرفا در راستای همین اهداف بوده است.»
در ادامه واکنش‌‌های منفی عمده احزاب کرد به منشور مهسا، حزب حیات آزاد کردستان (پژاک) نیز با انتشار یک اطلاعیه مخالف خود با منشور مهسا را اعلام کرده است.
«سیامند معینی»، یکی از دو رهبر مشترک پژاک به‌عنوان حزبی که معتقد به برقراری یک نظام تکثرگرا، آزاد، دموکراتیک و اکولوژیک است، درگفت‌وگو با «ایران‌وایر»، دلیل مخالفت پژاک با منشور مهسا را تمایل امضا کنندگان آن به «مرکزگرایی»، «انکار خلق‌های ساکن ایران» و «سوداهای فردی» عنوان کرد.
او در همین رابطه توضیح می‌دهد: «هدف امضا کنندگان منشور مهسا، در واقع فراهم آوردن مقدمات تغییر نظام سیاسی موجود از بالا و تحریف و مصادره انقلاب دموکراتیک زن، زندگی، آزادی است. با توجه به اینکه امضا کنندگان منشور مهسا در متن جنبش زن، زندگی، آزادی جایگاه مادی و اجتماعی ملموسی ندارند، به همین دلیل هم تلاش می‌کنند پروژه سیاسی خود را به این انقلاب مترقی تحمیل کنند؛ انقلابی که حزب ما آن را به‌عنوان یک رنسانس ذهنیتی نه در ایران، بلکه در سطح خاورمیانه تعریف می‌کند.»
سیامند معینی؛ پروژه دموکراتیکی نیست
سیامند معینی، معتقد است انقلاب زن، زندگی، آزادی بنیان‌های «دولت ملت مرکزگرای ایران» که بیش صد سال است مردم این سرزمین را مورد «ستم و استثمار» قرار داده، بە لرزه درآورده و علیه فاشیزم مرکزگرا شوریده، دیگر تمرکز قدرت و ادامه ستم علیه ملیت‌های داخل ایران را برنمی‌تابد: «ما باور داریم که انقلاب زن، زندگی، آزادی علاوه‌بر پایان دادن به قیمومت ملت‌های ایران، آغاز یک مرحله جدید در تاریخ معاصر این کشور است؛ مرحله مبارزه برای جامعه‌ای سکولار و دمکرات مبتنی آزادی و برابری در همه سطوح.»
به گفته آقای معینی، استفاده از اصلاح یکپارچگی سرزمینی و حفظ آن توسط ارتش در منشور مهسا، تقدیس جغرافیای ایران و ناشی از ذهنیت مرکزگرایی است که حاضر نیست ملت‌های تشکیل دهنده ایران و حقوق‌شان را به رسمیت بشناسد. او همچنین باور دارد که منشور مهسا نه پروژه‌ای دموکراتیک برای ایران آینده، بلکه ادامه سیاست مرکزگرایی و تمامیت‌خواهی پیش و پس از انقلاب ۱۳۵۷ است.
گفتنی است که در میان احزاب کرد کومه‌له، سازمان کردستان حزب کمونیست ایران و پژاک، جزو احزابی هستند که از منشور «مطالبات حداقلی تشکل‌های مستقل صنفی و مدنی ایران» که توسط بیست تشکل صنفی در داخل ایران امضا شده است، حمایت کرده‌اند.
از: ایران وایر
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید