گزارش از جدیدترین تصمیمات نانی دولت
البته دولتمردان این افزایش را تنها بخشی از طرح خود برای آزادسازی قیمت نان می‌دانستند و اعلام کردند که در آینده نزدیک قیمت نان آزاد می‌شود. اما این تصمیم هم چند روزی بیشتر دوام نیاورد و به یکباره پس از افزایش ٣٠ درصدی قیمت نان مسوولان دولتی اعلام کردند که برای ایجاد شرایط آزادسازی قیمت نان (گام دوم گران کردن نان) در برخی شهرها و استان‌ها ٢٠ درصد نانوایی‌ها آزادپز می‌شوند.
اقتصاد ایران آنلاین- شاید بتوان امسال را سال گرانی نان نامید. هرچند که مسوولان وزارت صنعت، معدن و تجارت بارها اعلام کرده بودند که قیمت نان را افزایش نخواهند داد اما افزایش قیمت نان در سال جاری رکورد زد و بارها و بارها گران شد.
بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها و برداشته شدن یارانه حامل‌های انرژی بارها نانواها از عدم همخوانی هزینه‌ها و درآمدهای‌شان سخن به میان آورده بودند و به این جهت بارها خواستار افزایش قیمت نان شده بودند.
اما هر بار دولت به طریقی جلوی این افزایش قیمت ایستاده بود، تا اینکه در نیمه دوم سال جاری با وجود همه اظهارات قبلی دولت تصمیم گرفت، نان را گران کند. پس در آذرماه بود که قیمت نان ٣٠ درصد افزایش یافت.
البته دولتمردان این افزایش را تنها بخشی از طرح خود برای آزادسازی قیمت نان می‌دانستند و اعلام کردند که در آینده نزدیک قیمت نان آزاد می‌شود. اما این تصمیم هم چند روزی بیشتر دوام نیاورد و به یکباره پس از افزایش ٣٠ درصدی قیمت نان مسوولان دولتی اعلام کردند که برای ایجاد شرایط آزادسازی قیمت نان (گام دوم گران کردن نان) در برخی شهرها و استان‌ها ٢٠ درصد نانوایی‌ها آزادپز می‌شوند.
روزنامه اعتماد در ادامه گزارش داد؛ در آن زمان مسوولان وزارت صنعت، معدن و تجارت از طرحی صحبت می‌کردند که در کارگروه‌های استانی در حال بررسی برای تعیین قیمت گندم، آرد و نان است و با اجرای آن میزان واقعی گرانی نان به‌مراتب بیش از رقم ٣٠درصدی مورد ادعای مسوولان دولتی می‌شود. به این جهت آزادپزی نان در برخی استان‌ها همچون گیلان، اردبیل، مرند و… شروع شد.
حال اینکه این تجربه چقدر مفید و موثر بوده مشخص نیست. اما ظاهرا این نتایج به قدری بوده است که مسوولان وزارتخانه را مجاب کرده تا به یکباره خبر از اجرای این طرح برای کل کشور بدهند. به این سبب دیگر از این پس این آزادپز‌ها هستند که در بازار نان جولان خواهند داد و بعید به نظر نمی‌رسد که از این پس صف‌های طولانی به نانواییهای کشور بازگردد مگر اینکه دولت به مدد مصوبه‌اش با تخصیص آرد بهتر به این نانواییهای آزادپز بتواند نانخورها را مجاب به خرید نانی کند که قیمت بیشتری را به سبد هزینه‌های خانواده می‌افزاید.
براساس بخشی از مصوبه ١۴آبان‌ماه امسال هیات وزیران اعلام شده است، برای بهبود کیفیت نان و ایجاد رقابت سالم بین واحدهای نانوایی سنتی، آزادپز، فانتزی، نان صنعتی، حجیم و نیمه حجیم، حداقل ٢٠درصد از مجموع آرد مصارف نانوایی‌ها به‌صورت قیمت غیریارانه‌یی توزیع می‌شود و قیمت فروش نان این واحدها نیز با هدف افزایش رقابت و ارتقای کیفیت، از شمول قیمت‌گذاری مستثنی است.
بر اساس این طرح با خرید گندم و آرد به نرخ آزاد براساس درصد سبوس‌گیری، نرخ برخی انواع نان مانند سنگک به بیش از ١۵٠٠تومان افزایش می‌یابد. همچنین سازمان حمایت تنها چارچوب قیمت انواع نان را مشخص خواهد کرد و نظارت چندانی بر قیمت‌ها وجود نخواهد داشت.
البته مجتبی خسروتاج، معاون بازرگانی داخلی وزیر صنعت پیش از این هم گفته بود که «با اجرای طرح جامع اصلاح مرحله‌یی یارانه گندم، آرد و نان طی دو یا سه سال آینده بازار رقابتی نان شکل خواهد گرفت. نحوه آزادسازی نانوایی‌ها نیز باید به‌گونه‌یی باشد که در هر منطقه و محله‌یی که نانوایی آزادپز داریم حتما نانواییهای یارانه‌یی نیز درآن منطقه یا محله وجود داشته باشد.»
سنگکی‌ها گران کردند
هرچند که مقامات مسوول دولتی این‌بار لب به اظهارنظر در مورد دستور سراسری شدن ٢٠ درصد از نانواییهای آزاد پز نپرداخته‌اند اما ناگفته پیداست که این تصمیم چه تاثیری در زندگی خانوارهای ایرانی که قوت غالب آنها نان است خواهد داشت. بنا به گفته قاسم زراعت‌کار، رییس اتحادیه نانوایان «طبق برآورد حدودی‌ای که کرده‌ایم، قیمت نان سنگک آزادپز، ۱۳۰۰ تا ۱۳۵۰ تومان خواهد بود و حدود قیمتی نان‌های دیگر نیز تا پایان ماه مشخص می‌شود. البته طبق دستورالعمل هیات وزیران تا پایان سال جاری ٢٠ درصد از نانواییهای کشور می‌توانند به سمت آزادپزی بروند که ٣١ نانوایی سنگکی از ٢١ دی ماه و ١٢٠ نانوایی لواش، بربری و تافتون از ابتدای بهمن ماه در سطح پایتخت فعالیت خود را به صورت آزادپزی آغاز می‌کنند.»
وی ادامه داد: «در کنار آن ٢٠ درصد از نانواییهای سطح کشور نیز به این طرح خواهند پیوست و قیمت در این نانوایی‌ها براساس کیفیت و عرضه و تقاضا تعیین خواهد شد. البته اگرچه قیمت این نانوایی‌ها خارج از نرخ مصوب دولتی است، اما مشغول کار کارشناسی برای حدود قیمتی آن هستیم، به طوری که طبق برآورد حدودی‌ای که کرده‌ایم، حدود قیمتی نان‌های دیگر نیز تا پایان ماه مشخص می‌شود.»
البته محمدرضا نظری‌نژاد، رییس اتحادیه نانوایان سنگکی دقیق‌تر در مورد قیمت این نان‌ها صحبت می‌کند و از آغاز آزادپزی نان سنگک در ٣۴ نانوایی سطح شهر تهران خبر داده و می‌گوید: «قیمت نان سنگک ساده این نانوایی‌ها، ١٣٠٠ تومان، کنجددار ١۵٠٠ تومان و پرکنجد ٢٠٠٠ تومان است. این در حالی است که این نانوایان، آرد مرغوب را با سبوس و بدون نول‌گیری از کارخانجات دریافت می‌کنند و در نهایت آرد مرغوب تبدیل به نان مرغوب می‌شود.»
وی برای توجیه این گرانی می‌گوید: «آردی که از طریق دولت در اختیار نانوایان قرار می‌گیرد آرد سبوس‌گیری و نول‌گیری شده است که کیفیت لازم را ندارد، چراکه کارخانجات، این آرد را نول‌گیری کرده و بخش مرغوب آن را در اختیار کارخانجات شیرینی‌پزی و قنادی‌ها قرار می‌دهند و بنابراین بخش نامرغوب در اختیار نانواییهای دولتی قرار می‌گیرد. دولت در مرحله اول، قرار است ٢٠ درصد از نانوایی‌ها را آزادپز اعلام کند، به همین دلیل در گام اول، ٣۴ نانوایی سنگکی با مجوز، آزادپز شدند.»
گرانی هم مشکلات را حل نمی‌کند
البته در عین حال که مقامات دولتی این افزایش قیمت‌ها را در کیفیت نان موثر می‌دانند و این را دلیلی بر رقابت‌پذیری نانوایی‌ها می‌دانند اما مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی که در این مورد منتشر کرده بود، اعلام کرد: «افزایش ۳۰ درصدی قیمت نان، حلال مشکلات این صنعت نیست. با وجود هدفی که در ابتدا از طریق قانون هدفمندکردن یارانه‌ها دنبال می‌شد، سیاست تثبیت قیمت‌ها به جای اصلاح قیمت‌ها صورت گرفت، در حالی که پرداخت یارانه نقدی نان به مصرف‌کننده عملیاتی شد.»
سیاست تثبیت قیمت‌ها همچنین در سال‌های اخیر منجر به قانون‌گریزی‌هایی در سطح برخی نانوایی‌ها با کاهش کیفیت و کمیت نان و برخی کارخانه‌های آرد از جمله افزایش میزان سبوس‌گیری، بالاتر از حد مجاز و فروش آن به صورت آزاد شده است. همچنین آنالیز برخی آردهای کارخانه‌های آردسازی حاکی از اعمال رطوبت بیشتر از حد مجاز است.
در بخش دیگر این گزارش آمده است، با گذر از سیاست تثبیت قیمت‌ها پس از حدود ٣٠ ماه از آخرین تصمیمات، اصلاح ٣٠ درصدی قیمت‌ها راهکاری مکفی در جهت اصلاح ساختار صنعت نان نبوده و با توجه به اینکه به طور متوسط در کشور، تاثیر آرد در ارزش نان حدود ٢٠-٢٧ درصد است، این اصلاح مختصر قیمت‌ها فقط می‌تواند بخشی از افزایش قیمت‌های سالانه اجزای این زنجیره و ضرردهی نانوایان را جبران کند و تاثیری بر میزان مصرف آرد و کاهش حجم ضایعات و بهبود کیفیت نان و رقابتی شدن بازار در سطح مطلوب ندارد.
این گزارش می‌افزاید: برای رفع مشکلات صنعت نان باید به برنامه‌هایی در راستای اصلاح و رقابتی شدن این صنعت با اهدافی همچون افزایش و بهبود کیفیت و کمیت نان، ارتقای سطح بهداشت و سلامت، اصلاح تدریجی نظام پرداخت یارانه به همراه اتخاذ تدابیری در جهت رفع پیامدهای اجتماعی آن و مدیریت بهینه منابع، کاهش ضایعات، حذف رانت، ایجاد انگیزه و ارتقای سطح مشارکت بخش‌های تعاونی و خصوصی در تولید و تامین و ایجاد فرصت برای تجارت با سایر کشورها در بخش گندم و آرد پرداخته شود. اجرای این برنامه‌ها می‌تواند در راستای اصلاح و رقابتی شدن این صنعت و جلوگیری از اتلاف منابع در آن تاثیر بسزایی داشته باشد.
سهم نان در سبد خانوار
از سوی دیگر هزینه‌های نان در اقتصاد خانوار و کیفیت آن در سلامت خانواده بسیار اثرگذار است. از آنجا که در کشور ما نان، بخش عمده‌یی از غذای روزانه خانوارها را تشکیل می‌دهد از این رو هزینه‌های این ماده غذایی در اقتصاد خانوار و کیفیت آن در سلامت خانواده بسیار اثرگذار است. بر اساس آمار موجود از سرانه مصرف نان در خانوارهای ایرانی طی یک دهه گذشته سرانه مصرف نان از ١٣۴ کیلوگرم در سال ٨٠ به ١٠٠ کیلوگرم در سال ٩٢ رسیده است.
در عین حال سهم نان در سبد هزینه‌های خانواده‌ها ایرانی در سال ٨٠، یک درصد بوده که این عدد در سال ٩٢ به ۴/١ درصد رسیده است که با توجه به افزایش قیمت نان و البته افزایش تورم نشان از ثبات سهم‌گیری نان در سبد خانوار دارد. جداول زیر همچنین سهم نان در هزینه‌های خانوارها در این دهه و البته بعد خانوار را نشان می‌دهد.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید