یکی از وعده‌های صریح و واضح «مسعود پزشکیان» در زمان رقابت‌های انتخاباتی کاندیداهای وقت ریاست‌جمهوری، در خصوص جمع‌آوری گشت ارشاد و تغییر شیوه برخورد با مخالفان حجاب اجباری بود. وعده‌ای که در صد روز ریاست‌جمهوری او نه‌تنها به محاق رفته و هیچ توجهی به آن نشده، که وضعیت به روایت شهروندان در این زمینه خشونت‌بارتر و سخت‌تر شده و عملا حضور در فضای عمومی برای زنان را، به جنگی تن‌به‌تن با نیروهای سرکوب‌گر بدل کرده است.
***
روز ۲۸مهر۱۴۰۳، «طحان نظیف»، سخنگو شورای نگهبان، پس از چند هفته تاخیر اعلام کرد که لایحه موسوم به «عفاف و حجاب» توسط این شورا تایید شده و در اختیار مجلس شورای اسلامی قرار گرفته است. نظیف در نشست خبری و در پاسخ به سوال خبرنگاران در مورد صحت گمانه‌زنی‌ها درباره تایید این لایحه گفت: «در این مدت چند نفر از نمایندگان مجلس در این خصوص اطلاع‌رسانی کردند و دیگر نیازی به این موضوع نبود.»
گویی شورای نگهبان اطلاع‌رسانی رسمی در خصوص تایید یکی از لوایحی که منتقدان آن را «زنستیزانه» می‌دانند، لازم نمی‌داند. سخنگو شورای نگهبان در مورد قابلیت اجرا داشتن این لایحه نیز سر باز زد و گفت: «حیطه ورود ما در جایی است که مغایرت شرعی و قانون اساسی وجود داشته باشد.»
خبر تایید لایحه موسوم به حجاب و عفاف درحالی صورت گرفته که در مهر سال جاری، «احمد راستینه»، سخنگو کمیسیون فرهنگی مجلس و «موسی غضنفرآبادی»، عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس، اعلام کرده بودند که این لایحه پس از مدت‌ها سرگردانی میان مجلس و شورای نگهبان، سرانجام تایید و جهت ابلاغ و اجرا به مجلس تحویل داده شده است.
بدن‌های زنان، ابزار سرکوب و میدان جنگ
بررسی‌های «ایران‌وایر» نشان می‌دهد که بعد از ریاست‌جمهوری مسعود پزشکیان به‌رغم آنکه بنا بود برخوردهای خیابانی با زنان و رفتارهای سلبی با مخالفان حجاب اجباری متوقف شود، چنین اتفاقی نیفتاد. در عین حال، روایت‌های رسیده به ایران‌وایر نشان می‌دهد که تنوع برخوردهای سرکوبگرانه با زنان مخالف حجاب اجباری، حامیان آن‌ها و کسب‌وکارهایی که حاضر به عدم ارائه خدمات به زنان بدون حجاب اجباری نمی‌شوند، افزایش یافته است.
«سحر»، ساکن تهران، به ایران‌وایر می‌گوید: «هر چقدر هم برای ما دردسر درست کنند، من محال است آن روسری را دوباره به سر کنم. البته درک می‌کنم که بعضی از هم‌فکران من در بعضی شرایط مجبورند به اینکه تن به روسری سر کردن بدهند، اما من نه دانشجوام، نه شغل دولتی دارم. هرچند برای منی که شغل خودم را دارم هم دردسر درست می‌شود، اما هر چقدر هم لازم باشد هزینه می‌دهم، اما روی خون ژینا و بقیه بچه‌ها پا نمی‌گذارم.»
سحر می‌گوید هر روز باید با مترو از کرج به تهران بیاید: «من در یکی از محلات غرب تهران بوتیک لباس دارم. کارها را هم از زنان تولید‌کننده می‌گیرم. قبلا بوتیکم توی یک پاساژ بود، اما به‌خاطر همین موضوع حجاب قراردادم تمدید نشد و الان یک مغازه مستقل اجاره کرده‌ام. طبعا درآمدم کمتر شده، چون جای قبلی بورس این کار بود و ترددش بیشتر. الان فقط مشتری‌های همیشگی و سابقم و کسانی که مرا می‌شناسند برای خرید می‌آیند. تازگی‌ها تهدیدم هم کرده‌اند که جواز کسب را تمدید نمی‌کنیم. از مصائب سوار و پیاده شدن به مترو و خط عوض کردن هم دیگر نگویم که مثنوی هفتاد من کاغذ است.»
«شیدا»، نام مستعار زن جوان و بلاگر شناخته شده‌ای در اهواز است که به‌دلایل امنیتی ترجیح می‌دهد از نام حقیقی خود در این گزارش استفاده نشود. او به ایران‌وایر می‌گوید: «من به‌واسطه کارم خیلی به مراکز خرید مختلف شهر اهواز سر می‌زنم. در پیجم تبلیغات می‌گیرم و اغلب برای معرفی محصولات به مغازه‌هایی سر می‌زنم که آن‌ها را تولید یا عرضه می‌کنند. قبلا وضعیت مامورهای لباس شخصی و حجاب‌بان خیلی در اهواز مشخص بود. بیشتر در جاده ساحلی و میادین شهر متمرکز بودند. از وقتی لایحه حجاب و عفاف تایید شده، مقابل در همه مراکز خرید لشکر مامور ایستاده است. چند روز پیش مقابل مرکز خرید خلیج فارس که در یکی از مناطق به‌اصطلاح پاتوق جوانان است، شاید بیشتر از پنجاه تا زن چادری و مرد مامور نیروی انتظامی ایستاده بود برای تذکر حجاب.»
دولت پزشکیان، وعده‌های انتخاباتی و تشدید «آپارتاید جنسیتی»
شماری از زندانیان سیاسی ازجمله «نرگس محمدی»، برنده جایزه نوبل صلح، در مواضع اخیر خود در اعتراض به برخورد با زنان مخالف حجاب در جامعه، به آپارتاید جنسیتی در ایران اشاره کرده‌اند.
مسعود پزشکیان در کارزار انتخاباتی خود از طرح «نور» پلیس برای برخورد با مخالفان حجاب اجباری، با عنوان «سیاهی» نام برده و خواستار برخورد با کرامت با زنان شده بود. این در‌حالی‌ست که شخص پزشکیان در نخستین نشست مطبوعاتی خود وقتی موضوع برخوردهای گشت ارشاد توسط «مریم شبانی»، خبرنگار ماهنامه «اندیشه پویا» مطرح شد، با خنده و تمسخر پاسخ داد «مگر باز هم اذیت می‌کنند؟ چون قرار نبود اذیت کنند. باز پیگیری می‌کنیم اذیت نکنند.»
به نظر می‌رسد برخی از چهره‌هایی که در جریان تبلیغات انتخاباتی برای رای دادن به مسعود پزشکیان تلاش می‌کردند، باتوجه به وعده‌های انتخاباتی او درباره کرامت زنان، انتظار داشتند او در مقابل تایید و ارجاع لایحه حجاب و عفاف به مجلس و اجرای آن به‌عنوان قانون، اقدامی موثر و بازدارنده انجام دهد. انتظاری که به ثمر ننشست و بخش دیگری از هواداران او را مایوس کرد. دولت مسعود پزشکیان نه‌تنها مقابل اجرای طرح‌هایی همچون نور و حضور حجاب‌بان‌ها و جولان ون‌های بی‌نام‌و‌نشان گشت امنیت اخلاقی در خیابان‌ها نایستاد، بلکه از اجرای طرح‌های مشابه آن در جای‌جای ایران استقبال کرد.
روز ۲۵مهر سال جاری، تنها چند روز پس از تایید غیررسمی لایحه حجاب توسط شورای نگهبان، اجرای طرحی به نام «طراوت» در راستای مقابله با مخالفان حجاب اجباری توسط سپاه استان سمنان آغاز شد. فرمانده سپاه «قائم آل محمد» سمنان، در تشریح این طرح گفت که از تمام «ظرفیت دستگاه‌های اجرایی و خدماتی استان سمنان در اجرای این طرح بهره‌گیری خواهد شد.»
«منصور شوقانی» که در جلسه شورای فرهنگ عمومی استان سمنان در دفتر امام‌جمعه این استان صحبت می‌کرد، به جزییات این طرح نپرداخت، اما گفت که اجرای آن «به‌زودی و با محوریت مردم»، و «در راستای ترویج فرهنگ عفاف و حجاب در استان» خواهد بود. با‌این‌همه، اعضای هیات دولت همچنان از آنچه پزشکیان در زمان رقابت‌های انتخابی وعده داد، دفاع می‌کنند.
«فاطمه مهاجرانی»، سخنگو دولت، در تازه‌ترین نشست خبری خود در پاسخ به پرسشی درباره اینکه چقدر احتمال دارد لایحه «عفاف و حجاب» از مجلس بازپس گرفته شود، گفت: «رویکرد آقای پزشکیان به‌عنوان رییس عفاف و حجاب مشخص است و بارها گفتند موضوعات فرهنگی را نمی‌شود به‌زور جا انداخت. ما به‌دنبال کار کارشناسانه دقیق هستیم که مصالح نظام در نظر گرفته شود. موضوعات در حال پیگیری است.»
با‌این‌همه، واضح است که بخش بزرگی از شهروندان ایران منتظر واکنش رسمی از سوی رییس دولت چهاردهم در مواجهه با این لایحه هستند.
«ابوذر زمان»، وکیل دادگستری و فرزند «حسین زمان»، خواننده فقید منتقد حکومت جمهوری اسلامی، در واکنش به اعلام خبر تایید لایحه عفاف و حجاب در حساب کاربری «ایکس» خود، این لایحه را «زنستیزانه، غیرانسانی و فاجعه‌بار» توصیف کرد و نوشت: «لایحه عفاف و حجاب توسط شورای نگهبان تایید شد، حالا رییس‌جمهور باید آن را امضا و ابلاغ کند. ببینیم پزشکیان در همین حد اراده و عرضه آن را دارد که با عدم امضای آن، اعتراض عملی خود را به این موضوع نشان دهد؟»
«مریم شکرانی»، خبرنگار اقتصادی نیز در واکنش به تایید این لایحه، آن را با قوانین «برده‌داری» مقایسه کرد و نوشت: «عده‌ای به زنان یادآوری می‌کردند اگر گشت ارشاد به آنان هتاکی کرد یا برای حجاب بازداشت شدند، “قانون” رعایت نشده است. شورای نگهبان لایحه حجاب و عفاف را تصویب کرد و قانون شد. آنچه که این عده متوجه نمی‌شوند، تفاوت بین “قانون” و “حق” است؛ وگرنه که برده‌داری هم “قانون” بود.»
آیا دولت پزشکیان با افزایش جریمه‌های بی‌حجابی موافقت کرده است؟
مجلس شورای اسلامی، ۲۹شهریور۱۴۰۲، یک سال پس از جان باختن «مهسا (ژینا) امینی» در بازداشت گشت ارشاد و آغاز اعتراضات جنبش «زن، زندگی، آزادی»، لایحه عفاف و حجاب را شامل مجازات‌ها و جریمه‌های متعدد و سنگین برای مخالفان حجاب اجباری، بعد از آنکه ذیل اصل ۸۵ قانون اساسی در کمیسیون ویژه‌ای نهایی شد، تایید کرد. نمایندگان مجلس در آن روز رای دادند که این لایحه به‌شکل «آزمایشی» و به‌مدت سه سال اجرا شود و متن نهایی شده در کمیسیون قضایی و حقوقی را، به شورای نگهبان ارسال کردند.
بخشی از مجازات‌هایی لایحه تایید شده و نهایی، همین جریمه‌های نقدی است. اجرایی شدن این لایحه بدین معناست که دولت مسعود پزشکیان با افزایش جریمه برای زنان «بی‌حجاب» موافق است. این در‌حالی‌ست که مسعود پزشکیان در اولین نشست خبری خود در پاسخ به خبرنگاران گفت، اگرچه از طرف «این‌ها» تحت فشار است، اما در وزارت کشور تلاش می‌کند با تصویب آیین‌نامه، جلوی این «اتفاق» را بگیرد.
او درباره اینکه منظورش از این‌ها و این اتفاق دقیقا چه کسانی و چه اتفاقی است، توضیحی ارایه نکرد.
مسعود پزشکیان در عین دادن وعده‌هایی در خصوص تلاش برای حفظ شان و کرامت انسانی زنان در دوران انتخابات، با تصمیماتی که پس از رسیدن به ریاست‌جمهوری گرفت، ازجمله تشکیل کابینه، نشان داد که نظر و تایید «علی خامنه‌ای» برای او در اولویت است. حالا با تایید این لایحه توسط شورای نگهبان و ارجاع آن به مجلس، مشخص نیست آیا دولت پزشکیان این توانایی را دارد تا راهی قانونی برای تعویق این لایحه پیدا کند، یا تنها راه پیش روی دولت بی‌اعتنایی به اجرای آن پس از ابلاغ خواهد بود.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید