دکتر حسین فاطمی (۲۱ بهمن ۱۲۹۶– ۱۹ آبان ۱۳۳۳) سیاستمدار و روزنامهنگار ایرانی از ۱۳۳۱ تا ۱۳۳۲ به عنوان وزیر امور خارجه در دولت دکتر محمد مصدق فعالیت کرد.
حسین فاطمی در سال ۱۲۹۶ در نائین متولد شد و پس از طی کردن دوره ابتدایی به اصفهان عزیمت کرد و در دبیرستان سعدی به تحصیل پرداخت. در دوران دبیرستان نخستین تجربههای روزنامهنگاریاش را در نشریه هفتگی «باختر» کسب کرد، «باختر» توسط برادر بزرگترش، نصرالله سیفپور، مدیریت میشد.
در سال ۱۳۱۶ وارد دنیای مطبوعات ایران شد. در بدو ورودش به تهران در روزنامه ستاره به مدیرمسئولی احمد ملکی مشغول به کار شد و در مدت کوتاهی مورد توجه پیشکسوتان روزنامهنگاری قرار گرفت.
آشنایی با محمد مسعود، مطرحترین روزنامهنگار ایران پس از شهریور ۲۰، تأثیر زیادی در گامهای بعدی فاطمی گذاشت. در دهه ۲۰ «باختر» سرسختترین منتقد حکومت پهلوی بود و حملات تند فاطمی به پهلویها تا ۱۲ سال بعد ادامه یافت .
در مجلس چهاردهم طرح موازنه منفی از سوی دکتر مصدق زمینهساز همراهی و همنظری میان حسین فاطمی و محمد مصدق شد .
در سال ۱۳۲۴، با پایان مجلس چهاردهم، حسین فاطمی جهت ادامه تحصیل به فرانسه رفت. وی در پاریس به فعالیتهای سیاسی و مطبوعاتی خود ادامه داد و پس از سه سال و اندی با دریافت مدارک دیپلم مدرسه مطالعات عالی بینالمللی، دیپلم مدرسه روزنامهنگاری، دیپلم مدرسه مطالعات عالی اجتماعی، دیپلم مدرسه اجتماعی و کسب مدرک دکترا در سال ۱۳۲۷ به ایران بازگشت.
در ۸ مرداد ۱۳۲۸ نخستین شماره روزنامه باختر امروز به سردبیری دکتر فاطمی منتشر شد. در جریان انتخابات مجلس شانزدهم، دکتر مصدق چند روز پیش از شروع انتخابات از مدیران جراید ازجمله حسین فاطمی دعوت کرد تا جراید خود را در اختیار مردم بگذارند و از سلامت انتخابات مجلس شانزدهم دفاع کنند. از این تاریخ همراهی وفادارانه فاطمی با مصدق آغاز شد.
دکتر فاطمی در اول آبان ۱۳۲۸ به گروه متحصنین که در منزل دکتر مصدق گرد آمده بودند پیشنهاد میدهد که جبهه واحدی را تشکیل داده و عنوان جبهه ملی ایران را پیشنهاد میکند و به این ترتیب پایههای ایجاد سازمان جدیدی را بنا میگذارد. به پیشنهاد فاطمی روزنامه باختر امروز ارگان جبهه ملی شناخته میشود و چند روز بعد اساسنامه و برنامه کار جبهه ملی اعلام شده و در ۱۰ آبان ۱۳۲۸ رسماً جبهه ملی ایران اعلام موجودیت میکند.
با تلاشهای جبهه ملی هشت نفر از اعضا به مجلس شانزدهم راه یافتند و دکتر مصدق نماینده اول تهران شد. در پاییز سال ۱۳۲۹ مبارزات برای تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت به اوج خود رسید، فاطمی در «باختر امروز» مقالات تندی علیه مخالفان طرح ازجمله نخستوزیر وقت نوشت.
در ۲۹ اسفند ۱۳۲۹ طرح ملیشدن صنعت نفت ایران به تصویب مجلس شانزدهم رسید و پس از آن در مجلس پیشنهاد نخستوزیری مصدق مطرح شد، مصدق موافقت خود را اعلام کرد و اجرای قانون ملیشدن صنعت نفت را در رأس برنامههای خود قرار داد. در ۱۲ اردیبهشت ۱۳۳۰ مصدق اعضای کابینه خود را به مجلس معرفی کرد، حسین فاطمی را نیز در ۳۰ اردیبهشت ۱۳۳۰ بهعنوان معاون سیاسی و پارلمانی خود معرفی کرد.
فاطمی بهعنوان سخنگوی دولت هر روز کنفرانس مطبوعاتی داشت و همچنین سرمقالههای «باختر امروز» را مینوشت تا از تشنجات ناشی از اخبار غیرموثق و شایعات جلوگیری کند. پس از تصویب قانون ملی شدن صنعت نفت ایران، شرکت نفت ایران و انگلیس از دولت مصدق نزد دادگاه بینالمللی لاهه شکایت کرد. مقابله عملی و قلمی فاطمی در برابر فشار انگلیس در فضای بینالمللی ادامه داشت. فاطمی برای پیشبرد اهداف جبهه ملی از مقام معاونت سیاسی مصدق استعفا داد و در انتخابات مجلس هفدهم کاندیدای نمایندگی از تهران شد تا بتواند در مجلس بازوی حمایتی قویتری برای مصدق باشد، فاطمی رأی آورد اما در تاریخ ۲۵ بهمن ۱۳۳۰ هنگام سخنرانی در مزار محمد مسعود به دست عبدخدایی از گروه فداییان اسلام ترور شد و به دلیل بستریشدن در بیمارستان نجمیه عملاً نتوانست در مجلس فعالیت خاصی انجام بدهد.
در مهرماه ۱۳۳۱ و در کابینه دوم دکتر محمد مصدق مذاکرات دولت با انگلیس پس از ۱۹ ماه به بنبست رسید و با تصویب هیئت وزیران قطع رابطه سیاسی ایران با انگلیس عملی شد. فاطمی در مهر سال ۱۳۳۱ با استعفای وزیر خارجه وقت به سمت وزیر امور خارجه دولت مصدق منصوب شد و بهدنبال کشف مدارک جاسوسی انگلیس بلافاصله سفارتخانه انگلیس را تعطیل و کارمندان آن را اخراج کرد .وی طی ده ماه بعد از انتصاب یکی از کلیدیترین وزیران کابینه مصدق و تندروترین مخالف استعمار انگلیس و سلطنت بود. او در جریان نهضت ملی شدن نفت از همکاران نزدیک مصدق بود.
در شب ۲۵ مرداد ۱۳۳۲ که کودتای نظامی توسط افسران و گارد شاهنشاهی اجرا شد دکتر حسین فاطمی دستگیر و در همان شب آزاد شد و در سه روز منتهی به کودتا در مقالات تندش مخالفت صریح و قطعی خود را با شاه اعلام کرد و با قاطعیت از حذف شاه و خاندان پهلوی نوشت. در صبح روز ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ گروهی از اراذل و اوباش دفتر روزنامه «باختر امروز» را تخریب کردند. کودتاچیان پیروز مأموریت داشتند که هر جا فاطمی را دیدند، بکشند. دوره اختفای فاطمی از ۲۸ مرداد تا ۶ اسفند ۱۳۳۲ طول کشید.
دکترفاطمی در زمان دادرسی و در ساعت ۲ بعدازظهر روز ۲۲ اسفند سال ۱۳۳۲ در حضور رئیس کل شهربانی سپهبد مهدیقلی علوی مقدم، تیمسار بختیار و سرتیپ نصیری فرمانده گارد شاهنشاهی، هنگام خروج فاطمی از ساختمان کاخ شهربانی در خیابان ملل متحد، که فرمانداری نظامی نیز در آن مستقر بود، مورد حمله گروه «جمعیت جوانمردان جانباز» به سرکردگی شعبان جعفری معروف به (بیمخ) قرار میگیرد. خواهر وی سلطنت فاطمی که در آنجا حضور داشت سپر بلا شده، خود را روی برادرش میاندازد. ضاربین ۸ ضربه چاقو به ریه و سینه فاطمی و ۱۱ ضربه به او وارد میکنند.
دکتر حسین فاطمی سرانجام پس از محاکمهٔ غیرعلنی در دادگاه نظامی در ۷ مهر ۱۳۳۳ به دلیل اقدام برای برکناری شاه و اقدام علیه سلطنت به اعدام محکوم شد و در سحرگاه روز ۱۹ آبان ۱۳۳۳ درحالی که بسیار ناخوش احوال و تب دار اعدام شد.
پیکر دکتر حسین فاطمی با تلاش خواهرش سلطنت فاطمی در گورستان ابن بابویه شهر ری به خاک سپرده شد.