«محمدرضا فرزین»، رییس‌کل بانک مرکزی ایران، در واکنش به یک ماه سقوط آزاد ارزش پول ملی کشور، این وضعیت را نگران‌کننده ندانسته و گفته چون گرانی دلار در بازار غیررسمی اتفاق افتاده، قابل اعتنا نیست. آیا افزایش نرخ دلار در بازار غیررسمی، نگران‌کننده نیست؟ «ایران‌وایر» در این گزارش با استناد به گزارش‌های آماری و داده‌های بانک مرکزی و گمرک جمهوری اسلامی، به بررسی ادعاهای رییس‌کل بانک مرکزی می‌پردازد.

***

رییس‌کل بانک مرکزی ایران به استناد به یک سری از داده‌ها، سعی در اثبات این موضوع داشته که افزایش نرخ ارز، تاثیری بر سفره مردم ندارد.

او در پاسخ به سوال خبرنگار که پرسیده بود: «پس چرا خیلی از کالا‌ها قیمتشان را با همان نرخ کانال‌های تلگرامی تعیین می‌کنند»، گفت: «خب این وظیفه شماست که به‌عنوان یک رسانه اطلاع‌رسانی کنید که کالا‌هایی که وارد می‌شوند با همان ارز مبادله‌ای هستند، نه با نرخ تلگرامی.»

ادعاهای محمدرضا فرزین عبارتند از:

۱- استفاده از برنامه‌ها و ابزارهای کنترل نرخ ارز مانند برنامه تثبیت و تاسیس مرکز مبادله ارز و طلا. 

۲- نوسانات ارز در بازار غیررسمی صرفا بر روی کالاهای قاچاق تاثیر‌گذار بوده و بهای کالاهای اساسی را بالا نمی‌برد.

۳- تخصیص ارز ترجیحی به کلیه اقلام ضروری.

۴- اشاره به تراز تجاری مثبت ایران برای اثبات ادعای وضعیت مطلوب منابع ارزی.

۵- ادعای کاهش تورم با استناد به کاهش نقدینگی.

۶- وعده کنترل نرخ ارز در بازار غیر‌رسمی توسط سیاست‌های بانک مرکزی.

استفاده از برنامه تثبیت و ابزار نوین در کنترل نرخ ارز

محمدرضا فرزین علی‌رغم استفاده از کلماتی مانند برنامه تثبیت و ابزارهای کنترل نرخ ارز برای تبلیغ خود در صداوسیما، همچنان در حال تکرار سیاست‌های روسای بانک‌های مرکزی در ادوار گذشته است. صدور دستور برای نرخ دلار این بار نه ۴۲۰۰، بلکه ۲۸۵۰۰ تومان، معنای دقیق برنامه تثبیت رییس‌کل بانک مرکزی در یک سال گذشته بوده است. موضوعی که از همان ابتدا، هشدارها و صداهای اعتراض را در خصوص ایجاد رانت و فساد مضاعف بلند کرد.

حال بعد از گذشت بیش از یک سال از تبلیغ این دست از سیاست‌های فرزین، دلار از محدوده ۴۰ هزار تومان تا کانال‌های بالای ۶۰ هزار تومان پیش رفت و از مرز۶۵ هزار تومان هم عبور کرد.

شکاف بین نرخ دلار مرکز مبادله با بازار آزاد نزدیک به دو برابر شده و این شکاف عمیق، رانتی شیرین تا ۶۹ میلیارد تومان  را به افراد خاص و فقر را به مردم تقدیم کرده است.

آیا افزایش نرخ ارز تاثیری بر سفره مردم نداشته است؟

 رییس‌کل بانک مرکزی با حضور در آنتن زنده شبکه خبر گفت افزایش نرخ ارز در بازار غیر‌رسمی بوده و نگران‌کننده نیست، چراکه نوسانات ارز در بازار غیر‌رسمی صرفا بر روی کالاهای قاچاق تاثیر‌گذار بوده و بهای کالاهای اساسی را بالا نمی‌برد.

در‌حالی‌که دارو، یکی از محصولات اصلی مشمول ارز ترجیحی دولتی است. کمبود نقدینگی باعث شده اغلب شرکت‌های دارویی توان مالی خرید مواد اولیه را نداشته باشند و بسیاری با سونامی چک‌های برگشتی، مجبور به اعلام ورشکستگی شده‌اند. وضعیتی که از تشدید گرانی و کمبود دارو در ماه‌های آینده خبر می‌دهد.

از طرف دیگر، خودروهای ساخت و مونتاژ داخلی به‌صورت رسمی، هم‌زمان با گرانی دلار افزایش قیمت داشته‌اند. خودروهایی از هر دو خودروساز بزرگ کشور که در این مدت افزایش قیمت‌های بی‌سابقه‌ای را تجربه کرده‌اند و شورای رقابت هم، چشم خود را بر گرانی رسمی محصولات ایران خودرو بسته است.

گذشته از خودرو، سایر مواد ضروری و مصرفی مردم هم هم‌زمان با افزایش نرخ ارز، گرانی قابل توجهی داشته‌اند. از محصولات پروتئینی مانند گوشت و مرغ، تا لبنیات و حتی دارو و شیر خشک.

علاوه‌بر کالاهای مصرفی، خدمات هم از سونامی افزایش قیمت مستثنی نبوده‌اند. از افزایش ۴۰ درصدی کرایه تاکسی و اتوبوس، تا گرانی ویزیت پزشکان و افزایش ۸۰۰ درصدی تجهیزات آزمایشگاهی که بسیاری از آزمایشگاه‌های را ناچار به صدور برگه‌های آزمایش تقلبی و یا استفاده از کیت‌های تقلبی و بازی با جان مردم کرده است.  

ادعای تخصیص ارز ترجیحی به کلیه اقلام ضروری

محمدرضا فرزین با اشاره به تخصیص ۲۰ میلیارد دلار ارز ۲۸۵۰۰ تومانی برای  کالاهای اساسی کشور در سال گذشته، خاطرنشان کرد هزینه این ۲۰ میلیارد برای کالاهای اساسی در سال جدید هم ادامه خواهد داشت و تاکید کرد هیچ نیاز قانونی کالایی وجود ندارد که ارز آن تامین نشود.

در جریان تصویب بخش اول بودجه در مجلس، منابع ارز ترجیحی واردات کالاهای اساسی از ۱۵ میلیارد دلار که پیشنهاد دولت بوده، به ۱۰میلیارد دلار کاهش یافت. به این ترتیب، بر‌اساس مصوبه مجلس، ارز ترجیحی اختصاص‌یافته برای سال جاری نه ۲۰ میلیارد، که ۱۰میلیارد خواهد بود؛ مگر اینکه رییس‌کل بانک مرکزی بتواند تغییری در این مصوبه ایجاد کند و یا خود به‌تنهایی این رقم را افزایش دهد.

مصوبه حذف ارز ترجیحی از تعداد قابل‌ توجهی از کالاهای اساسی در بهمن سال گذشته، هشدارهای بسیاری در خصوص افزایش تورم و نرخ ارز به‌همراه داشت. هشدارها و پیش بینی‌هایی که با شروع سال جدید تحقق یافتند.

رییس‌کل بانک مرکزی در‌حالی از تامین ارز وارد‌کنندگان غذا و دارو به‌طور کامل می‌گوید که در سال گذشته، کمبود ارز و حتی عدم پرداخت ارز تخصیص یافته، از مهم‌ترین مشکلات واردکنندگان مواد اولیه دارو و حتی شیر خشک بود. 

در شرایطی که در بسیاری از حوزه های وارداتی، کمبود ارز تنها پاسخ مسوولین به تولیدکنندگان و واردکنندگان بود، خبر اختلاس‌های بزرگ ارزی همچون «چای دبش» و «برنج طبیعت»، بر شگفتی و ابهامات فعالین اقتصادی دامن زد. 

حتی بحران کمبود لاستیک در سال گذشته، به کمبود ارز نسبت داده شد. مشکلی که تاکنون هم حل نشده و به گفته سخنگو انجمن تولیدکنندگان تایر، تا امروز هم در خصوص تخصیص ارز مشکلات وجود دارند.

اشاره به تراز تجاری مثبت ایران برای اثبات ادعای وضعیت مطلوب منابع ارزی

محمدرضا فرزین با اشاره به تراز تجاری کالایی ۲۰ میلیارد دلاری کشور مدعی شده منابع ارزی بانک مرکزی، از شرایط بسیار خوبی برخوردار است.

براساس آخرین گزارش گمرک، تراز تجاری محصولات غیر نفتی در سال ۱۴۰۲نزدیک به منفی ۱۷ میلیارد دلار سقوط کرده است. وضعیتی که به گزارش «تجارت نیوز»، حتی در دوره هشت ساله جنگ ایران و عراق هم ثبت نشده است. دولت سیزدهم اما برای اولین بار برای مثبت نشان دادن تراز تجاری کشور در ماه‌های گذشته، آمارهای صادرات نفت، برق و خدمات را با تراز منفی تجاری تلفیق کرده و واردات محصولات نفتی را در ارقام خود محاسبه نمی‌کند.

از طرفی در آمارهای گمرکی، میزان صادرات محصولات نفتی و مازوت با ارزش صادرات این محصولات همخوانی ندارد و این نشان‌دهنده تخفیف‌های سنگینی است که جمهوری اسلامی برای یافتن مشتری نفت خود به کشورهایی نظیر چین و روسیه می‌دهد.

ادعای کاهش تورم با استناد به کاهش نقدینگی

محمدرضا فرزین به‌عنوان یکی دیگر از عوامل اثرگذار روی نرخ ارز، مدعی کاهش نرخ نقدینگی شده است.

براساس گزارشی که در وبسایت بانک مرکزی منتشر شده، بدهی دولت به بانک مرکزی در دی۱۴۰۲ نسبت به دی۱۴۰۱، ۷۱ درصد رشد داشته است. مطابق همین گزارش، علاوه‌بر دولت، شرکت‌های دولتی هم به بانک مرکزی مقروض هستند و این یعنی افزایش یکی از مهم‌ترین اجزای پایه پولی که اثر قابل توجهی روی نرخ تورم و در نهایت، ارزش پول ملی دارد.

وعده کنترل نرخ ارز در بازار غیر‌رسمی توسط سیاست‌های بانک مرکزی

فرزین در نهایت از دخالت بازارساز در بازار غیررسمی هم خبر داده و مدعی شده بانک مرکزی، افزایش نرخ ارز را کنترل خواهد کرد.

بر‌اساس گزارشی که به‌تازگی و با اوج گرفتن نرخ دلار در وب‌سایت ایران‌وایر منتشر شد، کند و یا حتی متوقف شدن نرخ دلار در آینده نزدیک پیش‌بینی شد، چرا‌که بعد از صعود متناوب و طولانی‌مدت بهای دلار، احتمال توقف و برگشت نرخ ارز حتی بدون دخالت بازارساز به‌صورت خودکار و ریاضی، بسیار بالاست.

اما در بلند‌مدت، این تورم و منابع ارزی دولت هستند که میزان ارزش پول ملی را تعیین می‌کنند و تا زمانی که سیاست‌های اقتصادی دولت بر روی ریل پنهان‌کاری و تلاش برای مثبت نشان دادن آمار پیش برود و دولتمردان بر طبل پیشرفت لوکوموتیو «ابراهیم رئیسی» بکوبند، در به روی همین پاشنه خواهد چرخید.

به این ترتیب و با‌توجه به شواهد و آمارهای موجود که توسط پایگاه‌های داده‌ای خود حکومت منتشر شده است، ادعاهای رییس‌کل بانک مرکزی بر این داده‌ها و واقعیت‌های بازار و اقتصاد ایران منطبق نیست و ایران‌وایر به آن، نشان «حقیقت ندارد» می‌دهد.

حقیقت ندارد: اظهار دروغ درباره یک واقعه مشخص تازه، یا چیزی که قبلا عدم صحت آن اثبات نشده، با استفاده از واقعیات و مدارک موجود است. 

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره روش‌شناسی راستی‌آزمایی در ایران‌وایر، اینجا را کلیک کنید.

ایران وایر