برخی از فعالان سیاسی در برونمرز از چندی پیش، گفتمان سکولار – دموکراسی خواهی را به عنوان سلاح بُرنده ای در برابر رژیم حاکم بر ایران مطرح نموده اند و گِرد آمدن به دور این محور را راهکار براندازی و یا جایگزینی جمهوری اسلامی می دانند. این گرامیان، بر این باورند که سکولاریسم و دموکراسی، دو گمشده جامعه ایرانی در عصر کنونی هستند که البته هر دو نیز در گوهر خود، با نظام ولایت فقیه، تضاد ماهوی دارند و از اینرو می توانند فصل مشترک مخالفان جمهوری اسلامی برای ایجاد یک جبهه گسترده قرار بگیرد.
در اینکه رژیم حاکم بر ایران، به دلیل خاستگاه اعتقادی و ایدئولوژیک خود، با این دو دستاورد ارزشمند جهان غرب سر ستیز دارد، شک و گمانی نیست. جمهوری اسلامی، سکولاریسم را به کلی مردود می خواند و “سیاست را عین دیانت” می داند. در باره دموکراسی، هر چند همان رَویه ضدیت را پیموده است ولی برخی از مظاهر آن مانند آزادی بیان و حقوق اقلیت را آشکارا و مستقیم رد نمی کند هر چند در عمل، کارنامه سیاهی در نقض این حقوق اساسی را در سی و پنج سال گذشته از خود بر جای گذاشته است. در هر حال، جمع جمهوری اسلامی و سکولار- دموکراسی جمع اضداد است و حضور یکی به معنای نبود دیگری است. صد البته به خود سکولار – دموکراسی هم نقدهایی وارد است که از حوصله این مقاله بیرون است. باشد برای زمانی دیگر.
مسئله در اینجاست که هموطنانی که در پی ایجاد جبهه سکولار دموکراتها هستند، از پدیده هایی که می توانند پیامد حذف جمهوری اسلامی باشند (یعنی سکولاریسم و دموکراسی)، می خواهند به عنوان ابزار مبارزه بهره بگیرند و با آن نظام حاکم را سرنگون کنند. به عبارتی دیگر، اینان هدف را به جای وسیله نشانده اند. اهدافی را که تا ساقط کردن حکومت، امکان دستیابی و نهادینه کردن آنها در کشور وجود ندارد را سرلوحه گفتمان سیاسی خویش قرار می دهند و می خواهند با آن در میان ملت، مخاطب بیابند. بنابراین، دستمایه این گروه از هممیهنان (که چهره های فرزانه و ایران دوست هم درمیان آنان کم نیستند) برای برانگیختن ملت بر علیه حکومت، محدود به برخی مباحث نظری در حوزه لیبرالیسم، سکولاریسم، حقوق بشری و دموکراسی می شود که گرچه بجا و ضروری است ولی جذابیت و توان کافی برای همراه نمودن عموم جامعه را با خود ندارد.
جمهوری اسلامی پا بر روی بستر هزار و چهار صد ساله اسلامی و پانصد ساله تشیع در کشورمان گذاشت و از رسوبات مذهبی اذهان جامعه نیمه توسعه یافته بهره گرفت تا قدرت را در قبضه خود درآوَرَد و همه حریفان ریز و درشت را از صحنه بدرکند. انقلاب اسلامی با شعار “کل یوم عاشورا”، ملت را در سال ۵۷ به هیجانی کور و جنون آسا کشاند و در آن شرایط، خشونت و حماقت را در بطن جامعه جاری نمود. با شعار “کل ارض کربلا” ، برای صدور اسلام سیاسی به دیگر سرزمینها، سرمایه ها و ثروت ملت ایران را ریخت و پاش نمود. باورهای مذهبی در درازای سده های طولانی در میان مردم ریشه دوانده و نه تنها در میان عوام که در نزد برخی خواص هم به عنصری موثر و تعیین کننده تبدیل شده اند. گرچه، به دلیل عملکرد جمهوری اسلامی، اسلام گرایی در میان بخش بزرگی از ملت دیگر پایگاه استواری ندارد ولی هنوز به عنوان عنصر بومی شده فرهنگ ملت ایران، دستکم در سطح اگر چه نه در ژرفای جامعه، حضوری روشن و آشکار دارد. رنگ و بوی اعتقادی حکومت بسیار کمرنگ شده و سوداگری اقتصادی و سیاست بازی رندانه و سازشهای پشت پرده با دشمنان ایدئولوژیک، تا حدی جای آن را گرفته است ولی هنوز آبشخور ماهیتی این نظام، تشیع است و دستگاه تبلیغاتی آن از محرم، رمضان، حج، نیمه شعبان و …بهره می گیرد.
