ایران وایر
«امید کمرون فرخزاد»، پزشک ایرانی-آمریکایی، دانشیارسابق بیهوشی در دانشگاه علوم پزشکی هاروارد و محقق و کارآفرین حوزه نانوپزشکی است. او زاده تهران و متولد بهمن ۱۳۴۷ است.
دکتر فرخزاد در سنین کم به ایالات متحده مهاجرت کرده، در بوستون در رشته زیستشناسی و شیمی لیسانس گرفته و بعد از آن در دانشکده پزشکی بوستون ماساچوست دوره پزشکی را گذرانده است. دوره فوق دکترای او در یک برنامه مشترک تحقیقاتی و آموزشی بین دانشگاههای «هاروارد» و «امآیتی» در رشته نانوپزشکی بوده؛ رشتهای که با ثبت بیش از ۲۰۰اختراع و چند شرکت دانشبنیان که یکی از آنها توسط «فایزر» خریداری شده، همچنان حوزه کاری او باقی مانده است.
دکتر فرخزاد در یکی از مصاحبههایش گفته که در دوران جنگ ایران و عراق، شاهد کار سخت پزشکان و کادر درمان بوده و همین تاثیر بسیاری روی او گذاشته تا نهایتا حرفه پزشکی و تحقیقات پزشکی را دنبال کند. فرخزاد تاکنون جوایز بسیاری را کسب کرده، از جمله یک جایزه جنجالی از سوی حکومت ایران، تحتعنوان «جایزه مصطفی» که گفته میشود هر دو سال یکبار با ارزش ۵۰۰هزار دلار به دانشمندان مسلمان اعطا میشود. دکتر فرخزاد اما میگوید که این جایزه را که در سال ۲۰۲۳ به او اعطا شده، به خود «بنیاد علم و فناوری مصطفی» برگردانده تا با آن جوایزی برای دانشمندان و محققان جوان اختصاص دهند.
***
از تهران تا بوستون؛ تلاش برای رصد فعالیت پروتئینها در بدن
دکتر امید کمرون فرخزاد، در تهران در خانوادهای از طبقه متوسط که تحصیل برایشان حایز اهمیت بوده، بهدنیا آمده است. او در مصاحبهای که با بنیاد مصطفی انجام داده و نسخهای از آن در صفحه اینستاگرام «جایزه مصطفی» منتشر شده، گفته که پدرش «کتابخوان قهاری» بوده و او هم این را از پدرش به یادگار برده است.
او در سنین پایین به ایالات متحده مهاجرت میکند. در آمریکا در دانشگاه ماساچوست لیسانس زیستشناسی و شیمی میخواند. بعد از کالج به دانشگاه بوستون میرود و پزشکی میخواند و یک کارشناسی ارشد نیز در رشته علوم پزشکی میگیرد. بعدا در دانشگاه خوشنام «امآیتی» در یک آزمایشگاه مهندسی شیمی، دوره فوق دکترایش را میگذارند. دوره آموزش بالینیاش را در دانشگاه علوم پزشکی هاروارد و بیمارستان بریگهام و زنان میگذارند؛ جاییکه تمرکز تحقیقات او بر مدیریت درد بیماران بوده است.
دکتر فرخزاد در سال ۲۰۰۴ در هاروارد آزمایشگاهی تحت عنوان «نانوپزشکی و زیستماده» را راهاندازی میکند. یک دهه بعد «مرکز نانوپزشکی» را در هاروارد تاسیس میکند و از آن زمان، تمرکز او و همکارانش بر توسعه نانوتکنولوژی برای رسیدن به روشهای کاربردی در علم پزشکی بوده است.
بر اساس اطلاعاتی که در شبکه اجتماعی «لینکدین» او آمده، دکتر فرخزاد از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۲۲ در دانشگاه پزشکی هاروارد، بیهوشی تدریس میکرده است. او اما در سال ۲۰۲۲ حرفه آکادمیک خود را رها میکند و در شرکتهای دانش بنیانی که تا آن زمان تاسیس کرده بوده، بهطور تماموقت مشغولبهکار میشود.
حوزه اصلی فعالیت علمی و تحقیقاتی او نانوپزشکی است؛ یعنی استفاده از فناوری نانو برای پیشبُرد اهداف علم پزشکی. او و تیم همکارانش در شرکت دانشبنیان «سییر (SEER)» در حال حاضر پروژههایی را در زمینه «پروتیوم» انسانی دنبال میکند.
او و همکارانش اخیرا یک تکنولوژی بر اساس ریزذرات نانو توسعه دادهاند که بتواند پروتیوم یا عملکرد پروتئینها را در سیستم زیستی بدن دنبال و رصد کند. از طریق دسترسی به پروتیومها، دانشمندان قادر میشوند نگاهی دقیقتر به ساختار پروتئینها در بدن انسان داشته باشند. پروتئینها عامل اصلی تمامی فعل و انفعالات در بدن هستند و در نبود پروتئینها عملا حتی غذارسانی به سلول نیز انجام نمیشود.
محصول ساختهشده توسط فرخزاد و همکارانش، این امکان را به دانشمندان میدهد که در بررسی نمونههای زیستی مثل خون انسان، پروتئینهای موجود در آن را با سرعت و دقت بالایی رصد کنند و در رصد و شناسایی افراد مستعدِ ابتلا به سرطان یا افراد سالمندی که ممکن است به دمانس یا زوال عقل مبتلا شوند، تشخیص سریعتر و قابلاتکاتری ارایه دهند.
البته تحقیقات او فقط منحصر به این حوزه از نانوپزشکی نیست. پیشتر، وبسایت دانشگاه هاروارد نیز در گزارشی، نوشته که در لابراتواری که تحت سرپرستی دکتر فرخزاد بوده، او و تیم همکارانش توانستهاند نانوذراتی را تصفیه کنند که داروی سرطان پروستات را با خود حمل میکند.
همچنین در معرفینامههایی که از او در فضای دیجیتال هست، آمده که او از فناوری نانو، بهمنظور ساخت «پهپادهای زیست تخریبپذیر» استفاده کرده است: «او (فرخزاد) استفاده از عوامل هدفمند خاص برای رساندن عوامل شیمی درمانی به سلولهای سرطانی موجود در یک بیمار سرطانی را رواج داده است. او فراتر از فنوتیپ سرطانی، به بیماریهای مرتبط با تصلب شرایین نیز پرداخته است.»
گفته میشود که این تکنولوژی میتواند دارو را به سلولهای مورد هدف برساند. پیشبینی میشود که این روش که البته هنوز به تایید و مرحله اجرای بالینی نرسیده، از حملات قلبی و سکته مغزی جلوگیری کند.
انتخاب کارآفرینی بهجای فعالیت آکادمیک
دکتر فرخزاد در سال ۲۰۲۲، پس از حدود ۱۸سال تدریس در رشته بیهوشی و کار آکادمیک در دانشگاه پزشکی هاروارد و مرکز نانوپزشکی بیمارستان «بریگهام و زنان»، از این شغل جدا شد. او اکنون رییس و مدیر اجرایی شرکت دانشبنیان سییر است. البته، سییر تنها شرکت دانشبنیانی که دکتر فرخزاد به ثبت رسانده نیست. او در کنار سییر، رییس شرکت دانشبنیان «پروگنومی کیو (PrognomiQ)» نیز هست.
حساب لینکدین دکتر فرخزاد میگوید او تاکنون بیش از ۲۰۰مقاله علمی پژوهشی نوشته و بیش از ۲۵۰اختراع ثبت شده و یا در حال بررسی دارد. او قبلا شرکت «بایند تراپیوتیک BIND Therapeutics» را در شراکت با «فایزر» داشته که در سال ۲۰۱۶، در پی دستور دادگاه مبنی بر ورشکستگی مالی، بهمبلغ ۴۰میلیون دلار توسط این غول داروسازی جهان، یعنی فایزر، خریداری شده است.
فرخزاد همچنین نقشی در تاسیس و مدیریت شرکت «سلکتا بیوساینس Selecta Biosciences» نیز داشته که اکنون با شرکت «کارتزین تراپیوتیک Cartesian Therapeutics» ادغام شده است.
دکتر فرخزاد عضو آکادمی ملی مخترعان آمریکا است. او بهدلیل کمکهای علمی، اجتماعی و اقتصادی خود به آمریکا بهعنوان یک مهاجر، مدال افتخار «الیس آیلند» را در سال ۲۰۱۶ دریافت کرد. مدال افتخار «جزیره الیس» به افرادی تعلق میگیرد که خدمات و دستاوردهای مهمی برای جامعه آمریکا داشتهاند.
او همچنین سیوچهارمین جایزه «درب طلایی» را در سال ۲۰۱۴ از موسسه بینالمللی نیوانگلند دریافت کرده است؛ جایزهای که گفته میشود بهدلیل تحقق «رویای آمریکایی» به او اهدا شده است.
آقای فرخزاد همچنین دو جایزه شناخته شده دیگر از جمله جایزه «روسنانو» در سال ۲۰۱۳، یکی از بزرگترین جوایز بینالمللی فناوری نانو را بهخاطر کار مهماش در زمینه اصلاح سطح نانومواد و جایزه «کارآفرین سال ارنست و یانگ نیوانگلند» را در سال ۲۰۱۲ دریافت کرده است.
در سال ۲۰۲۳ اما، «بنیاد علم و فناوری مصطفی» وابسته به حکومت ایران، جایزه دوسالانه خود برای دانشمندان مسلمان را به او داده است؛ جایزهای که نام «جایزه مصطفی»، برگرفته از لقب «محمد» پیامبر مسلمانان، بر آن نهاده شده است.
جایزه مصطفی بنا به گفته وبسایت آن به جز مدال مصطفی، وجه نقد ۵۰۰هزار دلاری را نیز به دانشمندان مسلمان منتخب تقدیم میکند تا به گفته آنان، به «گسترش صلح و امنیت» کمک کنند. البته دکتر فرخزاد خود در مصاحبهای که با این بنیاد انجام داده، گفته که این مبلغ نقدی را تحویل نگرفته و از بنیاد خواسته تا برای ایجاد جایزهای برای محققان جوان از آن استفاده ببرد.
به جز این جوایز و دستاوردها، در سال ۲۰۱۳، روزنامه «بوستون گلوب» او را بهعنوان یکی از نوآوران برتر در ماساچوست و مجله «بوستون بیزینس» نیز او را بهخاطر نوآوریهایش، یکی از «قهرمانان بهداشت و درمان» عنوان کرده است.
فرخزاد، همچنین سردبیر یک انجمن بینالمللی برای انتشار مقالات در حوزه علوم نانو و نانوتکنولوژی نیز هست. این انجمن که «ایسیاس نانو ACS Nano» نام دارد، در حوزههای مشترکی از علوم شیمی، زیستشناسی، علوم مواد، فیزیک و مهندسی، فعالیت دارد.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید