
فقر، بیکاری و نبود فرصت شغلی در مناطق مرزی، هزاران مرد و زن را وادار به تلاش برای امرار معاش از طریق کولبری کرده است.
روزنامه اعتماد چهارشنبه سوم دی در گزارشی با عنوان «کولبری که به خاطر یک لقمه نان تیر خورد»، نوشت تیراندازی ماموران، انفجار مینهای جنگی، سرمازدگی و مرگ تدریجی، از جمله خطرهایی است که بسیاری از کولبران را تهدید میکند.
کولبران همچنین با خطر حمله حیوانات وحشی، از جمله گرگ، مواجهاند و در برخی موارد ناچار به رها کردن بار و پناه گرفتن در ارتفاعات یا بالای درخت میشوند.
سرمای شدید، بارندگی و کولاک در فصل پاییز و زمستان نیز خطر سرمازدگی و مرگ را افزایش میدهد.
کولبران اغلب لوازم خانگی مانند جاروبرقی، مخلوطکن و وسایل برقی را از بازارچههای غیررسمی عراق خریداری کرده و شبانه از مسیرهای کوهستانی به داخل ایران منتقل میکنند.
بر اساس گزارش اعتماد، رحمان، کولبر ۲۸ ساله اهل بانه که دو-سه سال پیش با شلیک نیروهای مرزبانی از ناحیه شانه مجروح شد، بهدلیل نایستادن در برابر دستور ایست، از پشت مورد اصابت گلوله قرار گرفته است.
سال ۱۴۰۳، در مناطق مرزی و مسیرهای بینجادهای استانهای آذربایجان غربی، کردستان و کرمانشاه، دستکم ۵۲ کولبر کشته و ۱۳۱ تن دیگر مجروح شدند.
از مجموع ۱۸۳ کولبری که در سال ۱۴۰۳ کشته یا مجروح شدند، ۱۴۳ نفر، معادل ۷۸ درصد، هدف تیراندازی مستقیم نیروهای نظامی جمهوری اسلامی قرار گرفتند.
از میان کولبران کشته یا زخمیشده در سال گذشته، ۹۶ نفر معادل ۵۳ درصد، در استان کردستان، ۵۷ نفر معادل ۳۱ درصد در استان کرمانشاه، ۲۴ نفر معادل ۱۳ درصد در استان آذربایجان غربی و شش کولبر و کاسبکار معادل سه درصد در مرزها و مسیرهای بینجادهای دیگر استانها، آسیب دیدند.
در گزارش اعتماد آمده است قانون ساماندهی مطالبات مرزی با هدف به رسمیت شناختن کولبری و پرداخت حقوق ثابت به مرزنشینان تصویب شده اما به گفته کولبران، هنوز اجرایی نشده و وضعیت معیشتی آنها تغییری نکرده است.
همچنین «سهمیه مجاز حمل کالا» هم پاسخگوی هزینههای زندگی این افراد نیست و در صورت حمل بار بیشتر، همچنان با خطر توقیف کالا یا تیراندازی روبهرو میشوند.
برآوردها نشان میدهند بین ۸۰ تا ۱۷۰ هزار نفر از مرزنشینان در استانهای کردستان، کرمانشاه و آذربایجان غربی به کولبری وابستهاند.
گزارشها همچنین حاکی از حضور زنان و نوجوانان در میان کولبران است. پدیدهای که کارشناسان آن را نتیجه فقر، بیکاری و نبود سرمایهگذاری در مناطق مرزی میدانند.