صبح چهارشنبه ۲۳مهر۱۴۰۴، «کانال امتداد» گزارش داد «حسین میربهاری»، معروف به عمو حسین، فعال حقوق کودک و از بنیانگذاران «جمعیت دفاع از حقوق کودکان کار و خیابان»، توسط نیروهای امنیتی با لباس شخصی در منزل خودش، که مجاور خانه خواهرش است بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل شد. ماموران امنیتی پس از بازداشت حسین میربهاری، دفتر جمعیت دفاع از حقوق کودکان کار و خیابان در تهران را نیز پلمب کردند.
چند روز پیش کودکی هفتساله برای دریافت کمک به جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان مراجعه کرده بود. او به دلیل نداشتن شناسنامه از ثبتنام در مدرسه محروم شده بود و به جمعیت پناه آورده بود، به این امید که بتواند حتی بدون شناسنامه، از حق تحصیل برخوردار شود. حالا مشخص نیست چه بر سر کودکان کم برخوردار و بدونشناسنامه که از خدمات این مرکز استفاده میکردند، میآید.
***
طبق اطلاعات ایران وایر، در جریان بازداشت موسس جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان، ماموران علاوه بر توقیف تلفن همراه «نادیا میربهاری» (خواهر وی)، دوربینهای مداربسته ساختمان را نیز با خود بردهاند. پیشتر اعضای خانواده او در زمان بازداشتهای قبلی با استناد به فیلمهای دوربین مداربسته توانسته بودند، افراد بازداشت کننده را تشخیص دهند. نگهبان ساختمان اینبار به نادیا، خبر میدهد که برادرش را بازداشت کردهاند.
به نادیا میربهاری اعلام شده که باید روز شنبه ۲۶مهر در دادسرای مقدس تهران حضور یابد.
به گفته یک منبع آگاه به ایرانوایر، ماموران پس از بازداشت و انتقال حسین میربهاری، به منزل خواهر او نیز مراجعه کردهاند و قصد داشتند وی را نیز بازداشت کنند اما پس از مشاهده دو فرزند خردسالش در خانه، از این اقدام منصرف شده و به او اعلام کردهاند که باید روز شنبه در دادسرای مقدس حاضر شود.
همزمان با این بازداشت، نیروهای امنیتی با حضور در دفتر «جمعیت دفاع از حقوق کودکان کار و خیابان» واقع در منطقه پاسگاه نعمتآباد تهران، این مرکز را پلمب کردهاند. تجهیزات شخصی و کاری مددکاران، مددجویان و دیگر کارکنان این مرکز نیز ضبط و توقیف شده است.
حسین میربهاری، پیشتر نیز در خردادماه سال جاری بازداشت شده بود و پس از تحمل ۳۰ روز بازجویی در سلول انفرادی، با قرار وثیقه آزاد شده بود.
حسین میربهاری، از کنشگران با سابقه و خوشنام حوزه حقوق کودکان کار و خیابان است.
یکی از اعضای پیشین این جمعیت با تایید اخبار در مورد «جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان» در گفتوگو با ایرانوایر گفته است: «در یورش نیروهای امنیتی به دفتر جمعیت، تمام هارددیسکها، تلفنهای همراه و سایر دستگاههای الکترونیکی اعضای حاضر توقیف شد.»
این فرد که به دلایل امنیتی نامش نزد «ایرانوایر» محفوظ است، میگوید: «جمعیت در منطقه پاسگاه نعمتآباد قرار دارد؛ محلهای کاملاً حاشیهنشین. دلیل شکلگیری این جمعیت، که آن را با عنوان «پروژه جمعیت» میشناسند، مبارزه با کار کودک است و این مأموریت همچنان ادامه دارد.»
«لغو کار کودک، همین امروز» شعار جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان است.
کودکان مهاجر بسیاری به جمعیت مراجعه میکردند، زیرا شناسنامه یا کارت اقامت نداشتند. کودکان ایرانی نیز بهدلایل اقتصادی از سیستم آموزش و پرورش ریزش میکنند. این کودکان اگر در آن منطقه ساکن بودند به جمعیت مراجعه میکردند.
«آتنا دائمی»، فعال مدنی و حقوق زنان و کودکان، میگوید: «جمعیت در حوزههای مختلف از برگزاری کلاسهای درسی تا ارائه مشاوره روانشناسی فعالیت میکرد. همیشه با نهادهای صنفی دیگر همکاری داشت و همواره تحت فشار نهادهای امنیتی بود. به نظر میرسد مانند جمعیت امداد امام علی، قصد دارند فعالیتهای این نهاد را هم زیر نظارت مستقیم خود بگیرند یا افراد مورد نظرشان را مسوول آن کنند. این نهاد هم خوشنام است و هم سابقه طولانی دارد و بسیاری از فعالان داخل ایران به شیوههای مختلف با آن همکاری میکردند، احتمالا همین مسئله دلیلی برای افزایش فشارها بر آن شده است.»
به گفته این کنشگر مدنی از سوی دیگر ، جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان، علاوه بر فعالیتهای داخلی، از طریق سازمانهای بینالمللی نیز تلاش میکرد تا فشارهایی بر حکومت وارد کند و آن را به رعایت استانداردهای بینالمللی وادار سازد. سالها به همین دلیل تحت فشار بودهاند.
آتنا دائمی همچنین میگوید: «فعالیتهای میدانی جمعیت شامل کمک به تحصیل کودکان کار، حمایت از کودکان زندانی، چه کودکانی که با مادران زندانی خود بودند و چه کودکانی که زیر سن قانونی مرتکب جرم شده و زندانی شده بودند، کمک به خانوادههای کودکان کار، ارائه خدمات پزشکی و مشاوره روانشناسی، تأمین اقلام مورد نیاز برای زندگی و تحصیل کودکان کار و همچنین پیگیری حقوقی برای مقابله با مافیای کودک کار بود. آنها همچنین نمایشگاههای خیریه برگزار میکردند و پیگیریهای بینالمللی را نیز در دستور کار داشتند».
انحلال، تعطیلی و تغییر اجباری در یک دهه گذشته
در یک دهه گذشته، دستکم هشت سازمان مردمنهاد و تشکل مدنی فعال در حوزههای اجتماعی، کودکان، زنان و آسیبهای شهری در ایران یا بهطور کامل منحل شدهاند، یا فعالیتشان با فشارهای شدید امنیتی، قضایی و اداری مختل شده است. از مهمترین موارد میتوان به انحلال کامل جمعیت امام علی در اسفند۱۳۹۹ پس از ۲۱ سال فعالیت و تعطیلی «خانه خورشید» در اسفند۱۴۰۰ اشاره کرد. خانه امن «مهر شمس آفرید» در ارومیه هم یکبار تعطیل و پس از مدتی بازگشایی شد.
علاوه بر این، سازمانهایی مانند «خانه امن آتنا»،« شبکه یاری کودکان کار» با تغییرات اجباری در سطح مدیریت مواجه شدند و انجمن «حمایت از حقوق کودکان» نیز بارها در تمدید مجوز دچار بحران شد. چندین مؤسسه دیگر نیز که نامشان فاش نشده، از برخوردهای مشابه و تهدید دائمی تعطیلی عبور کردهاند. این روند، بیانگر فشاری سیستماتیک بر نهادهای مدنی مستقل در ایران است؛ فضایی که در آن، نهادهای تخصصی و داوطلبمحور بهجای حمایت، با محدودسازی، انحلال یا دخالتهای امنیتی روبهرو میشوند.
برخوردها و سرکوبها تنها به تشکلهای غیردولتی محدود نمیشود؛ فعالان حقوق کودک نیز هدف فشارهای امنیتی و قضایی قرار دارند. براساس گزارش رسانههای حقوق بشری، «سحر سلطانی»، پژوهشگر و فعال شناختهشده در حوزه تعلیم و تربیت و حقوق کودک، ۱۱مرداد ۱۴۰۴ در بندر انزلی بازداشت و به زندان لاکان در رشت منتقل شد. این بازداشت نمونهای دیگر از موج سرکوب فعالان مدنی است که در ادامه فشارهای مستمر بر سازمانهای مردمنهاد و فعالان اجتماعی رخ داده و فضای فعالیت مستقل در ایران را بیش از پیش محدود کرده است.
یکی از اعضای قدیمی «جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان» میگوید: «با برخورد وحشیانهآی که با جمعیت کردند، شاهد بسته شدن چند انجمن انگشتشمارِ باقیمانده در ایران خواهیم بود؛ انجمنهایی که خیلی آهسته و محتاط کار میکنند تا حکومت به آنها کاری نداشته باشد.»
به گفته او، یکی از روشهایی که تشکلهای غیردولتی برای بقا در پیش میگیرند، گرایش به فعالیتهای خیریهای است.
او همچنین میگوید: «حکومت از جمعیت دفاع از کودکان کار و خیابان میترسد، زیرا این جمعیت در آموزش و پرورش کودکان نقش بسیار مؤثری داشته و تمرکز اصلیاش بر توانمندسازی و رشد کودکان است».
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید