ایران وایر – مریم دهکردی
در روزهای گذشته گزارشهای متعددی از افزایش قیمت بیسابقه انسولین در رسانههای ایران منتشر شده است؛ اتفاقی که برخی آن را حاصل «سیاست حذف تدریجی ارز ترجیحی» از داروهای تولید داخل میدانند. داروهایی که گاه نبود یا کمبودشان میتواند به قیمت از دست رفتن جان بیماران تمام شود.
ایرانوایر در گفتگو با چند فرد مبتلا به دیابت دریافته که برخی از انواع انسولین و همچنین دستگاهها و نوارهای تست قند خون در هفتههای اخیر کمیاب یا نایاب شدهاند. اتفاقی که موجب سردرگمی بیماران و خانوادههای آنها، تشدید فشار مالی و تهدید سلامت در جامعه شده است.***
***
بسیاری از پزشکان و کارشناسان حوزه بهداشت از «دیابت» با عنوان مسیری برای «مرگ خاموش» یاد میکنند. بیماری که میتواند ریشههای موروثی و ژنتیکی یا عصبی و اضطرابی داشته باشد.
بدن بیمارانی که به دیابت نوع یک مبتلا هستند عموما قادر به تولید خودکار انسولین نیست. آنها باید بر اساس تشخیص پزشک و بعد از اندازهگیری سطح قندخون در طول روز، انسولین مورد نیاز خود را تزریق کنند.
«رضا» ساکن میناب است. او از هفت سالگی به بیماری دیابت مبتلاست: « از مادربزرگم به ارث رسید. من و خواهر کوچکم هر دو دیابت نوع ۱ داریم و سالهاست که انسولین تزریق میکنیم.»
رضا میگوید قیمت انسولین در یک ماه گذشته به شکل هولناکی افزایش یافته اما در دو هفته گذشته این دارو در میناب و بندرعباس اصلا نایاب شده است: «تمام داروخانههای بندرعباس و میناب را زیر پا گذاشتم. انسولینهای جدید مثل گلارژین، رپید و دگلودک به قدری گران شده که مجبور شده بودیم از مدلهای قدیمیتر استفاده کنیم اما حالا همان را هم پیدا نمیکنیم.»
به گفته رضا انسولینهای جدید نوسان قند کمتری ایجاد میکردند و وضعیت کنترل قند بیمار با آنها سادهتر است: «اغلب این انسولینها را بیمه پوشش نمیدهد و من و خواهرم هم آزاد تهیه میکردیم چون وضعیت ناپایدار قند یکبار خواهرم را تا مرز کمای قند برده بود.»
او میگوید حالا اما چند هفتهای است که حتی همان نمونههای قدیمی هم در دسترس نیست: «یکی از آشنایان ما در شیراز قول داده از آنجا برایمان انسولین قلمی رایزودگ بفرستد هرچند که خیلی قیمتش بالاست. خانواده ما دچار فشار عصبی شده چون فقط برای چند روز دیگر انسولین داریم و اصلا نمیدانیم اگر تا آن موقع انسولین نرسد و وضعیت داروخانهها هم همینطوری بماند باید چکار کنیم.»
«کیوان» هم یکی از بیماران دیابتی ساکن اهواز است. او به ایرانوایر میگوید توزیع انسولین همیشه سهمیهای بوده اما الان حتی با وجود داشتن نسخه هم نتوانسته انسولین مورد نیاز خود را پیدا کند: «تقریبا به هر داروخانهای در اهواز سر زدم میگفتند سهمیه نداریم. من انسولین رگولار استفاده میکنم که تحت پوشش بیمه است اما الان حتی نمونههای دیگر که بیمه پوشش نمیدهد هم پیدا نمیشود.»
او میگوید وحشت دیگرش از گیر نیامدن «قلم انسولین» است: «من سالهاست انسولین میزنم. قبلا که مجبور بودیم از سوزن استفاده کنیم مدام محلهای تزریق کبود میشد و عفونت میکرد. انسولین قلمی خیلی راحتتر است اما داروخانهها در اهواز قلم انسولین هم ندارند.»
انسولین تنها برای بیماران دیابت نوع یک نیست. برخی از زنان باردار مبتلا به دیابت بارداری و افرادی که به دیابت نوع ۲ مبتلا میشوند هم در مواردی به تزریق انسولین نیازمندند. با اینهمه در بسیاری از داروخانهها پاسخ درخواستهای متقاضیان انسولین منفی است.
«نیلوفر» ساکن تهران است. او میگوید بعد از ۴۰ سالگی به دیابت نوع ۲ مبتلا شده است: «من به شکل طبیعی به انسولین نیاز ندارم. توصیه پزشک اصلاح سبک تغذیه، فعالیت بدنی منظم، مدیریت خواب و استرس است. برای همه میتوانم برنامه بگذارم اما استرس را مگر میشود کنترل کرد. اصلا همین خبر کمبود انسولین در داروخانه برای من استرس زیادی ایجاد کرده. اگر نیاز بشود و گیر نیاید دست ما به کجا بند است؟»
نیلوفر میگوید چند روز قبل آزمایش داده و دکتر بعد از دیدن نتایج به او گفته چند قلم انسولین برای شرایط خاص تهیه کند: «من در یوسفآباد زندگی میکنم از یوسف آباد تا میدان ولیعصر هرچه داروخانه بود رفتم. هیچکدام نداشتند.»
افزایش قیمت نوار قند خون
نوار قند خون، نواری یکبارمصرف است که با قرار دادن یک قطره خون روی آن و وارد کردن آن به دستگاه «گلوکومتر»، سطح قند خون بیمار را میشود به سادگی اندازهگیری کرد. اغلب بیماران دیابتی نیازمند آن هستند که حداقل روزی دوبار سطح قند خون خود را کنترل کنند.
نوارهای قند خون با گرانی قیمت ارز و حالا پس از حذف ارز ترجیحی جهش قیمتی چند برابری داشتهاند.
«سیما» شهروند ساکن تهران میگوید مادرش از ده سال قبل به بیماری دیابت نوع ۱ مبتلا شده و روزانه دو یا گاهی سه بار باید سطح قند خون خود را اندازه بگیرد: «کمبود و نبود انسولین یکطرف. قیمت سرسام آور نوار تست قند را کجای دلمان بگذاریم. نمیشود هم تغییرش بدهیم چون هر دستگاهی نوار خاصی دارد. دیروز داروخانهها را گشتم پیدا نکردم رفتم دیجیکالا را دیدم نواری که تا دو ماه قبل ۳۷۰هزار تومان میخریدم شده ۵۳۰هزار تومان و تازه فقط دوتا در انبار دیجیکالا موجود بود.»
سیما میگوید موضوع افزایش قیمت نوار قند خون برخی بیماران را وا داشته دفعات تست روزانه قند خون خود را کم کنند: «ما هم میخواستیم اینکار را بکنیم اما پزشک مادرم شدیدا مخالفت کرد. گفت با توجه به سن و سال و وضعیت بیماریاش این کار ممکن است تبعاتی مثل آسیب به کلیه و چشم داشته باشد یا حتی زخم دیابتی ایجاد کند چون قند ممکن است بالا برود و به موقع متوجه نشویم.»
مقامات مسوول چه میگویند؟
سخنگوی سازمان غذا و دارو کمبود انسولین و دیگر داروهای مرتبط با دیابت را تنها مربوط به یک نوع خاص از «انسولین خارجی» میداند. این درحالی است که داروخانهدارن و بیماران میگویند برای دسترسی به اغلب انسولینهای موجود در بازار ایران اعم از داخلی و خارجی، انواع قدیمی و جدید با معضل روبرو هستند.
«محمدرضا ظفرقندی»، وزیر بهداشت دولت «مسعود پزشکیان» روز ۱۲آبان۱۴۰۴ در پایان جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران تغییر قیمت داروها به دلیل حذف ارز ترجیحی را تکذیب کرد و گفت: «ارز دارو کمافیالسابق در حال پرداخت است. هیچ تغییر و بحثی در مورد اینکه ارز دارو چه ترجیحی و چه غیر ترجیحی تغییر کند، در دولت صورت نگرفته و در کمیسیونهای اقتصادی هم مطرح نشده است.»
از سوی دیگر رییس هیات مدیره انجمن دیابت روز ۲۰ آبان ۱۴۰۴در گفتوگو با ایسنا گفته است حدود ۴۰ درصد جمعیت بزرگسال کشور درگیر دیابت یا پیشدیابت هستند و با بیان اینکه حدود ۷ میلیون نفر از ایرانیان دیابت نوع دو دارند و بیش از ۱۰ میلیون نفر در مرحله پیشدیابت قرار گرفتهاند.
«علیرضا استقامتی» در بخشی از این گفتگو مدعی شده مشکل بیماران دیابتی در ایران نه در زمینه تامین دارو بلکه در زمینه «مدیریت دارویی» است.
او در تشریح این ادعا و مشکلات بیماران در تامین داروی انسولین طی هفتههای اخیر گفته است: «انسولینهای قلمی که برای بیماران دیابتی کاربرد دارد، یک شرکت تولیدکننده واحد دارد و دو شرکت در کشور نسبت به واردات این انسولین قلمی اقدام میکنند. یکی از این دو شرکت نیز کارخانهای در کرج احداث کرده و این انسولین را تا حدودی در کشور تولید میکند. علاوه بر این دو شرکت، چند شرکت نیز نسبت به فرمولهکردن انسولین در ایران اقدام میکنند اما ماده اولیه انسولین را از خارج به داخل کشور وارد میکنند چیزی که بیماران درباره کمبود دارو میگویند مربوط به انسولینهای وارداتی است.»
با اینهمه فعالان حوزه دارو در ایران میگویند تحریمهای بانکی و مالی اگرچه بهطور مستقیم دارو را هدف نگرفته اما در عمل مسیر تامین مواد اولیه، انتقال ارز و همکاری شرکتهای خارجی را با ایران دچار اختلال کرده است. به همین سبب زمان و هزینه تامین مواد اولیه دارو چند برابر شده و خط تولید برخی داروها در آستانه توقف کامل قرار گرفته است.
روند ابتلا به دیابت در ایران نگرانکننده است
رسانهها در ایران گزارش دادهاند که از سال ۱۳۹۵ تاکنون شیوع دیابت در ایران بیش از ۳۰ درصد افزایش یافته و سن ابتلا به آن نیز به ۱۸ تا ۲۰ سال رسیده است.
به گفته رییس هیاتمدیره انجمن دیابت «افزایش چاقی، کمتحرکی، تغذیه نامناسب و کاهش قدرت خرید خانوارها» موجب تغییرات اساسی در الگوهای غذایی شهروندان شده و مردم ناچارند مواد غذایی ارزان و پرکالری مصرف کنند که موجب بالا رفتن آمار ابتلا به دیابت و پیشدیابت شده است.
روایت رسانههای داخلی و گزارشهای میدانی تصویر تیره و تاری از وضعیت سلامت عمومی در ایران نمایش میدهد. قفسههای خالی داروخانهها از داروهایی که برای نجات جان بیماران ضروریاند اما با گرانی و کمبود به کالاهای لوکس در زندگی مردم تبدیل شدهاند.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید