مسعود پزشکیان فقط یک وزیر زن به مجلس معرفی کرده است که همان یکی هم دشمنان قسم‌خورده زیادی دارد. وقتی نام فرزانه صادق مالواجرد را به عنوان نامزد پیشنهادی وزارت راه و شهرسازی می‌خواندند، صداهای مردانه در مجلس به نشانه اعتراض بلند شد.

خانم صادق دانش‌آموخته معماری دانشگاه تهران و تا پارسال معاون وزیر راه و شهرسازی بوده است. او با برنامه‌ای برای گرفتن رای اعتماد به مجلس می‌رود که خلاصه‌اش این است:‌ تامین مسکن به‌ویژه برای خانواده‌های فقیرتر، تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام و ادعای بزرگ و دیرینه نوسازی ناوگان حمل و نقل.

بیش از بیست سال در حوزه شهرسازی نهادهایی مانند شهرداری تهران و وزارت راه کار کرده اما مخالفانش- بیشتر از طیف اصولگرا- می‌گویند به‌اندازه کافی تجربه ندارد؛ چون به اعتقاد آنان در بخش راهسازی و حمل و نقل «کار تخصصی نکرده است»، در حالی‌که مهرداد بذرپاش، وزیر اصولگرای فعلی همین وزارتخانه، دانش‌آموخته صنایع و پیش از آن بدون یک روز سابقه شهرسازی، رئیس دیوان محاسبات بوده است.

فرزانه صادق دی‌ماه ۱۳۹۷ با حکم محمد اسلامی،‌ وزیر راه و شهرسازی کابینه حسن روحانی، دبیر شورای عالی شهرسازی و معماری ایران و معاون معماری و شهرسازی وزیر شد. با تغییر دولت، او همچنان معاون وزیر ماند.

مهرداد بذرپاش، وزیر فعلی راه و شهرسازی که با یک جابه‌جایی، در لحظه آخر بالگردش تغییر کرد و از حادثه سقوط بالگرد رئیس دولت جان سالم به در برد، مرداد ماه پارسال خانم صادق را از معاونت شهرسازی و معماری این وزارتخانه «برکنار کرد». یا بر اساس روایتی دیگر، خانم صادق بعد از ۲۸ سال کار در وزارت راه و شهرسازی، خودش کنار رفت و فقط مشاور وزیر باقی ماند.

در یک نگاه

جدال فرزانه صادق و شهردار تهران

در ماه‌های آخر تصدی معاونت وزارت راه و شهرسازی نامه‌‌ای انتقادی منتشر شد که در آن خانم صادق، علیرضا زاکانی، شهردار تهران را به تخلف از قوانین و صدور مجوز «غیرقانونی» ساخت و ساز در بافت قدیم تهران متهم کرده بود. به همین دلیل او در وزارت راه و شهرسازی به عنوان یکی از مهم‌ترین مخالفان علیرضا زاکانی شناخته می‌شد.

در دوره‌ای که آقای زاکانی در رسانه‌ها به فساد و زمین‌خواری متهم می‌شد، خانم صادق در نامه‌ای به شهردار تهران درباره ساخت و ساز «غیرقانونی» هشدار داده بود صدور مجوز ساخت در بافت فرسوده باید در شورای عالی شهرسازی و معماری تصویب شود، و در غیر این صورت «مسئولیت تبعات آن با شهرداری خواهد بود.»

شهردار تهران هم در جلسه‌ای پاسخ داد که تهران برای جمعیتش نیاز به مسکن دارد: «پیش از آمدن ما به مدیریت شهری در شورای عالی شهرسازی برای اینکه تهران را دور بزنند، قاعده جدیدی گذاشته و قفل جدیدی به شهر زدند. اینها متهم هستند که وضع کشور را به این سمت برده‌اند و باید نزد افکار عمومی پرونده آنها رسیدگی شود.»

آقای زاکانی در طیف اصولگرای مجلس طرفداران بسیار دارد. به همین دلیل است که روزنامه اصلاح‌طلب اعتماد درباره «راه دشوار» گرفتن رای از مجلس تیتر زده است: «علیرضا زاکانی تلافی می‌کند؟»

«صدای من بلندتر است»

از فرزانه صادق در رسانه‌های مختلف به عنوان مدیری «سرسخت» یاد شده است. مخالفت او با «طرح توسعه مسکن امیرالمومنین» در پاکدشت یکی از دلایل این شهرت است.

این طرح توسعه مسکن سال ۱۳۸۴ در بیابانی خارج از پاکدشت شروع شد و در دوره‌ای به دلیل اختلاس مدیران متوقف ماند. وزارت راه و شهرسازی و بعضی نهادهای دیگر می‌دانستند که کاربری آن بیابان، غیرمسکونی و بخشی از آن در حریم حفاظت‌شده است.

تقریبا همه مقام‌ها از مشکلات قانونی تبدیل یک بیابان در حریم غیرشهری به شهرک مسکونی اطلاع داشتند، اما در آن‌ سو، چهار هزار عضو عصبانی تعاونی ۱۸ سال دنبال خانه‌شان بودند. در همان زمان علیرضا فخاری، استاندار تهران هم گفته بود «اینکه یک تعاونی با پنج نفر هیئت مدیره با یک مالک خصوصی در خارج از محدوده خدماتی شهر در حریم و فاقد کاربری به توافق رسیده و زمین خریداری کرده و سپس تعاونی آن را به مردم واگذار و مسئله را به یک بحران اجتماعی تبدیل کند، صحیح نیست.»

اما ابراهیم رئیسی در یک روز بهاری و بارانی با حضور در بین مردم معترض به آنها وعده داد مشکلشان حل خواهد شد.

آن وعده چند ماه عملی نشد و فشارها بر وزارت راه و شهرسازی افزایش یافت. بعضی رسانه‌ها خانم صادق را مقصر می‌دانستند.

خبرگزاری کار ایران در گزارشی انتقادی از خانم صادق نوشت: با وجود آنکه بارها از سوی مسئولان در خصوص رفع مشکل اتحادیه تعاونی‌های مسکن امیرالمومنین اقدام شده، اما فرزانه صادق یک تنه با تمامی آنها مقابله کرده است.

فرزانه صادق در همان زمان نشان داد که در مناظره و بگو مگو کم نمی‌آورد. در ماه‌های آخر معاونتش در وزارت راه و شهرسازی حدود یک ساعت با مجری خبرگزاری دانشجو وابسته به بسیج دانشجویی بحث کرد. مجری که مدافع ساخت مسکن در اطراف شهرهای بزرگ بود در پایان مصاحبه تصویری عذرخواهی کرد که صدایش را بلند کرده است. خانم صادق بلافاصله گفت «صدای من بلندتر از شماست.»

دلیل مخالفت با او چیست؟

حامیانش می‌گویند دلیل دشمنی‌ با فرزانه صادق، سابقه مبارزه با فساد و زمین‌خواری و همین‌طور سرسختی او است. عده‌ای هم مخالفانش را به «زن‌ستیزی» متهم می‌کنند. روزنامه اعتماد خطاب به نمایندگانی که هنگام معرفی خانم صادق فریاد می‌کشیدند، نوشت:‌ «عادت به لاف‌های مردانه را رها کنید.»

از او انتقادهایی هم درباره نقش افراد با نفوذ در زمین‌خواری و تخریب جنگل‌ها شنیده شده است. مرداد ماه ۱۳۹۸ در سفری به استان گلستان گفته بود مردم نقش کمی در دست‌درازی به منابع طبیعی داشته‌اند و «متاسفانه بیشتر این ساخت و سازها توسط افراد بانفوذ اتفاق افتاده که باید مسئولیتشان حفاظت از این میراث باشد.»

شماری از منتقدان او را «مخالف توسعه شهری» می‌دانند چون به شهرک‌سازی‌ها یا پروژه‌هایی مثل مسکن مهر نگاه مثبتی ندارد.

مخالفت با توسعه شهری نکته مثبتی نیست اما در مصاحبه‌هایش توضیح داده که مخالف هر نوع توسعه‌ای نیست، بلکه با توسعه افقی شهرها مشکل دارد. می‌گوید نمی‌شود به بهانه ساخت مسکن برای افراد نیازمند در اطراف شهرهای بزرگ یا روی گسل زلزله یا دره‌های در معرض سیلاب خانه ساخت، شهر را بزرگ کرد اما زیرساخت‌ها و امکانات لازم برای توسعه را در نظر نگرفت و شهرها را «خوابگاه» کرد.

بعضی از فعالان میراث فرهنگی از جمله انجمن مرمت و معماری سنتی ایران او را از مدافعان بافت‌های سنتی می‌دانند و می‌گویند در زمان تصدی او در معاونت وزارت راه و شهرسازی بسیاری از طرح‌های مخرب بافت‌های تاریخی از جمله طرح توسعه شاه‌چراغ شیراز یا توسعه حریم اطراف محل دفن امام هشتم شیعیان در مشهد متوقف ماند. رویدادهایی که می‌تواند دشمن‌تراش باشد.

اما از آن سو خانم صادق در مواردی در مقابل نیروهای نظامی کوتاه آمده یا شاید «سنبه مقابل، پر زورتر بوده است.» وقتی او دبیر شورای عالی شهرسازی بود، با وجود مخالفت‌های اهالی محل و نهادهای مردمی مجوز ساخت برج و مرکز تجاری در پادگان صفر-شش ارتش در پاسداران صادر شد. در حالی‌که بر اساس طرح خروج پادگان‌ها انتظار می‌رفت تمام پادگان به بوستان تبدیل شود. اتفاقی که احتمالا نقطه‌ای مثبت در کارنامه‌اش نخواهد بود.

مخالفانش در مجلس می‌گویند مخالفتشان با او جناحی و جنسیتی نیست. از جمله مجید نصیرپور، نماینده سراب که بعد از حضور خانم صادق در کمیسیون عمران مجلس گفته بود:‌ قاطبه نمایندگان با خانم فرزانه صادق مالواجرد مخالف هستند. او با چالش‌های جدی آن هم به دلایل تخصصی و نه جنسیت و نگاه سیاسی مواجه است.

هواداران وزارتش بر «فرزند شهید»‌ بودن او تاکید دارند.

خانم صادق می‌گوید سیاسی نیست و به جناحی تعلق ندارد. اما می‌داند برای دفاع از نظریات خود در مخالفت با تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی چگونه از سخنان رهبر ایران استفاده کند: «اینکه آقا در سال ۱۳۹۳ می‌فرمایند در باغات و اراضی کشاورزی و جنگل‌ها حتی حوزه علمیه هم ساخته نشود، بسیار دقیق است. اینها خیلی جلوتر از کار کارشناسی ما است.»

و در مناظره با مجری خبرگزاری دانشجو که فرمان رهبر را برای کمک به ازدواج جوانان و افزایش جمعیت با ساخت خانه‌های بیشتر پیش می‌کشد، بیش از شش بار از عنوان «فرمایشات مقام معظم رهبری» یا «حضرت آقا» استفاده می‌کند و می‌گوید «اینقدر بیانات مقام معظم رهبری و توصیه‌های ایشان دقیق و کارشناسی است که از کار کارشناسی همه ما و من که شخصا مدعی هستم، بسیار جامع‌تر است.»

فرزانه صادق مالواجرد با مجلسی مردانه و اکثریت اصولگرا راه آسانی در پیش ندارد.

۱۵ سال قبل،‌ محمود احمدی‌نژاد برای آنکه دست‌کم یک زن در کابینه داشته باشد، سه وزیر زن پیشنهاد کرد. حسن روحانی هم گفته بود قصد داشته سه وزیر زن معرفی کند که «میسر نشد». انتظار زیادی از کابینه محافظه‌کار ابراهیم رئیسی نمی‌رفت، اما در ۱۹ وزیر پیشنهادی کابینه مسعود پزشکیان فقط یکی زن است.

اگر فرزانه صادق رای اعتماد بگیرد و دومین وزیر زن جمهوری اسلامی ایران شود، نه تنها هنجاری شکسته نمی‌شود، بلکه دنیای مردانه سیاست در ایران همچنان از جامعه عقب می‌ماند.

چند روز پیش انسیه خزعلی در مراسم خداحافظی از معاونت امور زنان خطاب به معاون اول رئیس‌جمهور ایران گفت «به جای یک نفر، چند زن معرفی می‌کردید». محمدرضا عارف که تاکید داشت زنان نقش مهمی در جامعه دارند، در بخشی از سخنانش استدلال کرد باید این واقعیت را پذیرفت که «جامعه (و خانواده) از نظر روانی، آمادگی زعامت، هدایت و رهبری زنان را ندارد».

واکنش‌های شدید و اعتراض به این سخنان نشان داد نظر آقای عارف و هم‌فکرانش در دولت تا چه اندازه از واقعیت دور است.

از: بی بی سی