در ایران، سکولار – دموکراسی توان لازم برای اینکه به عنوان بستری مناسب جهت رویارویی با جمهوری اسلامی بکار گرفته شود را ندارد. نیروی دیگری که از دیدگاه ریشه دار بودن در جامعه و توان ایجاد روحیه و انرژی در ملت، همسنگ اسلام گرایی و در شرایط کنونی بلکه نیرومند تر از آن است، ایران گرایی است. ایرانگرایی فراگیر است چون پایگاه استوار و دیرینه ای در میان مردم دارد که از شهرهای بزرگ تا روستاها و ایلات و عشایر را در بر می گیرد و حتی در میان نیروهای مسلح این نظام، هواداران و مخاطبان بالقوه بسیاری دارد. پدیده ای که با انقلاب اسلامی برای چندین سال محجور شد و توسط حکومت و همدستان چپگرایش بشدت کوبیده شد، از جنس اسلام گرایی نیست.
ناسیونالیسم نوین ایران در خود عنصر سکولاریسم را دارد چون نگاهش به ایرانیان، نگاه شهروندی مبتنی بر «ملت ایران» و نه «امت اسلام» و یا «شیعیان مرتضی علی» است. بنابر تعریف، خواهان پاسداری از منافع ملی است. پس در این وانفسای فاجعه اقتصادی در درونمرز و انزوای ایران در برونمرز، وجود جمهوری اسلامی به عنوان علت این سیه روزی ها را به چالش می کشد. بر خلاف دموکراسی، جنس وارداتی بشمار نمی آید. بنابراین پشتیبانان همیشگی پایگاه سنت در ایران، ایستادگی و حساسیت کمتری به آن نشان می دهند و چه بسا با آن همراه شوند. در شرایطی که برخی قدرتهای بیگانه و همسایگان نامهربان کشورمان، یکپارچگی سرزمینی و همبستگی ملی ما را آماج حملات خود قرار داده اند، ایرانگرایی نه تنها هماورد نیرومندی برای نظام ولایی است بلکه پادزهری کارآمد و پرتوان برای تحریکات سمپاشی های قوم گرایانه و تجزیه طلبانه می باشد.
برکشیدن بنمایه های اندیشه ایرانی همچون خردگرایی، دادخواهی و آباد کردن گیتی در کنار بها دادن بیشتر به مشترکات ملی مانند جشنهای ایرانی، شاهنامه، درفش شیر و خورشید نشان، جلوه های ارزنده ایران باستان، قهرمانان تاریخی و اسطوره ای همچون بابک، آریوبرزن، پیروز نهاوندی، آرش، رستم، سیاوش و کیخسرو و … در کنار بی اعتبار نمودن بیش ار پیش حکومت به خاطر بر باد دادن ثروتهای ایران و قربانی کردن منافع ملی به دلیل منافع نظام و آسیب زدن به کیان کشور و آبروی ملت، می تواند سونامی اجتماعی – فرهنگی سترگی را برای جمهوری اسلامی به همراه داشته باشد که صد البته بار و دستاورد سیاسی بزرگ آن، برون رفت ایران و ایرانی از این بن بست تاریخی خواهد بود.
در این زمینه، مطالب بیشتری را با خوانندگان گرامی در میان خواهم گذاشت.
شاهین نژاد
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید