ایران وایر
۴ روز بعد از اینکه «ابول کورکور»، از معترضان سال ۱۴۰۱ در ایذه پس از محاصره نیروهای امنیتی، به زندگی خود پایان داد، ۱۰۴ کیلومتر دورتر، در مسجدسلیمان، نیروهای امنیتی مرد ۴۰ سالهای را به دلیل انتشار استوری حمایتی از ابول و «توماج صالحی» بازداشت کردند. نام او «کریم جلیلی» است، معترضی که در اعتراضات۱۴۰۱، دی۱۳۹۶ و آبان۱۳۹۸نیز بازداشتشده بود و حالا خانواده و همسر باردارش باوجود گذشت بیش از یک ماه، از او و اتهاماتش بیخبرند.
***
از کریم جلیلی و بازداشت او چه میدانیم؟
بر اساس اطلاعاتی که به ایرانوایر رسیده، کریم جلیلی، شهروند ۴۰ ساله لُر اهل مسجدسلیمان، سحرگاه ۲۲اسفند۱۴۰۳با حمله ماموران امنیتی به منزلش در این شهر بازداشتشده است.
منابع ایرانوایر تأیید کردهاند که این شهروند معترض که پیشازاین در اعتراضات دی۱۳۹۶، آبان۱۳۹۸ و اعتراضات «زن زندگی آزادی» در سال ۱۴۰۱ بازداشتشده بود، پس از انتشار استوریهایی در حمایت از ابول کورکور و توماج صالحی بازداشتشده است.
«ابول کورکور»، شهروند معترض اهل ایذه بود که از سال ۱۴۰۱ تحت تعقیب نیروهای امنیتی قرار داشت. او روز ۱۸اسفند ۱۴۰۳ درحالیکه در خانهای در ایذه تحت محاصره نیروهای حکومتی جمهوری اسلامی قرارگرفته بود، با شلیک گلوله به زندگی خود پایان داد.
ابول لحظات پایانی زندگی خود را از حساب اینستاگرامش بهطور زنده پخش میکرد. حالا شهروند دیگری پس از انتشار استوریهایی در حمایت از او بازداشتشده است.
یک فرد مطلع درباره کریم جلیلی به ایرانوایر میگوید که او در سوپرمارکتی که خانوادگی آن را اداره میکردند اشتغال داشته و برای اینکه از پس هزینههای زندگی بربیاید، در اسنپ نیز کار میکرده است: «کریم متاهل است و قبل از اینکه بازداشت شود همسرش تازه متوجه شده بود که باردار است. وقتی برای بازداشتش آمدند هیچ حکمی را نشان ندادند و هنوز باگذشت نزدیک به ۴۰ روز کسی نمیداند که نهاد بازداشت کننده کریم چیست و اتهاماتش چیست؟»
به گفته این شخص مطلع، کریم جلیلی «تا قبل از پایان تعطیلات دو تماس از زندان مسجدسلیمان داشته و طبق خبرهایی که (به دست نزدیکان) رسیده، از ۱۵فروردین در اعتراض به بلاتکلیفیاش، اعتصاب غذا کرده است.»
او هماکنون «ممنوعالملاقات و محروم از تماس تلفنی است و اجازه گرفتن وکیل هم به او ندادهاند.»
پاسکاری خانواده، تداوم بلاتکلیفی در زندان
بر اساس اطلاعاتی که به ایران وایر رسیده، خانواده آقای جلیلی هنوز نمیدانند که اتهامات او چیست. آنها در تمام این مدت پیگیر پرونده او و محل نگهداری عزیزشان بودهاند، اما نه قوه قضاییه و نه نهادهای امنیتی هیچکدام پاسخگو نبوده و نیستند.
فرد آگاهی که درباره آقای جلیلی با ایرانوایر گفتوگو کرده، میگوید که نهادهای امنیتی و قوه قضاییه در حال «پاسکاری» خانواده او به یکدیگر هستند: «بعد از بازداشت کریم را فرستادند دادسرا و شعبه دوم دادسرا مسجدسلیمان برایش قرار وثیقه صادر کرد. ولی وقتی خانواده وثیقه را بردند، شروع کردند به پاس دادنشان به همدیگر.»
به گفته این شخص، با مراجعه خانواده برای تحویل وثیقه به آنها گفتهشده که پرونده نزد دادستانی است. همان زمان اما منشی دادستانی اعلام کرده که پرونده در شورای تامین شهر است و بعد با شروع تعطیلات سال نو، هیچکس پاسخگو نبوده است.
این فرد مطلع میافزاید: «تا حالا، حکم بازداشت نه بهصورت فیزیکی و نه بهصورت الکترونیکی در سامانه ثنا به خانواده ابلاغ نشده. تا جایی که ما مطلع شدیم آخرین چیزی که به خانواده گفتند این است که میگویند پرونده را فرستادیم دزفول، حالا خدا میداند پرونده در دزفول چهکار میکند؟!»
این شخص با اشاره به اعتصاب غذای آقای جلیلی، میگوید: «کریم به خاطر بلاتکلیفی و پروندهسازی، اعتصاب غذا کرده است. خانوادهاش بهشدت تحتفشار هستند و ماموران امنیتی آنها را تهدید کردهاند که اگر کوچکترین اطلاعرسانی صورت بگیرد، او را آزاد نخواهند کرد.»
تهدید خانوادهها و تحتفشار قرار دادن آنها برای عدم اطلاعرسانی، یکی از رویههای معمول نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی، ازجمله وزارت اطلاعات و اطلاعات سپاه پاسداران است. پیشازاین گزارشهای بسیاری از این موضوع منتشرشده است.
فرد آگاهی که با ایرانوایر گفتوگو کرده و خود از فعالان مدنی لُر در استان خوزستان است، معتقد است که احتمالا تعداد بازداشتیها بعد از حمایت از ابول کورکور بیشتر از این حرفهاست، اما بسیاری از خانوادهها از اطلاعرسانی دراینباره به دلیل همین تهدیدها و فشارها خودداری میکنند.
او میگوید: «بعد از مرگ ابول، جوانهای بسیاری از طایفههای مختلف، از او یادکردند. مردم در شوک بودند و هستند. ابول از همرزمان «حسین سعیدی» و «محمود احمدی» بود و مردم برایش احترام قایل بوده و هستند؛ اما خب با انتشار استوریها، کریم را تهدید کرده بودند که بازداشت میشود و او اعتنا نکرده بود.»
به گفته این فرد مطلع، سه بار نیز از پلیس فتا با کریم جلیلی تماس میگیرند که خودت را معرفی کن، ولی او نمیرود. تا اینکه ۵ صبح ۲۲اسفند۱۴۰۳ میریزند توی خانهاش و او را میبرند.
این شخص مطلع، میگوید که با توجه به اینکه مسجدسلیمان شهر کوچکی است و هیچکس او را ندیده، احتمالا در انفرادی و تحتفشار است.
پروندهسازی به دلیل فعالیت در فضای مجازی مسبوق به سابقه است
این نخستین بار نیست که نهادهای امنیتی جمهوری اسلامی شهروندان را به دلیل فعالیت در فضای اینترنت و شبکههای اجتماعی بازداشت و تحت تعقیب قرار میدهند.
در سالهای گذشته و بهویژه در جریان اعتراضات به کشته شدن «مهسا (ژینا) امینی» در بازداشت گشت ارشاد، شهروندان بسیاری، بهخصوص در شهرهای کوچک به دلیل انتشار محتوای اعتراضی احضار، بازداشت و با زندانهای طولانیمدت روبهرو شدند.
یکی از آنها، «میثم خدارحمی» است، شهروند ۴۱ ساله که همبندیهایش میگفتند موقع پخش سرود «ای ایران» از تلویزیون بند، به پهنای صورت اشک میریخته. او ادمین صفحه «رستاخیز شاهان» بود و برایش ۱۶ سال حبس بریدند.
البته همه بازداشتها در ارتباط با فعالیت در فضای مجازی به دلیل گرداندن صفحات نبوده. بعد از کشته شدن مشکوک «ابراهیم رئیسی»، رییسجمهور پیشین ایران در پی سقوط هلیکوپترش، شهروندان بسیاری تهدید شده بودند که نباید محتوایی طنز مرتبط با مرگ او منتشر کنند.
این حتی منحصر به شهروندان نیز نبود و خبرگزاری میزان، وابسته به قوه قضاییه همان زمان اعلام کرد که ۵۵۰ رصد تخصصی تارنماهای فعال در فضای مجازی رخداده است و ۸۰ تارنما که درزمینه خبر مربوط به سقوط بالگرد «ابراهیم رئیسی» و همراهانش مطالبی منتشر کرده که ازنظر قوه قضاییه «توهینآمیز» و یا «شایعه» بوده، شناساییشدهاند. در همان ساعات اولیه خبر سقوط هلیکوپتر حامل رئیسی، برخی هنرمندان نیز از فشار نهادهای امنیتی برای گذاشتن پست تسلیت در شبکههای اجتماعی خود گفته و عدهای از کاربران شبکههای اجتماعی و فعالان رسانه نیز از تشکیل پرونده قضایی، احضار و تذکر بابت انتشار پست در این زمینه خبر داده بودند.
در سالهای اخیر، گزارشهای بسیاری از پروندهسازی نهادهای امنیتی از طریق پرینت گرفتن از محتوای بازنشر یا منتشرشده توسط شهروندان در شبکههای اجتماعی شخصیشان، به دست ایرانوایر رسیده است. بر این اساس، ماموران امنیتی این محتواها را بهعنوان سند و ادله برای اتهامات کلیشهای چون «نشر اکاذیب»، «تبلیغ علیه نظام» و «اقدام علیه امنیت ملی» به دادگاههای انقلاب ارجاع میدهند و این دادگاهها که به گفته فعالان حقوق بشر، سرسپرده دستگاههای امنیتی هستند، اغلب احکام سنگین زندان برای شهروندان صادر میکنند.منبع مطلعی که درباره آقای جلیلی با ایران وایر گفتوگو کرده، میگوید که با توجه به حجم هجمهها به ابول کورکور و توماج صالحی در رسانههای وابسته به حکومت، خانواده و نزدیکان این معترض بازداشتشده نگراناند که با پروندهسازی علیه او، حکم سنگین زندان برایش صادر شود. اینهمه در حالی است که همسر او در ماههای نخست بارداری است.
او همچنین به دزدیده شدن پیکر آقای کور و تحویل ندادن آن به خانوادهاش نیز بهعنوان دلیل دیگری برای نگرانی از سرنوشت آقای جلیلی اشارهکرده و میگوید: «ما واقعا نگران کریم هستیم. جمهوری اسلامی آنقدر از ابول و معترضانی مانند او میترسد که به خاطر یک استوری هم ممکن است چند سال حکم زندان بدهد.»
اشاره این فعال مدنی اهل خوزستان به گزارشهای رسانههای وابسته به حکومت ایران پس از مرگ ابول (حمید) کورکور است. رسانههای حکومتی در داخل ایران، از او تحت عناوینی چون «شرور» و «تروریست» یادکرده و رسانههای فارسیزبان خارج از ایران را با عنوان «رسانههای ضدایرانی» به «دروغپردازی» و قهرمانسازی درباره او و مبارزهاش با حکومت متهم کردهاند.